GAZETA
Koalicji  POLSKA WOLNA OD GMO
Nr 7/2008 r. Polska, 24.12.2008 r.
http://www.polska-wolna-od-gmo.org
ZMODYFIKOWANE MENU?
NIE, DZI
KUJ
!
Karp i ry\
z ludzkim genem, do tego sałata z genem
szczura i pomidory z genem ryby. - Tak mo\
e wyglądać
świąteczny posiłek, jeśli nie sprzeciwimy się genetycznie
modyfikowanej \
ywności (GMO) - przestrzegali
organizatorzy happeningu Ryby Frankensteina
Fot. Stanisław Rozpędzik/ AG
Jadwiga A
opata i Julien Rose
agitują przeciwko genetycznie
modyfikowanej \
ywności
y
ródło:
Modyfikacja polega na
http://www.gmo.icppc.pl/files/gmo/ulotka_kupuj_swiado
sztucznym wstawieniu
mie.pdf
obcych genów do materiału genetycznego organizmu po
to, by uzyskać właściwości, których organizm nie posiada
w sposób naturalny. - To absolutnie wbrew naturze, na
BAWI
C SI
W PANA BOGA.
dodatek dokonywane w sposób nieprecyzyjny, więc
niebezpieczny - mówi Jadwiga A
opata, szefowa
MANIPULOWANA GENETYCZNIE
Międzynarodowej Koalicji dla Ochrony Polskiej Wsi,
śYWNOŚĆ W EUROPIE ŚRODKOWO-
organizatora happeningu. - Mamy w Polsce \
ywność
WSCHODNIEJ
dobrej jakości, produkowaną naturalnymi metodami,
Iza Kruszewska
i powinniśmy bronić jej przed ska\
eniem. Nasza
FWIE i FZ-Kraków, Kraków 1996, ISBN 83-905050-7-X,
organizacja od lat jak lew walczy z GMO.
49 s.A4, miękka okładka
Okres przedświąteczny zainspirował koalicję, by po raz
kolejny rozbudzić naszą wra\
liwość. - Karp jest jedną z
Jest to raport, którego celem jest uczulenie mieszkańców
ryb, która najczęściej poddawana jest eksperymentom.
EŚW na zagro\
enia, jakie niosą ze sobą eksperymenty
Mo\
e się okazać, \
e na kolejnej wigilii poddany
genetyczne prowadzone w ich krajach. Przedstawia on
genetycznym modyfikacjom naprawdę przemówi do
ró\
norodne zastosowania in\
ynierii genetycznej i ich
nas ludzkim głosem - mówi z przekąsem A
opata.
znaczenie dla \
ycia na Ziemi. Zawiera tak\
e przegląd
Wielu polskich naukowców nie potwierdza obaw
eksperymentów z zakresu tej dziedziny - w tym informacje
związanych z uprawą modyfikowanych genetycznie roślin.
o przypadkach uwalniania genetycznie zmodyfikowanych
Wskazują, \
e nie istnieją rzetelne dowody potwierdzające
organizmów (GMO) do środowiska. Rozpatruje się w nim
ich niezdrowe działanie. - Powiedziałabym raczej, \
e nie
ponadto potencjalne zagro\
enie dla zdrowia ludzkiego i
ma \
adnych dowodów na to, \
e szkodliwe nie są -
dla środowiska, a tak\
e zwraca uwagę na brak
ripostuje A
opata. - Badania wielu niezale\
nych
odpowiednich regulacji prawnych w tych krajach,
naukowców pokazują, \
e GMO nie są obojętne dla
niedostateczną kontrolę zewnętrzną i brak uświadomienia
organizmu. Zgodnie z najnowszymi danymi negatywnie
społeczeństwa. Przedstawiona została tak\
e sytuacja w
wpływają na zdrowie reprodukcyjne, sprzyjają tak\
e
Polsce i szansa dla rolnictwa ekologicznego.
gwałtownemu rozwojowi komórek rakowych. Powinniśmy
Nakład wyczerpany.
takiej \
ywności unikać, bo nie mo\
emy przewidzieć, jakie
będą konsekwencje jej spo\
ywania. Międzynarodowa
A oto fragment raportu, który dotyczył karpia z ludzkimi
Koalicja dla Ochrony Polskiej Wsi działa na rzecz zakazu
genami.
upraw i sprzeda\
y GMO w Polsce.
 KARP Z LUDZKIMI GENAMI
Autor: Bo\
ena Wałach
y
ródło: Gazeta Wyborcza Kraków, 2008-12-17,
Pomimo braku obowiązujących zasad i przepisów, w
http://cjg.gazeta.pl/cjg_krakow/1,91645,6077401,Zmodyfi
Polsce dokonano przynajmniej jednego uwolnienia GMO
kowane_menu__Nie__dziekuje_.html
do środowiska. Karp z ludzkimi genami,
odpowiedzialnymi za wytwarzanie hormonu wzrostu, od
roku 1994 pływa sobie w stawach Instytutu Ichtiobiologii i szeroko rozumianym sektorem \
ywnościowym. Są w tej
Gospodarki Rybackiej. Instytut ten jest częścią Polskiej chwili dwa główne lobby bardzo silnie tym
Akademii Nauk i znajduje się w Gołyszu koło zainteresowane. Jednym jest sektor przetwórstwa rolnego,
miejscowości Chybie (woj. bielskie). który chętnie przenosiłby swoje interesy za granicę, bo
w Europie jest dla niego za drogo. Przykładem mo\
e być
wspomniana reforma rynku cukru, która była prowadzona
Badania nad karpiem transgenicznym rozpoczęto pod
m.in. pod hasłem, \
e trzeba pomóc rolnikom gdzieś tam
koniec lat osiemdziesiątych. Gen ludzki, odpowiedzialny
w Brazylii, \
eby mogli eksportować. To był oficjalny
za wytwarzanie hormonu wzrostu, wprowadzono do ikry
powód, nieoficjalnie wielu posłów było zdania, \
e tak
karpia za pośrednictwem promotora (odpowiednia
naprawdę chodzi o interes wielkich europejskich
sekwencja DNA) pobranego od \
aby. Obcy gen został
koncernów cukrowych, które chciałyby przenieść swoje
u\
yty w celu przyspieszenia tempa wzrostu karpia, dzięki
biznesy do Ameryki Południowej, tanio produkować tam
czemu ma on szybciej dojrzewać. W warunkach polskich
cukier z trzciny i eksportować go do Europy. Drugi
osiągnięcie przez karpia dojrzałości trwa zazwyczaj 5 lat.
