DSC00592 (3)

138 ______________________ ____________Zoja ^roszewlci-Płeresławcew

spolitej. Według obliczeń Marli Błońskiej zamieszczonych w przeglądowym syntetycznym opracowaniu zatytułowanym Polonica cyrylickie XV-XVIII wie-ku, czyli o drukach cyrylickich wydawanych w państwie polsko-litewskim: „Działalność ruskich typografii prawosławnych, wydających w XVI i XVII wieku druki cyrylickim alfabetem w ówczesnych granicach Polski, plasować można chyba na drugim miejscu pod względem produkcji wydawniczej w drukarstwie wszystkich narodów słowiańskich używających tego alfabetu”^{1 2 3}. Przegląd warsztatów drukarskich i ich osiągnięć dokonany przez Zoję Jaroszewicz-Pie-resławcew wygląda następująco: w Wielkim Księstwie Litewskim w 19 drukarniach w 11 miejscowościach wydano 379 pozycji, a na ziemiach ruskich (ukra-innych) Rzeczypospolitej w 28 drukarniach w 16 miejscowościach ukazało się 654 pozycji⁴. Były one przeznaczone dla prawosławnych, nie tylko w Wielkim Księstwie Litewskim i Koronie, ale także w państwie moskiewskim i w południowych krajach słowiańskich, unitów oraz starowierców. Jeśli uwzględni się fakty odnoszące się zarówno do cech drukarń, jak i samej książki cyrylickiej, a więc pionierskość tłoczenia czcionką cyrylicą (Szwajpolt Fioł, Kraków, około 1491 r.) wydanie wielu pierwodruków o pierwszorzędnym znaczeniu w sferze religijnej (w tym Biblia Ostrogska z 1581 r. - pierwszy pełny tekst biblijny w języku cerkiewnosłowiańskim, Ewangeliarz pouczający w Zabłudowiu 1569 r., dzieła wybitnych ojców Kościoła wschodniego) czy świeckiej (np. Statut litewski z 1588 r. — ważny nie tylko dla prawodawstwa polskiego), pojawienie się nowych gatunków piśmienniczych (np. utwory panegiryczne), zaangażowanie się drukarzy i wydawców w polemikę wywołaną rozłamem prawosławia po unii brzeskiej, a także wyjątkowo bogate i tematycznie zróżnicowane zdobnictwo, to poza liczbowymi porównaniami miejsce Rzeczypospolitej na mapie geografii wydawniczej cyrylicą jest znaczące. Dlatego tak ważne są badania „poloników cyrylickich”⁵ w Polsce i poza jej granicami.

1

   Błońska, Polonica cyrylickie XV—XVIII wieku, czyli o drukach cyrylickich wydawanych

2

w państwie polsko-litewskim, [w:] Z badań nad dawną książką. Studia ofiarowane profesor Alodii Kaweddej-Gryczowe) w 85-lecie urodzin. Warszawa 1992, s. 471. Zob. też obliczenia i porównania w publikacji M. Błońska, H. Bułhak, Na tropach książek cyrylickich wydawanych w państwie polsko-litewskim wXV-XVlll wieku. Próba charakterystyki. [w:J Najstarsze druki cerkiewnosto-wiańskie i ich stosunek do tradycji rękopiśmiennej. Materiały z sesji, Kraków 7-10 XI 1991 red. J. Rusek, W Witkowski, A. Naumow, Kraków 1993, s. 184.

3

*    Z. Jaroszewicz-Pieresławcew. Drukarstwo cyrylickie w Rzeczypospolitej, [w:] Prawosławne oficyny wydawnicze w Rzeczypospolitej, red. A. Mironowicz, U. Pawluczuk 1 P Chomik Rł łystok 2004, s. 20-23.

4

ca cyrylickie..., t. 439-441.    ^OŁoni'

5

*    Por. wypowiedź na temat terminu „polonica cyrylickie” w artykule M. Błońska. P i