DSC01305 (7)

życie, które je ożywia i powoduje jego fizyczny rozwój. Obie te własności dostrzegamy także w zwierzętach. Mamy wreszcie coś trzeciego, jakby głowę albo oko naszej duszy *; może dałoby się znaleźć odpowiedniejszą nazwę na określenie rozumu i władzy myślenia, której brak ną-turze zwierzęcej. Dlatego proszę cię. przypatrz się, czy m<>-,'j żesz znaleźć w naturze człowieka jakiś pierwiastek wyższy od rozumu.*

E. W ogóle nie widzę niczego lepszego.

Czy istnieje wyższy od rotumu byi, którsgo nic nic przewyższa

14. A. A przypuśćmy, że uda nam się znaleźć coś takiego, o czym będziesz przekonany, że istnieje i że prócz tego przewyższa nawet nasz rozurrrr "Jakikolwiek byłby to byt, czy zawahasz się nazwać go Bogiem?

E, Jeżeli zdołam znaleźć coś doskonalszego niż najlepsza część mej istoty, nie mogę twierdzić zaraz, że to Bóg. Uważam bowiem, że Bogiem wypada nazywać nie tę istotę, która przewyższa mój rozum, lecz taką, której nic nie przewyższa.

A. Masz zupełną rację. To pobożne i prawdziwe pojęcie o Bogu dał twojemu rozumowi On sam.* .Lecz jeżeli przekonasz się, że ponad rozumem stoi już tylko byt wieczny i niezmienny, powiedz, proszę cię, czy będziesz wahał się nazwać go Bogiem? Widzisz przecież, że byty cielesne są zmienne; okazuje się, że i życie, ożywiające dało, nie jest pozbawione zmienności, ponieważ przechodzi przez różne stany. Pewne jest, że rozum także jest niestały, gdyż raz stara się dojść do prawdy, innym razem nie dba o to

¹ W oryginale „animac nostrac oculum** — "wyrażenie. Jak się zdaje, pozostające w związku z platońskim ..omma tes psyches*'.

•    por. notą Dusza i Jej władze.

*    Por. notą Teorta iluminacji. — w słowach tych uwidacznia zlę religijny charakter filozofii Augustyna: nie znaczy to Jednak, te Augustyn zakłada umienie Boga (którego właśnie ma dowieść) jako dowiedzione, bo w takim wypadku cale rozumowanie jego popadłoby w błędne koło. „prawdy ustalone przez sam rozum są także przedmiotem wiary, bo nie wystarcza uznać Je w teorii, natomiast wiara, o którą chodzi. Jest całkowitym t praktycznym przylgnięciem do duszy (T. Cayre. La contsmplatum augu-

^Ił*» sMnltfiwff. Porta. im. MO): por. Ssrmo O.