ośrodek to reprezentanci interesów szeroko rozumianego
przemysłu, który jest zainteresowany liberalizacją handlu,
Obecnie najstarsze karpie transgeniczne liczą sobie trzy
np. likwidacją barier celnych. Przedstawiciele koncernów
lata. Rzeczywiście są one o jakieś 30-40% większe ni\

przemysłowych przekonują, \
e liberalizacja nam słu\
y, bo
karpie naturalne i o około 30% cię\
sze. Towarzyszy temu
otwiera europejskim producentom rynki na całym świecie.
jednak widoczne zniekształcenie ciała i brak odporności na
Tyle, \
e tym samym otwieramy Europę na produkty rolne
choroby.
ze świata, co mo\
e się skończyć klapą naszego rolnictwa.
Mimo \
e transgeniczne karpie \
yją w stawach, zasilanych
Ostatnio uaktywniło się tak\
e trzecie środowisko:
wodą z Wisły, Instytut jest zdania, \
e nie mogą one
producenci organizmów genetycznie modyfikowanych
wydostać się na wolność. Filtry, umieszczone u wylotu
(GMO). Bezwzględnie potrzebują innego modelu
stawów mają zapobiegać wydostaniu się z nich nawet
rolnictwa: wielkich, monokulturowych farm, znajdujących
najdrobniejszego narybku. Co więcej, Instytut twierdzi, \
e
się pod ich pełną kontrolą  oni dostarczają nasiona,
skoro karpie nigdy nie zaaklimatyzowały się w Polsce
stawiają warunki w zakresie uprawy i przejmują cały
(pierwsze karpie sprowadzono do Polski w XV w. z Morza
produkt, a rolnicy stają się takimi feudalnymi
Czarnego i Morza śródziemnego), tak\
e karp
dzier\
awcami. To jest strasznie silny ośrodek nacisku
transgeniczny nigdy nie dostosuje się do warunków
na to, \
eby zlikwidować małe gospodarstwa i przejąć
panujących w Polsce. Instytut zakłada ponadto, \
e obcy
wielkie farmy. (& )
gen nie będzie miał \
adnego wpływu na rodzime gatunki
zwierząt, takie jak bocian czy kormorany, wydry i bobry,
które \
ywią się mięsem karpia. Wprowadzenie genów Wspomniał Pan o uprawach modyfikowanych
"obcych", takich jak geny odpowiedzialne za produkcję genetycznie. Odbiorca polskich mediów mo\
e odnieść
hormonu wzrostu, mogłoby wpłynąć na cały szereg cech wra\
enie, \
e GMO są w Europie czymś powszechnie
osobniczych, takich jak wiek osiągania dojrzałości akceptowanym, wyznacznikiem nowoczesności.
płciowej oraz osiągana wielkość, wielkość maksymalna, Deklaracje naszych polityków, jak obecny i poprzedni
długość \
ycia, siła rozrodcza i liczba potomstwa, które z minister środowiska, \
e nasz kraj nie powinien się
kolei mogą mieć wpływ na \
ywotność organizmów i otwierać na tę technologię, muszą budzić du\
e
całych populacji. Na przykład zmanipulowane genetycznie zdziwienie, czy wręcz nas kompromitują w oczach
ryby mogą konkurować o po\
ywienie, miejsce do kogoś, kto zna problem tylko z relacji mediów.
składania ryby i schronienie.
J. W.: Na temat ró\
nego rodzaju zagro\
eń zdrowotnych,
Cały raport na stronie: ekologicznych i społecznych, związanych z GMO, toczy
http://www.zb.eco.pl/inne/genetycz/genet3.htm się w Europie coraz bardziej intensywny spór. Unijne
prawo znajduje się trochę  w połowie drogi , tzn. nie
zabrania takich upraw, ale te\
nie jest wcale łatwo wejść
z nimi na europejski rynek, bo procedura ich dopuszczania
BROC
MY SI
BEZ KOMPLEKSÓW
jest skomplikowana. Co więcej, upraw GMO w Europie
jest ciągle niewiele i nadal koncentrują się w wybranych
z Januszem Wojciechowskim rozmawia Michał Sobczyk
krajach, zwłaszcza w Hiszpanii, Niemczech i Rumunii.
Magazyn Obywatel nr 5 / 2008 (43)
Są przy tym państwa, jak Polska czy Grecja, gdzie 
(& )
przynajmniej oficjalnie  w ogóle ich nie ma.
M.S.: Politykę rolną kształtują narodowe interesy
poszczególnych krajów, ale tak\
e działania lobbystów.
Większość krajów broni się przed modyfikowanymi
U nas to słowo kojarzy się z podejrzanymi,
uprawami, i to coraz mocniej  ostatnio bardzo stanowczo
zakulisowymi działaniami, z teoriami spiskowymi itp.,
zachowała się w tej sprawie Francja. To moim zdaniem
a tymczasem np. w Parlamencie Europejskim jest
dobry kierunek. Pomijając bowiem potencjalną
czymś normalnym, \
e przedstawiciele poszczególnych
szkodliwość GMO dla człowieka, na temat czego trwa
grup interesów aktywnie zabiegają o korzystne dla nich
debata (przy czym eksperci, którzy przekonują, \
e są one
rozwiązania. Jak istotny wpływ na unijną politykę
nieszkodliwe dla zdrowia, są najczęściej powiązani
rolną mają ich wysiłki?
