DSC02334 (4)

XXIV CHARAKTERYSTYKA ESSEXA

pir sam, zaplątani mimo woli w bunt, a prócz tego tak głęboko jak Szekspir związani dobrodziejstwami z grupą skazanych, doznawali wstrząsających wzruszeń.

Essex a Hamlet. Tragedią Essexa były sprzeczności zawarte w jego sposobie myślenia i chwiej-ność w działaniu. Posiadał wielkie zalety umysłu i serca, był bardzo ludzki i uprzejmy wobec ludzi niższego stanu, dochowywał wiernie przyjaźni, świadczył przysługi swoim stronnikom i popierał ich z narażeniem własnej sprawy, interesował się sztuką, pisał wiersze, uprawiał sporty i polowania, rwał się do czynów orężnych, chociaż nie miał zdolności wodza. Nie był też wolny od cech ujemnych: folgował swym namiętnościom, zwłaszcza w stosunku do kobiet, nie umiał przełamać wstrętu do swoich politycznych wrogów; co zaś najważniej--sza, był złym politykiem, nie panował nad odruchami woli, nie działał nigdy konsekwentnie: podrażniony w dumie i ambicji porwał się na krok, skazany z góry na zupełne fiasko. Nie poczyniwszy przygotowań do buntu, chciał wykonać zamiar owładnięcia koroną — w sposób urągający wszel-

(kiej logice; przypłacił też swoje szaleństwo śmiercią na szafocie¹.

i Por. W i 1 > o n, op. elt., s. 105—106.

własnej trupy aktorskiej. W roku 1594 wystawiała ona Hamleta, tragedię zemsty pióra Tomasza Kyda.

Hrabia Essex w błyskotliwej swojej karierze dworskiej i politycznej zachowywał się jak królewicz Danii z owej tragedii. Nawet fakt, że ojciec Hamleta zginął skrytobójczą śmiercią, miał odpowiednik w tajemniczych okolicznościach zgonu ojca hrabiego Essexa, w które zamieszana była jego żona, znienawidzona dlatego przez królową Elżbietę Le-tycja Leicester ⁶.

Kiedy Szekspir rozpamiętywał tragiczną karierę ściętego protektora, czyż nie nasuwały mu się samorzutnie pełne żalu słowa, domagające się rzucenia na papier:

O, jak szlachetny duch tu runął w gruzyl Oko, miecz, język dworzanina, mędrca,

Żołnierza; przyszłość i rozkwitająca Róża świetnego państwa; obyczajów Zwierciadło; forma kształtująca przyszłe Posągi; ten, co wszystkie ściągał oczy —

Ach, jakże nisko legli

Słowa te kazał wygłosić Ofelii (III, 1). Zamykając opowieść o losach dziwnego człowieka, który dał niejeden rys bohaterowi dramatu, wzdychał z For-tynbrasem: „Gdyby był wstąpił na tron, zapewne byłby promieniał zaletami władcy".

Widzimy poetę, jak opuszcza gmach teatru Pod Kulą Ziemską w Southwark, przechodzi przez

• Por. J. Gregor, Shakespeare, Wien 1935, s. 409.