DSC01778

310

13. Dług publiczny

Tabela 13.2. Kryteria klasyfikacji i rodzaje długu publicznego

Kryterium klasyfikacji	Rodzaje długu publicznego
I Miejsce zaciągnięcia pożyczki	| - dług krajowy, I - dług zagraniczny.
	- dług krótkoterminowy (bieżący),
I Czas zapadalności zobowiązań	l - dług średniookresowy, 1 - dług długoterminowy,
	1 - dług brutto,
| Stosowane zasady ewidencji	- dług netto, 1 - dług potencjalny,
! Dobrowolność	- dług dobrowolny, j - dług przymusowy.

Źródło: Komar 1994. s. 209; Pietrewicz 1995, s. 95; Gołębiowski 2008, s. 364-365: Chojna-Duch 2001, s. 126; Wernik 2007, s. 112 i 114.

Dług publiczny według miejsca, w którym został zaciągnięty, dzielimy nz krajowy' i zagraniczny. Dług krajowy jest zaciągany u osób i instytucji w obrębie obszaru, który podlega władzy' publicznej zaciągającej pożyczkę. Nie wywołuie on transferu odsetek poza granice kraju, lecz prowadzi do efektu „wypychania" (będzie o nim mowa w dalszej części rozdziału).

Dług zagraniczny jest zaciągany w międzynarodowych instytucjach finansowych, u rządów państw obcych oraz w zagranicznych bankach centralnych i komercyjnych. Państwo korzysta z tej szansy pozyskania pieniądza, gdy nie ma możliwości zdobycia kapitału w kraju lub gdy stopy procentowe za granicą są niższe niż w kraju, albo gdy w danym czasie potrzeby pożyczkowe SFP przewyższają oszczędności wewnętrzne.

Presja, aby sięgnąć po pożyczki zagraniczne, pojawia się także wówczas, gdy państwo w wyniku działania czynników zewnętrznych (np. spadku popytu na rynku światowym) czy wewnętrznych (np. spadku eksportu lub wzrost importu) ma trudności ze zrównoważeniem bilansu płatniczego.

Zadłużenie się za granicą jest metodą finansowania przyspieszonego rozwoju gospodarczego, gdyż może korzystnie wpłynąć na obniżenie stóp procentowych. Pożyczki zagraniczne osłabiają także „ssanie” zasobów kapitału krajowego przez sektor publiczny (tzn. ograniczany jest efekt wypychania). Gdy wzrostowi zadłużenia zagranicznego nie towarzyszy jednak wzrost gospodarczy, staje się ono zjawiskiem negatywnym, może być wykorzystane na przykład jako element gospodarczego i politycznego uzależnienia państwa dłużnika przez wierzyciela. Ponadto przy spłacie zobowiązań następuje transfer dochodów z kapitału za granicę, co negatywnie wpływa na kształtowanie się bilansu płatniczego.

Istotnym kryterium klasyfikacyjnym długu jest czas jego zapadalności. Zgodnie z nim, dług dzielimy na krótkoterminowy (do 1 roku), średnioterminowy