z firmami biotechnologicznymi), czy coraz lepiej
J. W.: Myślę, \
e w tej chwili podskórnie toczy się bardzo
udokumentowane zagro\
enia dla środowiska naturalnego,
brutalna gra o przejęcie kontroli nad rolnictwem i w ogóle
ta technologia jest potencjalnie szkodliwa dla
2
ekonomicznych interesów rolników. GMO to uzale\
nienie i chcę nadal uprawiać swoje tradycyjne uprawy. Je\
eli
ich od dostawców nasion i producentów środków ochrony koło mnie będzie sąsiad z wielkim polem GMO, to moje
roślin, całkowite oddanie rolnictwa pod kontrolę wielkich pole zostanie zanieczyszczone. Nie zabraniam nikomu
koncernów. Kto się raz z nimi zwią\
e, właściwie do prowadzić takich upraw, pod warunkiem, \
e zapewnicie
tradycyjnych upraw ju\
nigdy nie wróci: nie tylko będzie mo\
liwość funkcjonowania tym, którzy ich nie chcą .
związany umowami, ale te\
będzie miał zanieczyszczone W polskich warunkach zagwarantowanie, \
e uprawy
własne pole i niczego innego tam nie będzie w stanie modyfikowane nie będą genetycznie zanieczyszczać tych
uprawiać  tylko to, co te koncerny będą mu narzucać. konwencjonalnych, jest niemo\
liwe, dlatego mo\
na
To zagro\
enie jest coraz bardziej widoczne i na pewno nie próbować się bronić przed GMO wytaczając ten argument.
jest tak, jak to niektórzy próbują u nas przedstawiać, \
e Taka zresztą była koncepcja poprzedniego ministra
nowoczesna Europa jest ju\
otwarta na GMO, a tylko środowiska, Jana Szyszko. Przygotował on ustawę, która
w Polsce jacyś zacofani ludzie, nie rozumiejący postępu, nie zabraniała prowadzenia modyfikowanych upraw
sprzeciwiają się temu świetnemu wynalazkowi. To nie jest i w tym sensie nie była w konflikcie z prawem
walka postępu z zacofaniem, to raczej walka ostro\
ności europejskim, ale równocześnie dopuszczenie jakiejkolwiek
z bezwzględnością. Przez tych, którzy są przeciwni GMO, nowej uprawy miało wymagać wykonania tak wielu
przemawia troska o szeroko rozumiane bezpieczeństwo, badań, \
e nikomu by się to po prostu nie opłacało. Ktoś
natomiast ich zwolennicy bezwzględnie forsują interesy powie: po co prawo, które wyklucza mo\
liwość jego
finansowe, które przedkładają ponad wszelkie inne racje. realizacji. Ja bym wolał, \
eby istniała mo\
liwość totalnego
zakazu GMO na obszarze danego kraju, jeśli nie
wprowadzono go w całej Unii. Skoro jednak w tej chwili
Warto podkreślić, \
e opór przeciwko GMO jest
nie ma perspektyw na przyjęcie takiej zasady na skalę całej
szczególnie silny na szczeblu lokalnym  samorządy
Unii, to w ustawodawstwie krajowym musimy stworzyć
i małe społeczności, tak\
e w Polsce, ogłaszają, \
e chcą być
takie  zawory bezpieczeństwa .
strefami wolnymi od takich upraw. Minimum tego, czego
chcą Europejczycy, to prawo, aby przynajmniej państwa
czy regiony mogły nie zgadzać się na modyfikowane Trwa tak\
e spór o pasze zawierające komponenty
uprawy na swoim terytorium. modyfikowane genetycznie. Ich zwolennicy przekonują,
\
e Polska musi je dopuścić, gdy\
w przeciwnym
wypadku czekają nas znaczne podwy\
ki cen mięsa.
Prasa ju\
kilkakrotnie straszyła na pierwszych
stronach: próby zamknięcia polskiego rolnictwa na
organizmy modyfikowane genetycznie są sprzeczne J. W.: W 2006 r. została uchwalona ustawa o paszach,
z prawem unijnym i gro\
ą ogromnymi karami. która zabroniła stosowania i sprowadzania pasz
zwierzęcych zawierających GMO, z tym, \
e wejście
Na jakim szczeblu Polska powinna walczyć o to,
by pozostać wolną od GMO? w \
ycie tego zakazu zostało przesunięte o dwa lata.
Ten termin właśnie się kończy i trwają intensywne
starania, by go przedłu\
yć do 2012 r. Dlaczego od razu nie
J. W.: Aktualny stan prawny nie jest jednoznaczny.
do 2047 r.? To straszna hipokryzja, je\
eli się ten okres tak
Są jakby trzy poziomy regulacji. Mamy przepisy krajowe,
przedłu\
a. To oznacza, \
e nie zamierza się zakazu
unijne i reguły Światowej Organizacji Handlu, dość
wprowadzić.
istotne, bo blokowanie GMO często jest traktowane jako
sprzeczne z regułami wolnego handlu światowego. Stąd
wielka rola nauki, bo takie blokady mo\
na uzasadnić Myślę, \
e argument o wzroście cen pasz jest sztuczny.
względami zdrowotnymi czy troską o środowisko  trzeba To znaczy on nie jest wydumany, bo pasze z GMO
po prostu podać konkretne powody, dla których nie chce rzeczywiście są tańsze  w tym celu, by ostatecznie
się zezwolić np. na uprawę jakiejś genetycznie wyprzeć te tradycyjne; to praktyki dobrze znane
modyfikowanej odmiany kukurydzy. Z tym jest problem, w wielkim handlu. Gdy ju\
będzie mo\
na je sprowadzać 
bo to taka technologia, której szkodliwe efekty mogą się i nie będzie dla nich alternatywy  wcale tanie nie będą,
ujawnić np. po 50 latach. Niektóre wizje są wręcz a Polska straci ogromny atut. Gdyby wprowadzono u nas
alarmistyczne  mówią np. o mo\
liwości całkowitego zakaz stosowania pasz genetycznie modyfikowanych,
wyginięcia tradycyjnych upraw. Bardzo ciekawy jest to moglibyśmy znakomicie promować nasze produkty:
przykład bogatej Norwegii. Na wyspie Spitsbergen polski chleb z nasion nie-GMO, polskie mięso ze zwierząt
wybudowano tam wielki schron, do którego trafiają karmionych paszami bez GMO. śałuję, \
e doraz
ne
wszystkie tradycyjne nasiona, jakie są uprawiane interesy bran\
owe dominują nad szerszą wizją rozwoju
na Ziemi, na wypadek jakiejś katastrofy  np. związanej rolnictwa.
