DSC01602

dejmowanych konwencji, tak w poezji, jak i w filmie tego okresu (np. Niewinni czarodzieje), nie była zgodą na sztuczność, stanowiła jakby gotowy element, którym można się posługiwać jako całością informacyjną. Być może nie był to jeszcze „produkt gotowy”, lecz widać zbliżenie w tym właśnie kierunku. Konwencja stanowiła element rzeczywistości, który wprowadzano do całości języka komunikacji poetyckiej²⁴. Niewątpliwie pokolenie 56 nie pokusiło się o racjonalizację polsikiej rzeczywistości po uprzednim zrozumieniu jej wszystkich uwarunkowań.

Następny etap realizmu to względny realizm wyobraźni, reprezentowany przez Orientację, czego Kurowicki nie bierze pod uwagę. Kolejny obrót „spirali” — realizm Nowej Fali, który takim jest wyłącznie w deklaracjach programowych, uważa krytyk za niewystarczalny w zestawieniu z tekstami. Najprawdopodobniej krytyk myśli o pierwszych tomikach J. Kornhausera, kiedy twierdzi, że poeci tworzą rzeczywistość arealną. Podobne zdanie wyraził również Waśkiewiez w recenzji tomu Kornhausera Nastanie śroięto i dla leniuchów^2S. Kontekst artystyczny był więc podobny do sytuacji pokolenia 56, którą charakteryzowało rozchwianie artystyczne i głębsza świadomość społeczna. Uprawniało to A. K. Waśkiewicza do przypuszczenia: „I nie dziwiłbym się, gdyby nowe pokolenie, pokolenie ludzi urodzonych już po roku 1945, pozbawione tych obciążeń [chodzi o pozostawanie w tyle za ogólną sytuacją estetyczną w świecie — B. T.], które były jeszcze udziałem Orientacji, nawiązało ponad głowami tej generacji dialog z poprzednikami.”²⁶

Analiza dziejów realizmu w powojennej poezji polskiej, z którą trzeba się zgodzić, prowadzi autora Spirali do bardzo ważnej konstatacji: ani poprzednicy pokoleniowi, ani też Nowa Fala nie przezwyciężyli w literaturze (a może w mentalności narodowej) stanu zawieszenia między negacją a aprobatą²⁷.

Nieprecyzyjność w wyborze tradycji, doktrynerstwo, postulowana stronniczość²⁸, marzenie o „Głównym Krytyku-Inkwizytorze”²⁹, niezadowolenie z i tak małej różnorodności czasopism®⁸ oraz przyjęta strategia literacka³¹ naraziły głównie grupę Teraz na zarzut totalitaryzmu przy-

** Por. B. Tokarz: Mit literacki. Katowice 1983, s. 86—142.

¹⁵ A. K. Waśkiewiez: Nowy ekspresjonizm. „Poezja” 1974, nr 2, s. 78—80.

“ Cytuję za: J. Kurowicki: Spirala..., s. 210.

Por. S. P i s k o r: O tożsamości polskiej...

“ Por. J. Kornhauser: Nowa poezja. W: J. Kornhauser, A. Zagajewski: Świat nie przedstawiony___, s. 120.

» Por. A. Zagajewski: Rzeczywistość nie przedstawiona w powojennej literaturze polskiej. W: J. Kornhauser, A. Zagaj ew s k i: Świat nie przedstawiony..., s. 29.

» Tamże, s. 28.

& Por. A. K. W aśkiewicz: Formy obecności..., s. 87.