na lepszÄ… kontrol´ napadów padaczkowych Bez trudu dochodzi do powstania tego, co na-
oraz popraw´ zapisu EEG, pod wp"ywem sto- zywamy wyuczonÄ… bezradnoĘciÄ…, a w konse-
Zagadka z epikryzÄ…
sowanych medytacji. Podobnych wyników nie kwencji do rozwoju depresji.
osiÄ…gni´to u chorych z grup kontrolnych, pod- Tak w kaÅ»dym razie twierdzÄ… autorzy kolej-
danych rocznej obserwacji. Rezultaty te zdajÄ… nego artyku"u (Seizure 2001; 10: 34-38) po
W oddziale noworod- zapalenia opon mózgowo-rdzeniowych. Wyko- si´ przemawiaç za uÅ»ytecznoĘciÄ… regularnego przeprowadzeniu badania w 20-osobowej gru-
kowym Szpitala Ginekolo- nano równieŻ badania biochemiczne w kierunku stosowania technik jogi u chorych z padaczką pie chorych z lekooporną padaczką. Zastoso-
gicznego zwrócono si´ do chorób metabolicznych, ale te równieÅ» by"y pra- opornÄ… na leczenie. wano dwie odmienne techniki biofeedbacku.
neurologa z proĘbą o kon- wid"owe. Podobne napady u noworodka powtó- Jedna polega"a na wyuczeniu pacjenta okre-
sultacj´. Dotyczy"a ona no- rzy"y si´ kilkakrotnie w czasie kolejnych dni. Wy- Ęlonego sposobu oddychania, tzn. chodzi"o
worodka p"ci m´skiej, u którego w drugiej dobie konano badanie EEG, które by"o prawid"owe, Biofeedback o odpowiedniÄ… cz´stoĘç oddechów i st´Å»enie
Życia wystąpi"y kilkuminutowe drgawki. Urodzi" takŻe wynik TK mózgu by" bez zmian. Po zebra- Czy biofeedback CO2 w wydychanym powietrzu, które mierzo-
si´ on z I ciÄ…Å»y prawid"owej, w 39 Hbd, natural- niu dok"adnego wywiadu od rodziców dziecka przywraca chorym z pa- no, w drugiej z kolei rejestrowano wolne poten-
nego porodu, z wysokÄ… punktacjÄ… Apgar. Jego uzyskano nowÄ… informacj´, mianowicie, Å»e za- daczkÄ… wiar´ we w"a- cja"y korowe. U kaÅ»dego pacjenta prowadzono
ogólny stan kliniczny do momentu drgawek by" równo u matki, jak i u dziadka ze strony ojca opi- sne si"y? W pewnym kilkadziesiąt sesji przez 3 miesiące. Wykaza-
bez zarzutu. Obserwowany napad mia" charakter sywano wyst´powanie drgawek najprawdopo- sensie tak, zmniejszajÄ…c poziom depresji no, Å»e zaburzenia depresyjne u chorych wiÄ…-
drgawek klonicznych rozpoczynajÄ…cych si´ po"o- dobniej takÅ»e w okresie noworodkowym, nie i wzmacniajÄ…c poczucie kontroli sprawowanej za"y si´ ĘciĘle z poczuciem istnienia zewn´trz-
wiczo w koł
czynach lewych, a nast´pnie obej- wyst´powa"y one jednak nigdy potem. przez samego siebie. nego Ä™ród"a kontroli. Techniki biofeedbacku
mujących takŻe prawe koł
czyny, towarzyszy" te- Cechy obniÅ»onego nastroju, a niekiedy dajÄ…c pacjentowi odczucie osiÄ…gni´tego
1
/
O
j
a
k
i
m
r
o
z
p
o
z
n
a
n
i
u
w
a
r
t
o
m
y
Ę
l
e
ç
w
o
p
i
-
mu chwilowy bezdech z niewielkÄ… sinicÄ… wokó" 1/ O jakim rozpoznaniu warto myĘleç w opi- nawet deklarowane tendencje samobójcze, sukcesu w realizacji zadania, pozwoli"y na
s
a
n
y
m
p
r
z
y
p
a
d
k
u
?
ust. Ca"y napad trwa" do 2 minut. Neurolog w ba- sanym przypadku? sÄ… udzia"em wielu chorych z padaczkÄ… zmian´ tej orientacji, moÅ»na by nazwaç to
2
/
J
a
k
Ä…
i
n
f
o
r
m
a
c
j
´
d
o
t
y
c
z
Ä…
c
Ä…
d
a
l
s
z
e
g
o
r
o
k
o
-
daniu dziecka stwierdzi" uogólnionÄ… wiotkoĘç. 2/ JakÄ… informacj´ dotyczÄ…cÄ… dalszego roko- i bywajÄ… cz´stsze niÅ» moÅ»na si´ tego spo-  uwewn´trznieniem Ä™ród"a kontroli, co ozna-
w
a
n
i
a
m
o
Å»
n
a
p
r
z
e
k
a
z
a
ç
r
o
d
z
i
c
o
m
d
z
i
e
c
k
a
?
Pobrano krew na badania podstawowe oraz wy- wania moÅ»na przekazaç rodzicom dziecka? dziewaç w ogólnej populacji. Padaczka nie cza, Å»e chory zyskiwa" poczucie, iÅ» jest w sta-
konano nak"ucie l´dÄ™wiowe. Na tej podstawie doĘç, Å»e jest schorzeniem przewlek"ym, to nie kierowaç w"asnym Å»yciem i ma wp"yw na
Odwróç gazet´!
wykluczono obecnoĘç uogólnionej infekcji oraz Odwróç gazet´! cechuje si´ teÅ» niemoÅ»liwÄ… do przewidzenia to, co go spotyka. Skuteczniejsze w tym oka-
manifestacjÄ… objawów, jakimi sÄ… napady. za"y si´ techniki oddechowe.
Chory musi wi´c doĘwiadczaç stale uczucia Czy zatem polecaç stosowanie biofeed-
braku kontroli nad róŻnymi zdarzeniami i sy- backu u chorych z padaczkÄ…? Wydaje si´, Å»e
tuacjami. Przypomina to sposób fatalistycz- tak  jako metoda psychoterapeutyczna mo-
nego myĘlenia o Å»yciu, które to Å»ycie kiero- Å»e on wspomagaç leczenie, szczególnie
wane jest wp"ywem nieznanej zewn´trznej u tych chorych, którzy majÄ… obniÅ»one poczu-
si"y pozostajÄ…cej poza ludzkim zasi´giem. cie w"asnej kontroli.
