DSC00336 (14)

N

ftWiriin—ja - forma pelcifs

M

^CTJFfMI Ikb«ty wymiar nnpięoin nie jeat jctl-nek Ulotny w powieściach o tej formle/Obok cha-rakleryityki/wyjaśnienia oaoby działaj—) pytaniem dominującym pozmtejr pytanie akcji: ciy ucieczka uda Ono > t podstawą napięcia sek-wcncyj i całej linii kompozycyjnej, a (htat wyjaśnienie zbrodni Jest tylko zapleczem, które nadaj* owemu napięciu .szerszy zakręt. Pb odkryciu aynu zagadka konccnlrujo się na tym, jak zareaguj* ścigający I czy odkryj* wtaśdw* drag*, którą należy ruszy*. Czytelnik w tej chwili odłącza Mą od zbrodniarza, zna wszystkie dane, towarzyszy ścigającemu, wie, jakie są jego zamiary, i widii, co grozi zbrodniarzowi. Pisarz, co prawda, w tym stadium może zdolnością tą obdarzy* takie zbrodniarza. Kiedy ścigający odkrył winnego I ruszył za nim, czytelnik maże śledzi* grą o różnym charakteru:

—    albo taką, jaka odbywa Mą przed widzami meczu piłki nożnej — wszystkie oaoby działające znają wszystkie posunięcia, zwydąstwo zależy od uaiejętnośd najzdolniejszego;

—    albo taką, w której ścigany i ścigający ścierają Mą. ukrywając nawzajem przed sobą swoje czyny, ale czytelnik wie o wszystkich.

Wyraźną formą pościgu reprezentuje głośna po-wieś* Chase'a No Orchtds jor Mlii Blandiih. którą Orwell lekką ręką umieścił wśród powieściowych wcieleń faszystowskiego modelu przemocy. Argu-—ety Orwella przypominają argumenty dziewiętnastowiecznych walczących przeciwników natura* liana, a gdyby zastosować je konsekwentnie w literaturze, należałoby z historii literatury wyrzuci* przynajmniej połową dział, zaczynając od Iliady. Większą csąać tej powieści Chama determinują M—tkana sekwencja: odkryty czyn Przed nami pnaauwe Mą asria zbrodniczych czynów: morderstw, porwań, gwałtów. Pościg zacznie Mą w chwili, kiedy do akcji wkroczy prywatny detektyw David Feener, którego wynajął ojciec uum Elan* di*h. by odnalazł jego porwaną córką. Podczas trwania śledztwa Fe mera w bandzie Mmam Orla-aon demoralizacja rośnie, jej dominującym czynnikiem staje aiq stosunek Slłmn do miaa BlandUh. Gwałt, narkotyki, zboczenia seksualna pogłębiają znaczenie po—tkowego czynu odkrytego. Wkrótce pojawi aśą Femcr jako śdga jący. Trata na ni*-ukraszonego przeciwnika. Zagadka/napsęde, odda-Uwmy się od pytania, czy Femer znajdzie porywa-czy (i kim oni właściwie są), teru skoncentrowana jest w pytaniu: jak będzie wygląda* spotkanie dwóch tak odważnych ludzi jak Femer i Sllm, A spotkanie to, godne dotychczasowego napięcia, przenosi nu do końcowej sekwencji, w która) zagadka osiąga kulminację- Slitn nie żyje. co będzie Z mim Blandiih? Jak przyjmie ona twoje wyzwolenie z rąk bandy? Koniec ma cechy początku: mim Blandiih rzuca aśą przez okno. Dlaczego? Na te pytania Chase nic odpowiada. Powieść kończy Mą wtąe w styka najlepszych powieści kryminalnych: jasnym dokonanym czynem, ale dwuznacznym wymiarom głębi. Liczni interpretatorzy powieści Cha-a»'a myślą, że miaa Blandiih wybiera śmierć, bo jest w dąży: nie chce by* matką dziecka Slima. Orwell, zgodnie ze swoją interpretacją, utrzymują, że misa Blandiih zabija się, bo przyzwyczaili Mą do specyficznych rozkoszy seksualnych których nikt prócz Slima nie będzie mógł Jej da*. Obydwa wyjaśnienia uważam za błędne: misa BlandUh popełnia samobójstwo, bo nie mośe znieść samej Meble: kochała zlo.

Powieść Chase'a jest chyba najlepszym dowodem, żo nie można powiełd o p—Mign Uprano-•powrotnym sprowadzi* wyłąomle de powteśd-