z GMO. To dowód, \
e ostrze\
enia przed tą technologią to
nie są jedynie  strachy na lachy ludzi nie rozumiejących
Jednocześnie powiedziałbym, \
e problem pasz nie jest na
postępu, ale \
e istnieją powa\
ne powody do niepokoju.
dzień dzisiejszy a\
tak dramatyczny jak problem upraw
genetycznie modyfikowanych  dlatego, \
e modyfikowane
Wracając do regulacji. Myślę, \
e obecnie du\
o do pasze ju\
u nas są i jeśli nie teraz, to mo\
e w przyszłości
zrobienia jest zarówno na szczeblu unijnym, jak uda się je wyrugować. Natomiast w przypadku upraw
i krajowym, ale w przypadku Polski powinniśmy się mamy obecnie ostatnią szansę, \
eby je skutecznie
skupić przede wszystkim na tym drugim. Wysiłek zablokować i obronić wizerunek kraju wolnego od GMO 
powinien iść w kierunku ochrony tradycyjnego rolnictwa. póz
niej ju\
nie będzie mo\
na nic zrobić. Tak się mo\
e
Jak ju\
wspomniałem, nie mo\
emy zakazać GMO tylko skończyć nadgorliwość wobec unijnego prawa, bo ono
dlatego, \
e to GMO. Natomiast mo\
emy chronić wcale nie zmusza nas do otwierania się na GMO  zawsze
tradycyjne rolnictwo:  Jestem tradycyjnym rolnikiem
3
jest mo\
liwość przeprowadzania własnych badań, i prawicę oraz bez obaw podejmie tematy  z
le widziane
blokowania pewnych decyzji itp. w gazetach obu tych opcji i ogólnie w mediach
mainstreamu polityczno-kulturowego.
(& )
Chcieliśmy stworzyć trybunę dla poglądów ciekawych
i odwa\
nych, dla autorów, którzy nie boją się myśleć
W skład aktualnie rządzącej koalicji wchodzi partia
samodzielnie i  pod prąd .
odwołująca się do ideałów ruchu ludowego, wybrana
przede wszystkim głosami mieszkańców wsi.
Naszym zamiarem było, aby  Obywatel stał się
Nale\
ałoby zatem oczekiwać, \
e wszystkie problemy,
miejscem, gdzie mo\
e się toczyć autentyczna debata
o których rozmawialiśmy, związane z wytwarzaniem
o istotnych problemach społecznych  debata, w której
i handlem \
ywnością, stały się przedmiotem szczególnej
podstawowe znaczenie ma jakość argumentów i świe\
ość
troski państwa.
myślenia, nie zaś ideologiczne podziały i etykietki.
J. W.: Jeśli mówimy np. o wielkoprzemysłowych fermach
Chcieliśmy stworzyć miejsce, w którym spotykają się
tuczu, to produkują one mięso w sposób urągający
ludzie mający określone poglądy i nie wyrzekający się ich,
standardom ochrony środowiska, a tak\
e w zakresie tzw.
lecz potrafiący wysłuchać innych i dyskutować z nimi.
dobrostanu zwierząt (godne traktowanie ich), o czym nie
mówiliśmy, a co równie\
jest bardzo wa\
ne.
Tytuł pisma miał odzwierciedlać, i\
naszym celem jest
Oczekiwałbym wielu inicjatyw ministra gospodarki w tym
troska o dobro wspólne, nie zaś promocja partykularnych
zakresie, bo to jego domena. Nie widzę, jednak, \
eby
interesów którejś z grup czy opcji politycznych
minister, a jest nim w końcu prezes PSL-u, a więc partii
(pomysłodawcą nazwy pisma jest Olaf Swolkień - jeden
przynajmniej werbalnie zainteresowanej tym, \
eby
z zało\
ycieli "Obywatela", przez kilka lat członek redakcji,
zachować tradycyjny model rolnictwa i produkcji
a dziś jej stały współpracownik). Takie zało\
enia mieliśmy
\
ywności, w ogóle się tym problemem interesował.
w roku 2000, gdy zakładaliśmy pismo  tu mo\
esz
Zdecydowanie zbyt mało się w Polsce w tym zakresie
przeczytać wstęp do pierwszego numeru.
dzieje, zbyt wielkie jest otwarcie na negatywne zmiany,
wprowadzane pod hasłem nowoczesności: hipermarkety,
http://www.obywatel.org.pl/index.php?name=Sections&re
wielkie fermy przemysłowe, GMO... Wez
my tę ostatnią
q=viewarticle&artid=1
kwestię. Sądziłem, \
e PSL jednoznacznie opowie
się przeciwko GMO i będzie bronił polityki
zapoczątkowanej przez poprzedni rząd, który w 2006 r.
GENETYCZNIE MODYFIKOWANE
doprowadził do uchwalenia ustawy o paszach i ustawy
ORGANIZMY
o nasionach, dwóch fundamentalnych aktów, które
ograniczały modyfikowanym roślinom dostęp na polski
OBIETNICE I FAKTY
rynek, i który przygotowywał trzecią ustawę,
Stanisław K. Wiąckowski
o organizmach modyfikowanych genetycznie. Moim
Wydawnictwo - Ekonomia i Środowisko 2008
zdaniem, byłby to kompleksowy zbiór przepisów, który
skutecznie ochroniłby Polskę przed GMO. Tymczasem Na zakończeniu swojej prawie 100 stronicowej ksią\
ki
ustawa o GMO została zarzucona, o nasionach  nie jest autor przedstawia następujące wnioski:
skutecznie egzekwowana, a wejście w \
ycie ustawy
o paszach jest odkładane na bli\
ej nieokreśloną przyszłość. l.In\
ynieria genetyczna stanowi jeden z najpowa\
niejszych
I nie mówię tego jako polityk, który ma swoje sympatie. problemów etycznych w historii nauki.
Po prostu uwa\
am, \
e wizja Polski jako kraju z silnym 2.Ingeruje ona beztrosko w naturalny ład biologiczny,
tradycyjnym rolnictwem była bli\
sza realizacji rok czy który kształtował się przez miliony lat. Działania te nie
dwa lata temu, a teraz się oddala. były z nikim konsultowane ani poprzedzone powa\
nymi
badaniami, które wyjaśniłyby ich skutki dla środowiska
przyrodniczego oraz zdrowia ludzi, zwierząt i roślin.