Epicentrum wiadomoĘci
Hatha Yoga JeÅ»eli uznaç, Å»e oko"o jedna piÄ…ta chorych
Poparta wielowieko- z padaczkÄ… ma nadal trudno leczÄ…ce si´ napa-
wÄ… tradycjÄ… indyjskÄ…, dy, mimo regularnego przyjmowania odpo-
opierajÄ…ca si´ na pod- wiednio dobranych leków, w tym najnowszych,
stawach psychologicz- to trzeba si´ zgodziç z tym, Å»e poszukiwanie
nych, filozoficznych i kul- niekonwencjonalnych sposobów poprawy efek-
turowych, joga jest sposobem na Å»ycie. tów terapii znajduje swój g"´boki sens. W tych Kiedy klasyczny lek  bloker kana"u sodowego zawodzi,
moÅ»e warto dodaç lek o zupe"nie innym mechanizmie dzia"ania.
¸agodzi stresy poprzez wprowadzenie w stan poszukiwaniach swoje miejsce majÄ… wi´c takÅ»e
Gabitril jest wybiórczym inhibitorem wychwytu GABA,
odpr´Å»enia i moÅ»e byç Ä™ród"em licznych zdro- medytacje, które jako rodzaj technik relaksacyj-
dzia"a zatem w inny sposób niŻ blokery kana"u sodowego.
Badania udowodni"y wysokÄ… skutecznoĘç Gabitrilu w terapii dodanej.
wotnych korzyĘci dla osoby, która zastosuje nych przynoszą dobre efekty w zaburzeniach
Nast´pnym razem, gdy pacjent potrzebuje terapii dodanej,
si´ do jej zasad. psychosomatycznych. Autor wymienia dwa ba-
warto dodaç coĘ rzeczywiĘcie innego.
UwaÅ»a si´, Å»e joga moÅ»e wspomagaç dania prowadzone w grupach pacjentów z pa-
Jest wiele leków przeciwpadaczkowych&
& jeden selektywny inhibitor wychwytu GABA
leczenie chorych z astmą, nadciĘnieniem daczką, u których stosowano techniki jogi
t´tniczym, zaburzeniami l´kowymi. W artyku- i oceniano ich wp"yw na cz´stoĘç napadów
Sk"ad: Tabletki powlekane zawierajÄ… substancj´ czynnÄ…: odpowiednio 5 mg, 10 mg lub 15 mg tiagabiny (w postaci chlorowodorku). Wskazania: Leczenie skojarzone z innymi lekami
przeciwpadaczkowymi napadów cz´Ä˜ciowych lub cz´Ä˜ciowych wtórnie uogólnionych, które nie poddawa"y si´ leczeniu po zastosowaniu innych leków przeciwpadaczkowych.
le autorstwa Nandan Yardi, indyjskiego epi- i zmiany w zapisach EEG. W jednym z tych ba-
Przeciwwskazania: Nie stosowaç w nadwraÅ»liwoĘci na tiagabin´, ci´Å»kiej niewydolnoĘci wÄ…troby, w napadach uogólnionych, szczególnie w padaczce idiopatycznej z napadami typu
absence, w zespo"ach specyficznych np. Lennoxa-Gastauta, u dzieci do lat 12. Ârodki ostroÅ»noĘci: Przy odstawianiu leku zalecane jest stopniowe zmniejszanie dawki w ciÄ…gu
2-3 tygodni. OstroÅ»noĘç nakazuje nie stosowaç tiagabiny w okresie ciÄ…Å»y i karmienia piersiÄ…. Tiagabina moÅ»e wp"ynÄ…ç na zdolnoĘç prowadzenia pojazdów i obs"ugiwania urzÄ…dzeÅ‚

leptologa (Seizure 2001; 10: 7-12), poruszo- dał
obserwacji poddano grup´ 32 chorych
mechanicznych. Interakcje: Fenytoina, karbamazepina, fenobarbital i prymidon, indukujÄ…c enzymy wÄ…trobowe, przyspieszajÄ… metabolizm tiagabiny. Dawkowanie: Podawaç doustnie,
razem z posi"kami, trzy razy dziennie. Zazwyczaj dawka poczÄ…tkowa wynosi 7,5-15 mg/dob´, zwi´kszana co tydzieÅ‚
o 5-15 mg/dob´. Dawka podtrzymujÄ…ca wynosi zwykle
nych zosta"o kilka kwestii dotyczÄ…cych z padaczkÄ… idiopatycznÄ…, w drugim badana
30-50 mg/dob´ u chorych przyjmujÄ…cych leki indukujÄ…ce enzymy wÄ…trobowe. Dawki do 70 mg/dob´ sÄ… dobrze tolerowane. U chorych nie przyjmujÄ…cych leków indukujÄ…cych enzymy
wÄ…trobowe dawk´ podtrzymujÄ…cÄ… naleÅ»y wst´pnie zmniejszyç do 15-30 mg/dob´. W przypadku upoĘledzenia czynnoĘci wÄ…troby, dawk´ naleÅ»y zmniejszyç. Przedawkowanie:
Zaleca si´ leczenie objawowe. Dzia"ania niepoŻądane: SÄ… "agodne lub umiarkowanie nasilone. Wi´kszoĘç dzia"aÅ‚
niepoŻądanych pojawia si´ w okresie leczenia poczÄ…tkowego
wp"ywu jogi na funkcje neurofizjologiczne, grupa liczy"a 11 doros"ych pacjentów z oporny-
i zwykle przemija. Najcz´Ä˜ciej obserwowanymi dzia"aniami niepoŻądanymi sÄ…: zawroty g"owy, uczucie zm´czenia i nadmierna sennoĘç. Rzadziej wyst´pujÄ…: niepokój, drÅ»enia,
zaburzenia koncentracji, biegunka, obniÅ»enie nastroju i labilnoĘç emocjonalna oraz wybroczyny. Opakowanie: 1 opakowanie zawiera 100 tabletek po 5 mg, 10 mg lub 15 mg
zmiany funkcji autonomicznego uk"adu ner- mi na leczenie napadami. Wszyscy pacjenci tiagabiny. Tabletki preparatu Gabitril sÄ… podzielne. Informacji udziela: Sanofi~Synthelabo Sp. z o.o.; ul. Domaniewska 41, 02-672 Warszawa; tel. [phone], fax [phone].
wowego, uk"ad limbiczny,  plastycznoĘç mó- byli oczywiĘcie leczeni farmakologicznie, przy
zgu, objawy psychiczne, a takŻe napady sta"ej kontroli poziomu leków w surowicy.
padaczkowe. W obu analizach uzyskano wyniki wskazujÄ…ce
Wydawca: Sanofi-Synthelabo Sp. z o.o.
