DSC01298

śnie z samym tylko krzyżem i słowem, a z ^ i czem nie wolno. Czas żniw jeszcze nie nadj szedł. Kiedy nadejdzie? To wiadomo tylko p_anl żniwa. Może za pięćset lat. Może wówczas ni obu stronach oceanu dojrzeje możliwość koni taktu, który by nie był gwałtem, przelewem] krwi i zniszczeniem. Koniec drugiego, a potem] trzeci i czwarty tom Nowej baśni pokazują I03I tego marzenia: Meksyk został podbity, u jarz- i. miony i ograbiony.

Tom trzeci, zatytułowany Labirynt, napisa-j ny bezpośrednio po drugim (1963, wydany I 1964) i kontynuujący jego akcję niemal bez I przerwy czasowej, traktuje o nieudanym spisku, który miał uniemożliwić Cortezowi pod-1 bój Meksyku. Bohaterem i narratorem Labiryn-tu jest Krzysztof Villafana, Metys, syn jednego j z bohaterów Czasu siania i czasu zbierania, I Antoniego Villafana, straconego za współudział w przygotowaniu owego zamachu. Sprzysięże-nie przeciw Cortezowi było także próbą odwrócenia biegu tej historii, która się ostatecznie j wydarzyła. To, że się wydarzyła mimo usiłowań ludzi, którzy chcieli pokierować nią inaczej, nie jest u Parnickiego interpretowane batalistycznie. Kolejne zwycięstwo możnych pokazane jest jako wynik działania praw ekonomii rządzących procesami społecznymi. Dążenie do zdobycia nowych terenów, nowych zasobów i bogactw było w piętnastowiecznej Europie tak silne, że nic nie mogło skutecznie mu przeciwdziałać.    ^    ■

Myśl o ekonomicznym uwarunkowaniu form kultury jest jednym ze stałych rysów koncepcji historii, jaką rozwija Parnicki w swych powieściach, choć pisarz nie przypisuje tej myśli t^k podstawowego znaczenia, jakie ma ona w materialistycznej koncepcji dziejów w mar-ksowskiej filozofii historii. Drugi i trzeci tom Nowej baśni liczą się przecież w dorobku Parnickiego nie tylko jako kolejne ogniwa epopei

0    zdobywaniu Nowego Świata. Problematyka historiozoficzna, którą obudowuje pisarz odkrycie Ameryki, nie jest jedynym, co zajmuje uwagę czytelnika Czasu siania i czasu zbierania oraz Labiryntu. Oba te teksty, następujące po opowieści o milczącym poecie polskim z czasów Dantego, Stanisławie z Tylko Beatrycze, podejmują znów tematykę pisarza artysty w sposób równie istotny jak przed laty Słowo

1    ciało.

Rozważając pisarstwo Parnickiego nie można tej płaszczyzny pominąć: pełna świadomość literackości świata, z którym obcuje czytelnik, jest jedyną bramą do owego świata. Bohaterowie operują opisami zdarzeń już dokonanych zamiast uczestniczyć w zdarzeniach. To, co się d z i e j e, jest albo przedakcją, albo działaniem „poza sceną”, czytelnik uczestniczy bezpośrednio tylko w grze myślowej, która się toczy wokół interpretowanego i komentowanego tekstu, albo — i w tych momentach jest to sprawa szczególnie frapująca — w samym powstawaniu tekstu, właśnie pisanego przez któ-