Cały artykuł jest na stronie:
3.Biotechnologia uprawiana przez wielkie koncerny opiera
http://www.obywatel.org.pl/index.php?module=subjects&f
się na przestarzałych, niewiarygodnych podstawach,
unc=viewpage&pageid=1343
niedających prawa do nieuzasadnionych obietnic
i uzyskiwania z tego tytułu nienale\
nych korzyści.
4.Rolnicy, którzy w te obietnice uwierzyli i wzięli kredyty
na uprawy roślin GM, jak bawełna czy kukurydza, ponieśli
kompletną klęskę. W ten sposób zrujnowano wiele farm
i wielu rolników. Około 300 000 farmerów w samej tylko
Argentynie straciło pracę, zasilając szeregi bezrobotnych
i bezdomnych, a około 15 000 rolników w Indiach
 OBYWATEL  czasopismo społeczno-polityczne,
popełniło samobójstwo.
zało\
one w roku 2000 przez osoby zaanga\
owane w ró\
ne
5.Przemysł biotechnologiczny w niedopuszczalny sposób
działania społeczne (m.in. antyglobalizm, ekologia) oraz
blokuje badania niezale\
nych instytucji czy osób nad
przez publicystów krytycznie nastawionych do istniejącej
ryzykiem dla zdrowia, środowiska, biologicznej
rzeczywistości.
ró\
norodności, jakości gleby oraz bezpieczeństwa
\
ywnościowego.
Jego zało\
eniu przyświecała idea stworzenia pisma, które
będzie przekraczało jałowy podział na lewicę
4
6.Działaniom koncernów towarzyszy agresywna trwającego eksperymentu. Jako kraj produkujący \
ywność
propaganda sukcesu, pomimo \
e wyniki eksperymentów o coraz lepszej renomie nie ma \
adnych powodów, \
eby
z GM roślinami od ponad 10 lat jej przeczą. sięgać po \
ywność z roślin GM, ocenianą coraz bardziej
7.Oceniając uprawy odmian GM w porównaniu negatywnie.
z niemodyfikowanymi, w okresie kilkuletnim, trzeba 19.Społeczeństwa międzynarodowe i instytucje, które je
stwierdzić, \
e nie były lepszej jakości i trzeba było dla ich reprezentują, powinny sobie jak najszybciej odpowiedzieć
ochrony zastosować znacznie większą, a nie mniejszą, jak na kilka wa\
nych pytań: czy są jakieś granice prawa
obiecywano, ilość chemicznych środków ochrony roślin. i bezprawia w działaniach koncernów biotechnolo-
8.Ochrona przyrody czy biologicznej ró\
norodności nie gicznych, czy jest jeszcze jakaś ochrona prawna przyrody,
jest mo\
liwa przy beztroskim genetycznym czy mo\
na tworzyć tak sprzeczne akty prawne jak te
zanieczyszczaniu środowiska. o GMO i te o biologicznej ró\
norodności, dlaczego prawo
9.Współistnienie, a więc sąsiedztwo upraw nie jest równie sprawiedliwe dla bogatych jak dla
konwencjonalnych, a tym bardziej ekologicznych, biednych?
z uprawami roślin genetycznie zmodyfikowanych, nie jest
mo\
liwe. Prof. zw. dr hab. in\
. Stanisław Wiąckowski jest autorem
10.Genetycznie modyfikowane rośliny z tolerancją na około 500 publikacji naukowych i popularnonaukowych.
herbicyd Roundup i rośliny z genem bakterii produkującej Za prowadzone prace był wielokrotnie nagradzany np.
toksyczne białka nie tylko nie ochroniły upraw przed przez wydział rolnictwa USA oraz Ministra Edukacji
szkodnikami i chwastami, ale doprowadziły do pewnego Narodowej. W 1989 roku został wybrany do Sejmu RP,
rodzaju sterylizacji ekosystemów, stwarzając wiele gdzie przewodniczył Sejmowej Komisji Ochrony
dodatkowych zagro\
eń. Środowiska Zasobów Naturalnych i Leśnictwa. Był
11.Szczególnie alarmującym faktem jest powa\
ny spadek delegatem polskiego Sejmu do Zgromadzenia
w populacjach pszczół. Preparat Roundup okazał się Parlamentarnego Rady Europy w Strasburgu, twórcą
totalną trucizną nie tylko dla roślin, ale dla niemal i przewodniczącym pierwszego w dziejach polskiego
wszystkiego, co \
yje, w tym dla pszczół i innych owadów parlamentaryzmu Ekologicznego Klubu Parlamentarnego
po\
ytecznych. Toksyczne dla pszczół są równie\
białka Bt oraz doradcą Ministra Ochrony Środowiska Zasobów
wprowadzane masowo do GM takich roślin, jak Naturalnych i Leśnictwa.
kukurydza, soja, bawełna czy rzepak. Toksyczny pyłek
przeniesiony do ula tak\
e działa toksycznie. Mszyce tak\
e Całą ksią\
kę mo\
na przeczytać lub pobrać na stronie:
mogą przenosić toksyczne białka z soku roślin GM do http://www.scribd.com/doc/9195271/Prof-S-Wickowski-
spadzi, która stanowi wa\
ną bazę pokarmową pszczół GMO-Obietnice-i-Fakty
i wielu owadów po\
ytecznych.
12.W ciągu kilku lat wiele gatunków roślin i owadów
zaczęto tolerować wprowadzone wraz z roślinami GM
toksyny, a uwolnione od swoich naturalnych wrogów
NASIONA KA
AMSTWA
szybko stały się superchwastami i superszkodnikami.
czyli o łgarstwach przemysłu i rządów
Powodują teraz wielkie szkody gospodarcze, a ich
na temat \
ywności modyfikowanej
zwalczanie jest niezwykle trudne i bardzo kosztowne.
genetycznie
13.Masowe wylesienia pod uprawę soi degradujące gleby
Jeffrey M. Smith
amazońskie przyczyniły się do niekorzystnych zmian
Przeło\
ył Jędrzej Ilukowicz
klimatu Ziemi, które ju\
są odczuwane.
Oficyna Wydawnicza 3.49 Poznań, 2007
14.Liczne badania naukowe przeprowadzone przez
niezale\
nych badaczy wykazały, \
e rośliny GM stanowią Motto :
powa\
ne zagro\
enie dla zdrowia zwierząt. Karmione GM - "Rzeczpospolita": Jak Pan ocenia procentowo, ile wiemy
pomidorami, ziemniakami lub soją osobniki miały
na temat wszechświata? Tak intuicyjnie .
uszkodzone \
ołądki, powa\
ne zmiany w komórkach - Prof. Aleksander Wolszczan: Zero procent .
wątroby, trzustki i jąder.
15.Choroby alergiczne związane z GM \
ywnością nale\
ą
dzisiaj do najbardziej rozpowszechnionych i z wielką
Choć od kilku lat ten problem
tendencją wzrostową. Są one szczególnym zagro\
eniem
dotyczy tak\
e nas, ciągle nie
dla ludzi w okresie dziecięcym i w okresie dojrzewania.
mogliśmy się doczekać publikacji
16.Opatentowanie nasion roślin GM zagra\
a tradycyjnej
w całości poświęconej organizmom
produkcji rolniczej istniejącej od ponad 12 tysięcy lat.
modyfikowanym genetycznie
Przykładowo patent  Terminator Technology" jest zło\
oną
(GMO), adresowanej do szerokiego
manipulacją genetyczną, która powoduje, \
e ziarno
odbiorcy.
drugiego pokolenia staje się jałowe, niezdolne do
kiełkowania. Rolnicy, którzy corocznie muszą kupować
A szkoda - ksią\
ki takie jak "Nasiona
opatentowane ziarno roślin GM, uzale\
niają finansowo się
kłamstwa", której polski przekład
od korporacji.
właśnie się ukazał, mogą w odpowiednich rękach być
17.Rolnikom w Polsce i na świecie ogranicza się
groz
nym orę\
em w walce z patologiami współczesnej
swobodny handel nasionami. Monopole handlowe
produkcji \
ywności. Uwa\
na lektura tej dobrze
przywłaszczają sobie dziedzictwo wielu pokoleń rolników
udokumentowanej rozprawy nie pozostawia bowiem
i ogrodników.
wątpliwości, \
e konsumpcja modyfikowanych produktów
18. Polska powinna jako teren wolny od GMO pełnić rolę
mo\
e stanowić powa\
ne zagro\
enie dla zdrowia. Co
powierzchni kontrolnej dla tego ju\
ponad 10 lat
więcej, to zagro\
enie, którego nie mo\
na całkiem
5
wyeliminować, gdy\
nawet korporacje biotechnologiczne Jeffrey M. SMITH jest największym autorytetem
nie mają najczęściej pojęcia o naturze swoich produktów. w sprawie zagro\
eń zdrowia związanych z \
ywnością
Jedyne, co im pozostało, to udawanie, \
e mają wszystko genetycznie modyfikowaną oraz kontrowersji wokół jej
pod kontrolą - i za wszelką cenę nie dopuścić do dopuszczania na rynek. Jeffrey M. Smith jest dyrektorem
ujawnienia, \
e projekt, w który zainwestowały miliardy INSTITUTE FOR RESPONSIBLE TECHNOLOGY
dolarów, okazał się totalną klapą. I to właśnie owe http://www.responsibletechnology.org/GMFree/Home/ind
korporacje robią. Autor ksią\
ki, Jeffrey M. Smith, od lat ex.cfm.
walczy z zagro\
eniami związanymi z niekontrolowanym
rozwojem in\
ynierii genetycznej. Jest dyrektorem
y
ródło: http://nasionaklamstwa.info/index.htm
wykonawczym Institute for Responsible Technology,
jez
dzi po świecie z wykładami, pisze ksią\
ki i koordynuje
kampanię "Szkoły wolne od GMO"; niedługo ma
 Dzisiaj ró\
norodność \
ycia jest większa ni\
100
odwiedzić tak\
e Polskę. Tematykę jego rozprawy pt.
milionów lat temu i du\
o większa ni\
przed 500 milionami
"Nasiona kłamstwa" najlepiej streszcza jej podtytuł:
lat.
"o łgarstwach przemysłu i rządów na temat \
ywności
(& )
modyfikowanej genetycznie".
Ze wszystkich gatunków, jakie kiedykolwiek \
yły na
świecie, 99 procent wymarło. Na współczesną faunę i florę
Większość z nich da się sprowadzić do kilku stwierdzeń,
składają się te gatunki, którym jakoś udało się wymknąć,
które jak mantrę powtarzają zwolennicy biotechnologii na
klucząc poprzez wszystkie radiacje i wymierania w historii
wszystkich szerokościach geograficznych. "Produkty
geologicznej.
in\
ynierii genetycznej nie ró\
nią się w \
aden istotny
sposób od swoich konwencjonalnych odpowiedników",
Wiele współcześnie dominujących grup, takich jak
"nie udowodniono jak dotąd \
adnych negatywnych
szczury, \
aby, motyle z rodziny rusałkowatych, rośliny
skutków spo\
ywania GMO", "organizmy modyfikowane
zło\
one, osiągnęło swoją pozycję na krótko przed
stanowią szansę na rozwiązanie problemu głodu"...
nastaniem Ery Ludzkości.
Amerykański autor spokojnie i rzeczowo udowadnia, \
e
Wszystkie \
yjące obecnie gatunki, stare i nowe, są
wszystkie z nich mo\
na spokojnie wło\
yć między
bezpośrednimi potomkami organizmów, które \
yły 3,8
"Królewnę Śnie\
kę" a "Czerwonego Kapturka".
miliarda lat temu.
Dowodzi te\
, \
e większość głosicieli takich opinii ju\

Teraz są \
ywymi bibliotekami genetycznymi, zło\
onymi z
dawno zdała sobie z tego sprawę. "Nasiona kłamstwa"
sekwencji nukleotydowych, odpowiadających słowom
poświęcone są dwóm zasadniczym kwestiom. Przede
i zdaniom, w których zapisane są zdarzenia ewolucyjne
wszystkim, ksią\
ka bezpardonowo rozprawia się z mitem,
z tego ogromnego szmatu czasu.
jakoby modyfikacje genetyczne były zaawansowaną
technologią, dającą człowiekowi niemal boskie
Organizmy bardziej zło\
one ni\
bakterie  pierwotniaki,
mo\
liwości panowania nad materią. Nie da się zaprzeczyć,
grzyby, rośliny i zwierzęta  zawierają od 1 do 10
\
e biologia molekularna prze\
ywa okres
miliardów nukleotydowych liter. Jest to ilość czystej
nieprawdopodobnego rozwoju, jednak najwybitniejsi jej
informacji porównywalna z zawartością informacyjną
przedstawiciele przyznają, \
e kolejne lata przynoszą tyle
Encyclopaedia Britannica.
samo pytań, co odpowiedzi. Oszałamiająca jest
zło\
oność procesów, jakie zachodzą w najprostszej
Ka\
dy gatunek powstaje jako produkt mutacji
nawet komórce, oraz wszelkiego rodzaju subtelnych
i rekombinacji, procesów zbyt zło\
onych, aby je pojąć,
współzale\
ności między poszczególnymi jej
odwołując się tylko do samej intuicji. Modelowały go
składnikami. Na tym tle modyfikacje genetyczne jawią
i polerowały astronomiczne liczby zdarzeń w procesie
się jako technologia \
ałośnie toporna, a jej
doboru naturalnego.
bezkrytyczni apologeci - jako aroganccy dyletanci. To
Dobór naturalny zabija lub w inny sposób nie dopuszcza
trochę tak, jakby dziecko nauczyło się instalować
do rozrodu ogromnej większości organizmów, które
programy, ściągane na "chybił-trafił" z Internetu, uczestniczą w grze, zanim jeszcze padną ze starości.
w losowo wybranych katalogach na dysku rodziców -
i twierdziło, \
e w ten sposób nie tyle ryzykuje powa\
ną
Patrząc z perspektywy czasu ewolucji, wszystkie gatunki
awarię, co tworzy zupełnie nową jakość w świecie
są naszymi dalekimi krewniakami, poniewa\
mamy
komputerów... Kolejne odkrycia naukowe pokazują, jak
wspólnych przodków. Posługujemy się równie\
wspólnym
przedwczesny był optymizm na temat bezpieczeństwa
słownikiem, kodem kwasów nukleinowych, nawet jeśli
stosowania GMO w produkcji \
ywności. Smith poświęca
rozpada się on na radykalnie odmienne, dziedziczne
cały rozdział na rozbudowaną, choć bez wątpienia
języki. (& )
niepełną listę "wszystkiego, co mo\
e pójść nie tak"
podczas zabiegów modyfikacji. A kiedy ju\

Ka\
dy gatunek, skoro istnieje, musiał stosować
w kompetentny, ale i przystępny sposób wytłumaczy
najwymyślniejsze podstępy i pokonywać, jedna za drugą,
czytelnikom zagro\
enia łączące się z GMO, przechodzi
niewiarygodne trudności po to, by prze\
yć i zostawić
do analizy najsłynniejszych afer związanych ze
potomstwo.
zmutowaną \
ywnością. Powołując się na wyniki
powa\
nych badań udowadnia, \
e wbrew zapewnieniom
Edward O. Wilson: Ró\
norodność \
ycia, PIW, Warszawa
lobby biotechnologicznego, najprawdopodobniej
1999
to właśnie proces genetycznej modyfikacji spowodował
kilka bardzo powa\
nych zagro\
eń dla zdrowia ludzi.
6
ROLNICTWO EKOLOGICZNE SZANS

DLA ŚRODOWISKA
Opracował R. A. Śniady
Ocena wpływu rolnictwa ekologicznego na środowisko
w porównaniu do rolnictwa konwencjonalnego
w oparciu o wybrane kryteria/indykatory analityczne
Wpływ rolnictwa
Kryteria / indykatory analityczne ekologicznego
na środowisko
1.Ró\
norodność biologiczna :&:&
i krajobraz
- ró\
norodność flory :&:&
- róznorodność fauny :&:&
- ró\
norodność środowiska :&
- krajobraz :&
y
ródło:
2.Gleba :&:&
http://www.gmo.icppc.pl/foto/gmo/bioroznorodnosc_gmo
- substancja organiczna :&:&
_big.jpg
- aktywnośc biologiczna :&:&:&
- stuktura gleby :&
- erozja gleby :&:&
MUTACJA
3.Woda gruntowa :&:&
Peter Clement
- wymywanie azotanów :&:&
Przeło\
ył Maciej Szymański
- pestycydy :&:&:&
Dom Wydawniczy Rebis, Poznań 2006
4.Klimat i powietrze :&
- CO2 :&:&
Na hawajskiej wyspie Oahu kilkulatek umiera nagle
- N2O :&
z powodu choroby rozpoznawanej dotąd jedynie u ptaków.
- CH4 :&
Tymczasem w Nowym Jorku zmęczony \
yciem lekarz
- NH3 :&:&
prowadzi badania nad genetycznie modyfikowaną
- pestycydy :&:&:&
\
ywnością. Bierze udział w burzliwych obradach
5. Gospodarstwo - input i output :&:&
konferencji naukowej na Hawajach, na której
- u\
ycie składników pokarmowych :&:&
charyzmatyczna doktor genetyki i jej zwolennicy
- u\
ycie wody :&
ostrzegają, \
e wprowadzane przez
- u\
ycie energii :&:&
biotechnologiczne koncerny
Wpływ na środowisko :&:&:&- du\
o lepszy,
sztucznie stworzone DNA
:&:& - lepszy, :&- taki sam
doprowadzi do chaosu w środowisku
naturalnym. Nie wiedzą, \
e stawką
y
ródło: Alfoeldi T. i in. 2002: Organic Agriculture and the
w tej grze jest ich \
ycie.
Environment, (w:) Organic agriculture, environment and
Od rozdartego wojną Bliskiego
food security, Chapter 2. Environment and Natural
Wschodu po zaciszne laboratorium w
Resources Series 4. Food and Agriculture Organisation of
Nowym Jorku, od morderstwa we
the United Nation (FAO).
francuskiej katedrze po akt
straszliwej przemocy na hawajskiej
farmie - zbrodniczy plan zaczyna
nabierać tempa. Pewien człowiek bowiem pojął, \
e
GMO - MASZ PRAWO WYBORU!
bioin\
ynieria mo\
e słu\
yć nie tylko poprawie jakości
Autor: Barbara Kozłowska
roślin uprawnych, ale tak\
e stworzeniu najbardziej
śmiercionośnej broni masowej zagłady.
GMO to skrót od angielskiego określenia: Genetically
Modified Organism. Oznacza takie organizmy, które
pojawiają się w naszym ekosystemie w sposób
Peter Clement - były szef oddziału ratunkowego w jednym
nienaturalny poprzez ingerencję człowieka w system
z największych szpitali nowojorskich.
genetyczny.
Napisał kilka thrillerów medycznych, które w niczym nie
W du\
ym uproszczeniu chodzi o wprowadzanie obcego
ustępują najlepszym powieściom Cooka, Crichtona czy
materiału genetycznego np.: w ziarna soi, rzepaku czy
Palmera. W Polsce wydano Zabójczą praktykę oraz Stan
kukurydzy w celu zmiany ich cech naturalnych.
krytyczny i Inkwizytora (REBIS).
Teoretycznie daje to zwiększenie odporności na choroby,
czy zwiększenie plonów. Tak twierdzą naukowcy
y
ródło:
powiązani z du\
ymi koncernami zalecającymi uprawę
http://www.rebis.com.pl/rebis/public/books/books.html?co
roślin słu\
ących do produkcji transgenicznej \
ywności.
=print&id=K3585
7
Jak jest naprawdę? Nikt z nas nie jest naukowcem i nie jest
w stanie stwierdzić, akie skutki przyniesie w przyszłości,
zarówno w tej bli\
szej, jak i dalszej wprowadzenie
genotypów zwierzęcych do popularnych roślin
uprawowych, będących jednymi z podstawowych
składników paszy zwierzęcej, czy wręcz naszego
po\
ywienia. Brak długofalowych badań, które powinny
być zlecane przez koncerny biotechnologiczne powoduje,
\
e nie będziemy mogli w precyzyjny sposób odpowiedzieć
sobie na pytanie: co wprowadzamy do naszych
organizmów wraz ze zmodyfikowaną genetycznie
\
ywnością?
Producenci GMO zasłaniają się głodem na świecie,
ochroną środowiska naturalnego, redukcją zu\
ycia
pestycydów. Kilka kolejnych lat uprawy modyfikowanej
kukurydzy, soi i rzepaku zrodziło jednak szereg pytań i
wątpliwości. Czy rzeczywiście nie ma innej mo\
liwości Nadchodzące Święta Bo\
ego Narodzenia
nakarmienia głodnych rejonów świata, jak tylko niosą ze sobą wiele radości oraz refleksji dotyczących
proponując im sztucznie przetworzoną \
ywność? A mo\
e minionego okresu i planów na nadchodzący Nowy Rok.
jednak jest to kwestia niewłaściwej gospodarki
naturalnymi zasobami? Czy mamy pewność, \
e Wszystkim Czytelnikom naszej Gazety,
przeznaczając tereny powstałe po wyrębie amazońskiej Koalicjantom oraz Sympatykom Koalicji
puszczy pod całe kilometry kwadratowe uprawy  POLSKA WOLNA OD GMO składamy \
yczenia
transgenicznej soi i kukurydzy przyczyniamy się do Spokojnych i Radosnych Świąt Bo\
ego Narodzenia
ochrony naszego dziewiczego środowiska naturalnego? oraz Pomyślności i Sukcesów w Nowym Roku.
Czy przypadkiem zu\
ycie pestycydów nie zwiększa się
lawinowo wraz z upływem czasu w trakcie uprawy? w imieniu Komisji Sterującej
Otó\
na takie pytania próbuje odpowiedzieć Greenpeace Koalicji  POLSKA WOLNA OD GMO  R.A.Śniady
na całym świecie. Równie\
w Polsce Greenpeace
przedstawił największym producentom \
ywności oraz
sieciom detalicznym całą listę pytań, zmierzających do
jednego, do egzekwowania rzetelnej informacji
o składnikach GMO występujących w kupowanych przez
nas produktach. Na początku sierpnia w warszawskiej
restauracji "Zielony świat" odbyło się spotkanie
z udziałem Macieja zatytułowane "Czy wiesz co jesz -
zakupy bez GMO". Maciej poparł dą\
enia do jawnej
informacji o \
ywności manipulowanej genetycznie.
Jak sam Maciej powiedział :
- Nie jestem biologiem ani genetykiem, nie rozumiem i nie
muszę rozumieć mechanizmów ewolucyjnych działających
w przyrodzie, a tym bardziej w laboratoriach. Mam jednak
niezbywalne prawo domagania się rzetelnej informacji o
ingerencji genetycznej w to co jem. Taka informacja daje
mi mo\
liwość dokonywania wyboru podczas ka\
dego
zakupu. Mam nadzieję, \
e \
yję w demokratycznym
państwie, w którym ka\
dy konsument uzyska takie prawo.
y
ródło:
DOA

CZ DO NAS
http://www.kuron.com.pl/sekrety_kuchenne/art66.html
http://polska-wolna-od-gmo.org/docz-do-nas/
LISTA CZA
ONKÓW KOALICJI
http://polska-wolna-od-gmo.org/lista-czonkw-koalicji/
MOJE PRZYKA
ADOWE ZESTAWY
WIGILIJNE
MORATORIUM NA GMO
Wigilia ju\
tu\
, tu\
... Zapewne jak co roku ka\
dy z nas
http://polska-wolna-od-gmo.org/moratorium-na-gmo/
szuka inspiracji i zastanawia się jakie dania wybrać, by ten
wyjątkowy wieczór był po raz kolejny udany i jedynyn
Dr in\
. Roman Andrzej Śniady - redaktor Gazety i Serwisu
w swoim rodzaju. Postanowiłem więc podać kilka swoich
Internetowego: http://www.polska-wolna-od-gmo.org
propozycji. A mo\
e macie te\
własne? Maciej Kuroń
e-mail: [e-mail]
http://www.kuron.com.pl/sekrety_kuchenne/art51.html
8