Redakcja: Redaguje zespó"
Adres redakcji: Gazeta o padaczce, Sanofi-Synthelabo Sp. z o.o.
02-672 W-wa, ul. Domaniewska 41, tel. [phone], fax [phone]
www.padaczka.net
prawid"owy.
byç
moŻe
zapis
cz´sto
równie
wieloogniskowe,
przeciwpadaczkowych.
leków
lub
ogniskowe
niekiedy
niespecyficzne,
zmiany
pomocÄ…
za
opanowaç
je
si´
udaje
"atwo
i
Ęcią
si´
stwierdza
EEG
zapisach
W
prawid"owe.
cz´sto-
niewielkÄ…
z
zazwyczaj
to
padaczkowe,
sÄ…
diagnostyczne
badania
Wykonywane
napady
wyst´pujÄ…
JeĘli
noworodków.
11%
tygodniach.
nast´pnych
w
sporadycznie
jedynie
dotyczy
wywiadem
omawianym
z
ka
jeszcze
si´
pojawiajÄ…
zaĘ
rzadko
dni,
7
lejnych
dziec-
u
padaczki
wyst´powanie
póęniejsze
Że
ko-
przez
si´
powtarzaç
mogÄ…
drgawki
Podobne
wynika,
badał

Z
leczenia.
bez
takŻe
pujÄ…
Życia.
dobie
-3
2
w
napadu
pierwszego
pienie
ust´-
Napady
zak"óceł
.
bez
przebiega
zwykle
wystÄ…-
jest
cechÄ…
CharakterystycznÄ…
bezdechy.
dziecka
psychoruchowy
rozwój
dalszy
bre;
towarzyszyç
im
mogÄ…
i
minut
1-3
ok.
trwajÄ…
cia"a,
do-
jest
noworodkowych
drgawek
rodzinnych
po"owy
dotyczÄ…cych
zwykle
cz´Ä˜ciowych,
nych,
"agodnych
rzypadkach
p
w
Rokowanie
/
/
2
2
klonicz-
rgawek
d
charakter
majÄ…
Napady
p"ci.
obu
worodków
wieku.
tym
w
drgawek
no-
one
dotyczÄ…
cz´sto
jednakowo
Że
wszakŻe,
przyczyn
moŻliwych
innych
wszystkich
niu
si´
wydaje
okreĘliç,
trudno
drgawek
tych
wania
wyklucze-
po
stawiaç
naleŻy
Rozpoznanie
wyst´po-
Cz´stoĘç
oko"oporodowy.
wywiad
Żony
20.
chromosomie
nieobciÄ…-
si´
mieĘci
zespo"u
obrazie
W
jaĘniona.
na
si´
znajduje
choroby
gen
a
dominujÄ…cy,
niewy-
dotÄ…d
jak
pozostaje
zespo"u
Etiologia
autosomalny
sposób
w
si´
dziedziczÄ…
noworodków.
drgawek
noworodkowe
drgawki
rodzinne
"agodne
Że
agodnych
"
postaci
dwóch
z
jednÄ…
sÄ…
które
,
,
h
h
c
c
y
y
w
w
si´,
UwaŻa
rodzin.
obr´bie
w
wyst´pujÄ…
by
-
-
o
o
k
k
d
d
o
o
r
r
o
o
w
w
o
o
n
n
h
h
c
c
a
a
k
k
w
w
a
a
g
g
r
r
d
d
h
h
c
c
y
y
n
n
n
n
i
i
z
z
d
d
o
o
r
r
h
h
c
c
y
y
n
n
d
d
o
o
g
g
a
a
"
"
o
o
choro-
przypadki
literaturze
w
Opisywane
myĘleç
kaŻe
przypadku
opis
PowyŻszy
/
/
1
1
www.padaczka.net
ISSN 1509 - 4782
G A Z E T A
Rozwiązywanie problemów w codziennej praktyce
Nr 10
o padaczce
lipiec / sierpieł
2001
Szanowni Pał
stwo!
EpiCentre to nazwa przyst´pnej i aktualnej bazy danych obejmujÄ…cej streszczenia zamieszczajÄ…c nast´pnie 300 pe"nych streszczeÅ‚
najlepszych artyku"ów. Regularna aktualizacja
ukazujÄ…cych si´ publikacji na temat padaczki. MoÅ»liwoĘç korzystania z niej zawdzi´czamy firmie danych dokonywana dwa razy w roku sprawi, Å»e najnowsza literatura fachowa z zakresu
Sanofi-Synthelabo i przeprowadzonemu przez niÄ… programowi naukowemu. Baza EpiCentre ma epileptologii b´dzie stale w zasi´gu r´ki. Od kwietnia bieŻącego roku baza danych EpiCentre
u"atwiç epileptologom dotarcie do waÅ»nych publikacji z zakresu wiedzy o padaczce. dost´pna jest takÅ»e w internecie, wystarczy tylko zajrzeç na stron´: www.epicentre-online.com
Przygotowana zosta"a pod Ęcis"ym edytorskim nadzorem czternastu mi´dzynarodowych Teraz wi´c fachowa wiedza o padaczce jest "atwo dost´pna przez 24 godziny na dob´.
specjalistów, którzy spoĘród ogromnej liczby 30 000 pozycji naukowych wybrali i ocenili 3 000, Redakcja
Żyjące w Ęwiecie swojej rodziny dziecko sta- Dorastanie z chorobą przewlek"ą
TOMASZ WOLAÄ„CZYK "o si´ zdolnym do samodzielnego Å»ycia Na przebieg okresu dorastania ma wp"yw
w spo"eczeł
stwie doros"ym. Przemiany te szereg czynników:
dotyczÄ… sfery intelektu, emocji, seksualno- biologicznych (zmiany hormonalne,
"
Ęci, zdolnoĘci do wchodzenia w trwa"e związ- tempo wzrastania, stan zdrowia),
ki z innymi ludęmi i Życia w spo"eczeł
stwie, rodzinnych (si"a wi´zi wewnÄ…trzrodzin-
"
DORASTAå
a ich zakres i gwa"townoĘç majÄ… byç niepo- nych, przyj´ty model usamodzielniania
równywalne z jakimkolwiek innym okresem si´, postawy rodziców, wzorce rodzi-
Życia cz"owieka. W ciągu kilku lat nastolatek cielstwa),
Z PADACZKŃ
z dziecka staje si´ m"odym doros"ym. kulturowych (normy i obyczajowoĘç
"
Okres dorastania (adolescencj´) okreĘla stanie przebiega, zaleÅ»y od rodziny, kultury Wyodr´bnienie dorastania jako etapu roz- subkultury m"odzieÅ»owej, przyj´ty kul-
si´ niekiedy jako ludzkÄ… odpowiedÄ™ na biolo- i subkultury. Dorastanie jako termin obejmuje woju wynika z wizji Å»ycia cz"owieka jako drogi turowo model usamodzielniania si´
giczne wydarzenia dojrzewania. To, jak dora- ca"oĘç przemian, jakie muszÄ… zajĘç, aby sk"adajÄ…cej si´ z szeregu etapów, okresów i opuszczania domu rodzinnego),
czy przedzia"ów, z których kaŻdy okreĘlany spo"ecznych (ogólna sytuacja spo"eczna,
"
jest poprzez oczekiwania, wymagania i sank- bezrobocie, wp"yw grupy rówieĘniczej).
cje dotyczÄ…ce typowych dla danego etapu za-
chował
bądę ich braku. W kaŻdym okresie Jednym z czynników biologicznych jest nie-
mamy do wype"nienia szereg zadał
, nazywa- wÄ…tpliwie choroba przewlek"a. M"ody cz"owiek
nych zadaniami rozwojowymi. Ich realizacja musi borykaç si´ nie tylko z w"asnym dorasta-
zapewnia szcz´Ä˜cie oraz powodzenie w póę- niem, lecz takÅ»e z chorobÄ…, jej objawami i wy-
niejszych etapach, podczas gdy niepowo- muszonymi przez niÄ… ograniczeniami. W okre-
dzenie prowadzi do braku zadowolenia, dez- sie nadmiernej wraŻliwoĘci na w"asny wygląd
aprobaty bÄ…dÄ™ nawet odrzucenia ze strony i atrakcyjnoĘç fizycznÄ… oraz silnej potrzeby
spo"eczeł
stwa i trudnoĘci w wype"nianiu póę- identyfikacji z cz"onkami grupy rówieĘniczej,
niejszych zadał
.  chory znaczy  odmienny , a co za tym idzie,
 gorszy . Choroba przewlek"a wymusza na m"o-
dym cz"owieku akceptacj´ przed"uÅ»ajÄ…cej si´
Zakoł
czenie okresu dorastania winno
zaleŻnoĘci od rodziny, niezgoda na to zaĘ budzi
oznaczaç:
" osiÄ…gni´cie pozytywnego obrazu l´k i gniew. Czasem odwrotnie  brak autonomii
u"atwia pozostanie w roli zaleŻnego od rodziny
w"asnej osoby,
dziecka, co daje wprawdzie poczucie bezpie-
" silne poczucie toŻsamoĘci, czeł
stwa i komfortu, ale uniemoÅ»liwia stanie si´
" zdolnoĘç wchodzenia w dojrza"e samodzielnym doros"ym.
Dorastanie jest takŻe okresem, w którym
relacje emocjonalne i spo"eczne,
adolescent i jego rodzina stajÄ… przed
" niezaleÅ»noĘç od rodziny,
" ustalenie w"asnych celów Życiowych, koniecznoĘcią wyboru drogi Życiowej adekwat-
nej do ograniczeł
wynikajÄ…cych z choroby
" ustalenie w"asnego systemu wartoĘci. oraz zmuszeni sÄ… skonfrontowaç marzenia
i oczekiwania z moÅ»liwoĘciami. RysujÄ… si´ tu
Jakie zadania niesie ze sobą dorastanie? dwa przeciwstawne zagroŻenia: przecenianie
Wszystkie te cele winny byç osiÄ…gni´te wp"ywu choroby i poczucie rezygnacji z jednej
w stosunkowo krótkim czasie, w przeciągu oraz negowanie ograniczeł
i wyznaczanie sobie
kilku lat. Nic wi´c dziwnego, Å»e czas nierzeczywistych celów Å»yciowych z drugiej strony.
dorastania jest cz´sto okresem burzliwym,
z nag"ymi zmianami nastroju, ch´ciÄ… akcen-
towania w"asnej niezaleÅ»noĘci i odr´bnoĘci
W tym
z jednoczesną wielką wraŻliwoĘcią na
poglądy i normy panujące wĘród rówieĘni-
numerze:
ków. Prowadzi to do powstania odr´bnej
subkultury i obyczajowoĘci m"odzieŻowej,
Problemy m"odzieŻy
która pojawi"a si´ tak naprawd´ w drugiej
z padaczkÄ…
po"owie XX wieku. WiÄ…Å»e si´ to z faktem
uznania m"odzieÅ»y za osobnÄ… grup´ klien-
Epiparagraf cz´Ä˜ç II
tów (konsumentów) i uruchomieniem ca"ego
Joga i Biofeedback
przemys"u nastawionego w"aĘnie na zazna-
czanie odr´bnoĘci tej grupy  poprzez
akceptowanie i promowanie m"odzieŻowego
j´zyka, mody, muzyki.
"
MoŻliwe wzajemne związki czynników czenia są tu dzia"ania niepoŻądane leków formatyki) oznaczają przecieŻ w dzisiejszych
Zadania lekarza wobec dzieci i m"odzie-
zwiÄ…zanych z chorobÄ… i czynników psychospo- przeciwpadaczkowych, cz´sto wp"ywajÄ…ce na czasach Ęwiadome skazanie danego pacjen-
Ży z padaczką
"ecznych wp"ywaç mogÄ… z jednej strony na re- wyglÄ…d zewn´trzny: trÄ…dzik, przerost dziÄ…se", ta na niemoÅ»noĘç uzyskania wykszta"cenia
1. Zmniejszaç l´k rodziny i pacjenta.
alizowanie zadał
rozwojowych okresu dora- wypadanie w"osów, przyrost masy cia"a, i pracy innej niŻ najprostsza, fizyczna.
2. Dok"adnie rozwaÅ»yç konsekwencje
stania, z drugiej zaĘ na przebieg choroby. a w przypadku dziewcząt dodatkowym proble- Jednak najwaŻniejszym zadaniem leka-
kaŻdego zakazu i ograniczenia.
mem jest l´k o posiadanie zdrowego potom- rza leczÄ…cego dziecko i nastolatka chorego
3. Udzielaç informacji o chorobie
Padaczka wĘród m"odzieÅ»y  rozpo- stwa. Dla ch"opców z padaczkÄ… ewentualne na padaczk´ jest zmniejszanie l´ku rodziny,
i rokowaniu.
wszechnienie i waga problemu zwolnienie od obowiązku s"uŻby wojskowej weryfikowanie jej obaw, podkreĘlanie ko-
4. Zach´caç do niezaleÅ»noĘci.
Cz´stoĘç wyst´powania padaczki u m"o- moÅ»e byç z jednej strony postrzegane jako ko- niecznoĘci uzyskiwania przez chorego nieza-
5. Unikaç leków majÄ…cych niekorzystny
dzieÅ»y jest 6-7-krotnie wi´ksza niÅ» w populacji rzyĘç p"ynÄ…ca z choroby, z drugiej jednak leÅ»noĘci. Znakomity przyk"ad tego, jak dla
wp"yw na wyglÄ…d zewn´trzny pacjenta.
ogólnej, wynosi ponad 6%. Padaczka jest wi´c moÅ»e potwierdzaç poczucie fizycznej niekom- rozwoju psychicznego chorego dziecka waÅ»ne
najcz´stszÄ… chorobÄ… neurologicznÄ… w tym petencji i utrudniaç wejĘcie w rol´ m´skÄ…, sÄ… informacje udzielane przez lekarza, na wypadek napadu, nie moÅ»e uprawiaç
okresie. W wieku dorastania rozpoczyna si´ zw"aszcza w tradycyjnych spo"ecznoĘciach, przynoszÄ… wyniki niemieckich badaÅ‚
nad sportu i prawdopodobnie b´dzie chore przez
takÅ»e 20-25% wszystkich padaczek; aÅ» jedna np. wiejskich. dzieçmi z "agodnÄ… padaczkÄ… z iglicami w oko- ca"e Å»ycie...
trzecia rozpoznawana jest w okresie pomi´dzy Kolejnym podstawowym zadaniem okresu licy rolandycznej. Okaza"o si´, Å»e wĘród dzie- PiĘmiennictwo u autora
10 a 19 rokiem Å»ycia. dorastania jest uzyskanie niezaleÅ»noĘci spo- ci chorujÄ…cych na t´ z definicji "agodnÄ… choro-
Dr n. med. Tomasz Wolał
czyk pracuje w Klini-
"ecznej. Sk"ada si´ na niÄ… nie tylko uzyskanie b´, z"e funkcjonowanie spo"eczne (niÅ»szy
ce Psychiatrii Wieku Rozwojowego AM w War-
Wp"yw okresu dorastania na przebieg autonomii w rodzinie, ale takÅ»e zdolnoĘç do na- poziom wykszta"cenia, osamotnienie, za-
szawie. Jest neurologiem i psychiatrÄ… dzieci i m"o-
padaczki wiązywania samodzielnych kontaktów poza ro- mieszkiwanie z rodziną w wieku doros"ym)
dzieŻy, otrzyma" certyfikat z epileptologii Polskiej
Tradycyjnie uwaÅ»a si´, Å»e zarówno dojrze- dzinÄ… i umiej´tnoĘç zdobycia zawodu zapewnia- stwierdzano u tych osób, których lekarze
Ligi Przeciwpadaczkowej. Jest autorem wielu
wanie, jak i dorastanie wp"ywajÄ… negatywnie jÄ…cego utrzymanie. Uzyskanie niezaleÅ»noĘci informowali rodzin´, Å»e dziecko jest chore na
prac dotyczÄ…cych padaczki.
na przebieg padaczki, przy czym cz´sto wspo- zwykle jest utrudnione przez chorob´, wymu- padaczk´ i powinno byç pod sta"Ä… kontrolÄ…
mina si´ o niekorzystnym wp"ywie czynników szajÄ…cÄ… silny zwiÄ…zek z rodzinÄ…, wynikajÄ…cy
hormonalnych, np. pierwszych miesiÄ…czek choçby z l´ku przed byciem samemu w mo-
u dziewcząt. Wiele badał
nie potwierdza tego mencie napadu. Dzieci z padaczkÄ… nie
jednak. Jak podsumowuje Aicardi, okres doj- posiadajÄ… teÅ» cz´sto prawa do przebywania we
Epiparagraf
rzewania w przewaÅ»ajÄ…cej wi´kszoĘci wypad- w"asnym, zamkni´tym pokoju i zamkni´tej
ków nie ma wp"ywu na przebieg padaczki. "azience, pozbawione są zatem swojej
Czynniki hormonalne odgrywajÄ… wprawdzie ro-  przestrzeni prywatnoĘci . Podobnie utrudnione Meandry epileptologii, czyli w czasie snu. Napady nie ust´powa"y pod
l´, lecz jedynie u kobiet, u których napady wy- jest, b´dÄ…ce cz´Ä˜ciÄ… procesu dorastania, samo- jak obcowaç z literÄ… Prawa wp"ywem konwencjonalnego leczenia, ale pa-
st´pujÄ… w wi´kszym nasileniu w okresie oko"o- dzielne wyjeÅ»dÅ»anie na kolonie, obozy lub bi- cjent nie wyrazi" zgody na prób´ zastosowa-
ż
miesiÄ…czkowym; nie jest to jednak grupa waki z przyjació"mi. MoÅ»e to prowadziç do nia nowych leków przeciwpadaczkowych. Po
liczna, a wp"yw ten, patrzÄ…c szerzej, nie ma utrudnienia kontaktów z rówieĘnikami, nawet Cz´Ä˜ç II roku chory zmar" w czasie snu prawdopodob-
istotniejszego znaczenia w obliczu licznej odrzucenia przez grup´ rówieĘniczÄ…, a w kon- Im mniej wiemy na jakiĘ temat, tym wi´k- nie w zwiÄ…zku z jednym z takich napadów, co
grupy chorych z padaczkami dzieci´cymi, któ- sekwencji poczucia osamotnienia i niepewnoĘci szy ogarnia nas spokój i, paradoksalnie, im na- moÅ»na by"o interpretowaç jako zespó" nag"ej
re zazwyczaj ust´pujÄ… w okresie dojrzewania wobec osób innych niÅ» cz"onkowie rodziny. sza wiedza jest pe"niejsza, tym bardziej zdaje- Ęmierci u chorego z padaczkÄ….
(np. dzieci´ca padaczka z napadami nieĘwia- Bycie chorym na padaczk´ utrudnia takÅ»e my sobie spraw´ z zagroÅ»eÅ‚
, jakie przynieĘç Kwestia sporna: Lekarz prowadzÄ…cy nie
domoĘci, "agodne padaczki ogniskowe). Istot- wybór odpowiedniego zawodu, wobec licz- moŻe kaŻdy dzieł
naszej pracy, nawet najbar- poinformowa" pacjenta i jego rodziny o istniejÄ…-
nÄ… rol´ w obserwowanym niekiedy u nastolet- nych ograniczeÅ‚
, np. dotyczących kierowania dziej s"oneczny. KiedyĘ prowadzenie chorych cym potencjalnym zagroŻeniu nag"ą Ęmiercią.
nich pacjentów zaostrzeniu przebiegu choroby pojazdami, pracy przy maszynach w ruchu, z padaczkÄ… wydawa"o si´ proste. Rozpozna- Przyp. 2 U 7-letniego ch"opca zacz´"y
odgrywajÄ… raczej czynniki mogÄ…ce prowoko- ogniu czy wysokim napi´ciu. nie stawiano g"ównie w oparciu o objawy, bo wyst´powaç krótkie incydenty polegajÄ…ce na
waç wystÄ…pienie napadów: deprywacja snu, Z drugiej jednak strony, padaczka, jak kaÅ»- inne metody diagnozowania prawie nie istnia- upadkach powik"anych urazami g"owy,
nieprzestrzeganie zaleceł
dotyczÄ…cych regu- da choroba przewlek"a, moÅ»e mieç równieÅ» "y, a leków do wyboru by"o zaledwie kilka i je- w czasie których by" on blady i nie reagujÄ…cy,
larnego zaŻywania leków, picie alkoholu. pozytywny wp"yw na przebieg okresu dorasta- Ęli pacjenci uwaŻali, Że prowadzący ich lekarz ale nie obserwowano drgawek i chory szyb-
nia, choç rzadko rozpatruje si´ takÄ… moÅ»li- zrobi" wszystko, co w jego mocy, to mieli abso- ko wraca" do siebie po napadzie. W oparciu
Wp"yw padaczki na przebieg dojrzewania woĘç. Mi´dzy innymi okres adolescencji s"uÅ»y lutnÄ… racj´, bo wi´cej z powodów oczywistych o badanie EEG, w którym w zapisie rejestro-
IstniejÄ… doniesienia takÅ»e na temat opóę- zdobyciu umiej´tnoĘci podejmowania samo- nikt zrobiç nie móg". Dzisiaj wszystko si´ zmie- wano zwolnienie czynnoĘci bioelektrycznej
nienia dojrzewania i spowolnienia wzrostu dzielnych decyzji i ponoszenia ich konsekwen- ni"o. Sposoby diagnozowania i leczenia sta"y po napadzie w prawej okolicy czo"owo-
u dzieci z padaczkÄ…, co wiÄ…zano z wp"ywem le- cji. Choroba, z koniecznoĘciÄ… sta"ego prze- si´ bardzo zaawansowane, a jednak chorym skroniowej, rozpoznano u ch"opca napady
ków przeciwpadaczkowych, jednak w now- strzegania okreĘlonych regu" i ponoszenia moÅ»e si´ zdawaç, Å»e lekarz nie osiÄ…ga szczy- padaczkowe atoniczne. Przez lata jednak
szych badaniach, prowadzonych wĘród licz- konsekwencji ich "amania (np. wystąpienie na- tu tkwiących w medycynie moŻliwoĘci. Nie tyl- bardzo s"abo reagowa"y one na leczenie
nych grup, stwierdzono, Å»e dzieci chore na padu padaczkowego po nieprzespanej nocy) ko bowiem specjaliĘci dysponujÄ… wi´kszÄ… wie- przeciwpadaczkowe. Pacjent z powodu k"o-
padaczk´ dojrzewajÄ… tak samo jak ich zdrowi moÅ»e byç szko"Ä… odpowiedzialnoĘci. Podkre- dzÄ…, ale i rodziny chorych wiedzÄ… wi´cej. potów ze znalezieniem pracy pozostawa" na
rówieĘnicy. Ęla si´, Å»e bardzo waÅ»ne zadanie adolescen- Dobrze to czy Ä™le? Dobrze, jeĘli przez to lepiej utrzymaniu rodziców. W wieku 27 lat w cza-
cji, jakim jest uczenie si´ akceptowania ogra- wspó"pracujÄ… z lekarzem i potrafiÄ… sami sobie sie jednego z upadków dozna" z"amania ra-
Wp"yw padaczki, jako choroby przewle- niczeł
i funkcjonowania w ich granicach, pomóc. Gorzej, jeĘli zechcÄ… zarzuciç lekarzowi mienia i trafi" do szpitala. Tam wykonano
k"ej, na proces dorastania moÅ»e byç "atwiej wype"nione przez dziecko brak kompetencji i dobrej woli. Jest przecieÅ» badanie EKG, na podstawie którego rozpo-
Padaczka ze wzgl´du na swoisty i cz´sto przewlekle chore. M"odzieÅ» przewlekle chora oczywiste, Å»e nawet mimo istnienia coraz znano zespó" wyd"uÅ»onego QT. Leczenie po-
nieprzewidywalny przebieg moÅ»e rozmaicie w stosunku do rówieĘników "atwiej zrozumie wi´kszej iloĘci nowych leków, zawsze b´dÄ… legajÄ…ce na wszczepieniu stymulatora serca
wp"ywaç na osiÄ…ganie przez m"odego cz"owie- procesy zachodzÄ…ce we w"asnym ciele, przypadki chorych, którzy majÄ… trudno leczÄ…ce zapobieg"o kolejnym upadkom.
ka doros"oĘci. Zdarza si´, Å»e poprzez nega- szybciej nauczy si´ teÅ» postrzegaç zwiÄ…zki si´ napady, ucierpieli z powodu objawów nie- Kwestia sporna: Niewykonanie badania
tywny wp"yw na poczucie sprawnoĘci fizycznej mi´dzy w"asnym post´powaniem, a przebie- poŻądanych terapii lub zetkn´li si´ z innymi EKG oraz wideo-EEG u chorego z opornymi
i intelektualnej oraz zdolnoĘç do obiektywnej giem choroby. problemami chorych na padaczk´, jak choçby na leczenie napadami znacznie opóęni"o
oceny w"asnych moŻliwoĘci, zaburza trudny dylematami związanymi z leczeniem kobiety postawienie w"aĘciwego rozpoznania.
proces kszta"towania si´ toÅ»samoĘci i tworze- Co moÅ»e zrobiç lekarz w ciÄ…Å»y. Sytuacj´ moÅ»e uratowaç zalecenie: Przyp. 3 ChorujÄ…ca na m"odzieÅ‚
czÄ… pa-
nia w miar´ spójnego obrazu w"asnej osoby. Wp"yw lekarza na moÅ»liwie prawid"owy  myĘl jasno, pisz jasno i porozumiewaj si´ ja- daczk´ mioklonicznÄ… 20-letnia kobieta pragn´"a
NaleÅ»y tu braç po uwag´ zarówno bezpoĘred- proces dorastania u nastolatka z padaczkÄ… sno . Porozumienie i dobre relacje z pacjen- zajĘç w ciÄ…Å»´. Otrzymywa"a ona kwas walpro-
ni wp"yw choroby, jak i poĘredni, wiąŻący si´ jest olbrzymi. Niejednokrotnie jest to zresztÄ… tem znów okazujÄ… si´ jednym z kroków do inowy, b´dÄ…cy w tym przypadku lekiem
ze zmianą postaw i oczekiwał
rodziców, któ- wp"yw negatywny: zbyt asekuracyjnie wyda- sukcesu. z wyboru, który by" skuteczny w dawce dobowej
rzy cz´sto oceniajÄ… dziecko chore inaczej niÅ» wane zakazy aktywnoĘci fizycznej i zwalnia- Brytyjski Oddzia" Mi´dzynarodowej Ligi 400 mg. Kiedy przed ciąŻą chcia"a uzyskaç po-
jego zdrowe rodzeł
stwo, stawiajÄ…c mu np. niÅ»- nie dzieci z çwiczeÅ‚
wychowania fizycznego Przeciwpadaczkowej na jednym ze swych rad´ dotyczÄ…cÄ… leczenia, poinformowano jÄ…, Å»e
sze wymagania związane ze szko"ą i zwalnia- zmniejszają kontakt chorych z rówieĘnikami ubieg"orocznych spotkał
zorganizowa" sym- kwas walproinowy w takiej dawce nie b´dzie
jÄ…c z obowiÄ…zków domowych. M"odzieÅ» chora i ustawiajÄ… w pozycji kogoĘ  odmiennego pozjum poĘwi´cone prawnym konsekwen- stanowi" niebezpieczeÅ‚
stwa dla p"odu oraz,
na padaczk´ cz´sto czuje si´ gorsza niÅ» ró- i  gorszego . Zbyt cz´sto zakazy uprawiania cjom sporów, które mog"yby powstaç w róŻ- Å»e nie ma koniecznoĘci podawania kwasu
wieĘnicy, nieustannie zagroŻona wystąpieniem sportu wydawane są niezaleŻnie od coraz nych sytuacjach związanych z przypadkami foliowego. W rodzinie zarówno pacjentki, jak i jej
napadu, który moÅ»e zaburzyç Å»mudny proces liczniejszych doniesieÅ‚
o moÅ»liwoĘciach chorych na padaczk´ (Seizure 2001; 10: 68- partnera by" przypadek rozszczepu kr´gos"upa,
kszta"towania pozytywnego obrazu siebie uprawiania sportu przez chorych na padacz- -74). Przedstawiono szeĘç przypadków. o czym obecny lekarz chorej nie wiedzia". CiÄ…Å»a
w oczach innych. Poprzez ograniczenia w upra- k´ i niezaleÅ»nie od nasilenia choroby. Przyp. 1 U m"odego m´Å»czyzny posta- pacjentki zosta"a przerwana, poniewaÅ» wykryto
wianiu sportów moÅ»e dojĘç do zaburzenia roz- Podobny nadmierny l´k towarzyszy zagadnie- wiono rozpoznanie padaczki o etiologii zwiÄ…- takÄ… samÄ… wad´ u p"odu.
woju, poczucia si"y fizycznej, do powstania niom kontaktu dziecka chorego na padaczk´ zanej z urazem oko"oporodowym w postaci Kwestia sporna: Niezebranie dok"ad-
przekonania o niesprawnoĘci i nieatrakcyjnoĘci z komputerem. Przypadki wydawania przez napadów cz´Ä˜ciowych oraz wtórnie uogólnio- nego wywiadu od chorej oraz zaniecha-
w"asnego cia"a, co z kolei moÅ»e rzutowaç na po- neurologa lub pediatr´ ca"kowitego zakazu nych toniczno-klonicznych, wyst´pujÄ…cych nie optymalizacji leczenia w postaci
czucie atrakcyjnoĘci seksualnej. Nie bez zna- pracy przy monitorze (takŻe w czasie lekcji in-
"
przekonywa", co prawda, z zapobiegliwoĘciÄ… snu jest po cz´Ä˜ci sporem akademickim, bo
profilaktycznego podawania kwasu foliowego my. W wieku 22 lat u chorego zacz´"y wyst´- godnÄ… najlepszej sprawy, Å»e nawet nocne pacjent i tak leczony b´dzie jednakowo.
spowodowa"o fatalne konsekwencje dla chorej powaç nasilajÄ…ce si´ zaburzenia równowagi koszmary mogÄ… przerodziç si´ w padaczk´, W ostatnim dniu konferencji wierni s"uchacze
i jej dziecka. z towarzyszÄ…cymi nudnoĘciami. Wykonane jeĘli nie spotkajÄ… si´ z odpowiednim zaintere- oddali si´ kontemplacji tematów wolnych,
Przyp. 4 Dotyczy" 38-letniego m´Å»czy- wówczas badanie RM potwierdzi"o znaczne- sowaniem ze strony specjalisty (sic!). Z dru- wĘród których zwróci" uwag´ wyk"ad podno-
zny, u którego zacz´"y wyst´powaç napady go stopnia zaniki móŻdÅ»ku b´dÄ…ce wynikiem giej strony odetchnÄ…ç z ulgÄ… mogli wszyscy ci, szÄ…cy kwesti´ wp"ywu telefonii komórkowej na
cz´Ä˜ciowe z"oÅ»one w postaci lewostronnych zatrucia fenytoinÄ…. Postawienie rozpoznania którzy wys"uchali wyk"adu zwieÅ‚
czonego czynnoĘç bioelektrycznÄ… mózgu. A niezaleÅ»-
drgawek z nast´pczym poraÅ»eniem Todda. zaburzenia konwersyjnego i odstawienie le- wnioskiem, Å»e spór o to, czy chory ma nocne nie od treĘci wyk"adów niektórzy zapami´tajÄ…
Lekarz pierwszego kontaktu wykona" bada- ków przeciwpadaczkowych tylko w niewiel- napady padaczkowe czy inny rodzaj zaburzeł
g"ównie urod´ niektórych wyk"adowczyÅ‚
.
nie EEG oraz TK g"owy, które by"y prawid"o- kim stopniu wp"yn´"o na popraw´ stanu neu-
we i odstÄ…pi" od wykonania badania RM. Pod rologicznego chorego.
wp"ywem stosowania karbamazepiny napa- Kwestia sporna: WystÄ…pienie u pacjenta
dy nie wyst´powa"y, ale po 2 latach powróci- objawów uszkodzenia móŻdÅ»ku zwiÄ…zane by-
"y. Wykonany wtedy przez innego lekarza "o nie tylko z niew"aĘciwym rozpoznaniem,
RM mózgu wykaza" obecnoĘç duÅ»ych roz- ale przede wszystkim z nieznajomoĘciÄ… ze
miarów guza, astrocytoma, w prawej okolicy strony lekarza interakcji mi´dzy fenytoinÄ…
ciemieniowej. Guz oceniony zosta" jako i kwasem walproinowym, który zwi´ksza iloĘç
nieoperacyjny, a pacjent zmar" pomimo za- wolnej frakcji we krwi fenytoiny.
stosowanej dekompresji i radioterapii. Przyp. 6 15-letnia dziewczynka majÄ…ca
Kwestia sporna: Istnieje prawdopodo- cz´Ä˜ciowe napady padaczkowe by"a przez kilka
bieł
stwo, Że badanie RM, uznane przecieŻ lat skutecznie leczona karbamazepiną. Prowa-
za przewyŻszające badanie TK w diagnosty- dzący ją lekarz nie przeprowadzi" rozmowy do-
ce padaczki, wykonane dwa lata wczeĘniej, tyczącej jej aktywnoĘci seksualnej i nie poinfor-
wykaza"oby obecnoĘç guza, który by"by mowa" o interakcjach mi´dzy stosowanym
wówczas operacyjny. preparatem karbamazepiny a doustnymi Ęrod-
Przyp. 5 U 14-letniego ch"opca, który do- kami antykoncepcyjnymi. Po 5 latach pacjentka
zna" napaĘci seksualnej pojawi"y si´ incyden- zasz"a w ciÄ…Å»´, mimo stosowania doustnej an-
ty napadowe. W badaniu EEG stwierdzono tykoncepcji.
obecnoĘç czynnoĘci napadowej w postaci fal Kwestia sporna: Lekarz nie przekaza"
theta. TK g"owy by"a prawid"owa. Przez 8 lat chorej niezb´dnych informacji zwiÄ…zanych
ch"opiec by" leczony kwasem walproinowym z leczeniem.
i fenytoiną, której poziomy w surowicy kon-
trolowane co pó" roku by"y w granicach nor- Zach´camy PaÅ‚
stwa do chwili refleksji.
Epizody towarzyskie
Sympozjum urok ciekawych doniesieł
. Przede wszystkim sam
Sanofi-Synthelabo  Dwór nad ¸Ä…kami jest miejscem niezwyk"ym:
w  Dworku sk"ada si´ z dworku, karczmy  Rzym i
nad ¸Ä…kami czworaków zawierajÄ…cych pokoje luksusowe,
w Kiermusach acz wyposaŻone w drewniane umywalki.
ko"o Tykocina rozpocz´"o si´ od degustacji Wieczorna biesiada z taÅ‚
cami, powiedzmy
staropolskich trunków i obiadu, co mia"o towarzyskimi, trwa"a do czwartej nad ranem.
zapewne wprawiç uczestników spotkania W przerwach zakuwano ch´tnych w dyby, na
przyk"ad, by utrudniç im si´gni´cie po kolejnego
tego wieczoru papierosa. Nast´pnego ranka
wszyscy udali si´ na jarmark wyrobów
zbliŻonych do sztuki ludowej i rozmaitych
staroci. W drodze powrotnej do Warszawy
zatrzymano si´, aby zwiedziç pi´knie w czasie napadów wizje przebywania
odrestaurowanÄ… synagog´ w Tykocinie. w krainie szcz´Ä˜liwoĘci, gdzie zosta" cu-
Epitafia
Podczas sympozjum powsta"a Ępiewana na downie przemieniony. Przemiana ta oka-
ludowÄ… nut´ przyĘpiewka:  To firma Sanofi, co za"a si´ trwa"a, gdyÅ» pod wp"ywem tych
ma dobre leki, "ykniesz pi´ç tabletek, b´dziesz doznaÅ‚
przy"Ä…czy" si´ on do jednego z ko-
Wielkim lekarzom i wiel-
zdrów na wieki . Oj dana, dana? Ęcio"ów protestanckich.
kim chorym przesz"oĘci
Takie zetkni´cie religii z medycynÄ… jest
niebezpieczne. Równie "atwo potraktowaç
Âwi´ci, mistycy,
Âwi´ci, mistycy,
XV Konferencja objaw choroby jako cudowne widzenia, jak
wizjonerzy
wizjonerzy
Polskiej Ligi pope"niç Ęwi´tokradztwo. Wspó"czeĘnie
Przeciwpadaczkowej próbuje si´ ca"y szereg doznaÅ‚
o charakte-
nie ma w"aĘciwie nic wspólnego z epizodem, ReligijnoