DSC00756

aglutynin) niemal wyłącznie komórki nowotworowe. Chociaż w hodowlach in vitro aglutyniny wybiórczo niszczą komórki nowotworowe, nie mogą być stosowane w medycynie, gdyż silnie aglutynują krwinki.

Kontaktowo zahamowane prawidłowe komórki zostają równocześnie odwracalnie zatrzymywane w fazie G| cyklu mitotycznego i nie są zdolne do syntezy DNA. Zjawisko hamowania migracji i syntezy DNA następuje nawet wówczas, gdy migrujące komórki napotykają na komórki utrwalone formaldehydem lub aldehydem glutarowym. W przeciwieństwie do nich transformowane komórki migrując jedne po drugich kontynuują proliferację aż do wyczerpania składników pożywek, tworząc hodowle wielowarstwowe i osiągając znacznie większe gęstości na jednostkę powierzchni szkła niż komórki prawidłowe. Udowodniono, te w tym przypadku zahamowanie wzrostu komórek prawidłowych nie jest wynikiem braku składników pokarmowych w pożywce. Zahamowanie przebiegu cyklu mitotycznego w fazie G, i przez to aktywności podziałowej ma charakter odwracalny i związane jest z zahamowaniem kontaktowym migracji. Wystarczy zwiększyć powierzchnię szkła, względnie usunąć część komórek (zrobić „ranę” w jednolitej warstwie komórek), aby te komórki, które mogą rozpocząć migrację po wolnej powierzchni szkła podjęły syntezę DNA i mogły się dzielić. Równocześnie komórki, które pozostały nadal unieruchomione przez wzajemne kontakty, pozostają zahamowane w fazie G_t. Komórki migrujące i dzielące się w obszarze „rany” ulegają ponownemu zahamowaniu wzrostu dopiero po ponownym pokryciu wolnej powierzchni szkła, czyli po „zagojeniu się” rany. Wolny przepływ pożywki nie powoduje stymulacji syntezy DNA w komórkach położonych dalej od „rany” i nie mogących migrować. Sugeruje to, te inicjacja syntezy DNA w migrujących komórkach nie jest wynikiem lokalnych zmian w składzie pożywki. Za takim wnioskiem przemawiają także obserwacje, że pożywka w której zahamowane kontaktowo komórki już się nie dzieliły, może podtrzymywać maksymalny wzrost komórek w luźno upakowanej hodowli, gdy komórki mogą swobodnie migrować. Doświadczenia. w których stosowano zbyt szybki przepływ pożywki prowadziły do lokalnego pobudzenia komórek do syntezy DNA, ale wykazano, że inicjacja syntezy DNA była wówczas wynikiem mechanicznego pobudzania komórek. Ze względu na to, że do dzisiaj mechanizm kontaktowego zahamowania wzrostu nie został w pełni wyjaśniony, wielu badaczy stosuje bardziej opisowy termin zależnego od gęstości zahamowania wzrostu komórek. Badania nad zjawiskiem hamowania wzrostu w wyniku hamowania kontaktowego migracji przyczyniły się do wykazania podstawowej roli błony komórkowej w regulacji proliferacji komórek in vitro i in vivo. Okazało się, że pokrywanie powierzchni komórek transformowanych różnymi substancjami, np. aglutyniną Con-A (trypsynizowaną lub sukcynylowaną. aby zapobiec aglutynacji i niszczeniu komórek), fibronektynami izolowanymi z powierzchni komórek prawidłowych, poliglikanami lub lipopolisacharydami, może fenotypowo, odwracalnie, przywracać kontaktowe hamowanie migracji i zależne od gęstości hamowanie wzrostu. Wystarczy jednak usunąć wspomniane substancje z powierzchni komórek, aby rozpoczęły one ponownie wzrost wielowarstwowy, charakterystyczny dla komórek nowotworowych. Również różnice we właściwościach błon komórkowych między komórkami nowotworowymi i prawidłowymi zaznaczają się nie w okresie mitozy, ale w interfazie, szczególnie wyraźnie podczas fazy G|. Podczas mitozy powierzchnia komórek prawidłowych i nowotworowych nie wykazuje różnic ani we właściwościach fizycznych (gęstości powierzchniowej ładunku elektrycznego, lepkości i płynności błony komórkowej, jej ptzepuszczalności), ani też we właściwościach chemicznych (aktywności enzymów obecnych w błonie, budowie oligosacharydowych reszt glikoprotein i glikopeptydów błon, w ilości białek integralnych i powierzchniowych błony). Wyraźne różnice zaznaczają sic natomiast w fazie G|, gdy Mona komórek prawidłowych stosunkowo szybko, w czasie 10-30 minut, zmienia szereg