DSC00313 (11)

Turingi btwiloęuio ttichil soleni dane.

ts pro sujfragio uMicare.

(zwr. 3)

Pojawiają się zatem rymy przeplatane, a schemat tej strofy można zapisać jako 8a 6b 7a 6b 8a 6b 8a 6b, z czego wynika, że 7~zgłoskowee często zastępowane są tu 8-zgłoskowcami. Zdarzają się też jednak wiersze 10-, 9-, a w drugim członie 5- i 4-sy-kibowe. Pierwsza zwrotka utworu jest nieco krótsza: liczy sześć wersów Podobny typ strofy można spotkać w zbiorze utworów ^^■■l^nckicłi Carmina Bunina, na przykład regularny kształt 7a 6b 7rn€b 6b 7a 6b posiada utwór zatytułowany Veris leta facies.

Wiera a nacjach fPons polonicusj. Utwór został zanotowany prawdopodobnie w łatach 1495—1496 w kalendarzu astrologicz-Hk stanowiącym własność Ambrożego Pampowskiego, wojewody sieradzkiego. Podobne wierszyki popularne były w XV w., zw łaszcza w Niemczech, gdzie nosiły nazwę priamel, a polegały na zwięzłym zestawieniu wad i występków przypisywanych poszczególnym nacjom. W wyliczeniu mogły się znaleźć różne działania, postawy bądź wytwory właściwe różnym narodom, a zakończenie o charakterze puenty przynosiło łączącą je negatywną ocenę. Elementem otwierającym to zestawienie był „polski Most”*, co już wówczas w złym świetle stawiało jakość polskich Hk wszystkie człony wyliczanki połączone zostały rymem.

V5. WIERSZOWANE LISTY MIŁOSNE

HMppBŚeż w ubogiej liryce miłosnej polskiego średniowiecz swój udział zaznaczyli żacy krakowscy. Swoistą odmianę pieśni miłosnych stanowiły wierszowane listy miłosne, które

WIERSZOWANE LISTY MIŁOSNE

XCVII

scholarzy adresowali do swoich wybranek serca. Nie znamy oryginałów tych pism, natomiast kopie zachowały się głównie w podręcznikach retoryki i w kodeksach epistolograficznych (Ubri formularum), w których zamieszczano odpisy listów i dokumentów, służących jako wzory stylu kancelaryjnego i episto-lograficznego. Zbiory te były dla uczącej się młodzieży źródłem praktycznych umiejętności. Skoro więc listy miłosne znalazły się w formularzach pełniących funkcję podręczników^ trudno powiedzieć, które z zawartych tam tekstów są listami autentycznymi, a które powstały jako ćwiczenia retoryczne studentów. Listy żaków polskich zapewne wzorowały się na europejskich listownikach miłosnych, z których do najwcześniejszych można zaliczyć dzieło włoskiego profesora retoryki Buoncompagno da Signa pt. Rota Yeneris (XIII w.). Zarówno ten formularz, jak też Poetria nova (pocz. XIII w.), wspominanego w jednym z tekstów Godfryda z Vinsauf, były czytywane w Akademii Krakowskiej w XV w.

List do panienki [Saluto te, speciosa]. Epistoła ad domi-nicellam — taki tytuł nosi utwór miłosny, zapisany w łacińskim formularzu epistolograficznym pochodzenia włoskiego, którego część drugą wypełniły kopie tekstów zanotowane w Krakowie po 1476 r., jednak oryginał utworu powstał prawdopodobnie wcześniej, może około połowy XV w. Wierszowany list składa się z 46 zwrotek, zróżnicowanych pod względem wielkości (łącznie 213 wersów). Połowę stanowią strofy czterowersowe, sporo jest sześciowersowych, ale są także pięcio- i dwuwerso-we. Rozmiar wiersza waha się od 4 do 10 zgłosek, najwięcej jednak jest 6-zgłoskowców, a następnie 7- i 8-zgłoskowców. Struktura pierwszych trzech zwrotek (także trzynastej) przypomina układ występujący w sekwencjach (8a 8a 6b 8a 8a 6b lub 8a 8a 7b 8a 8a 7b), np.: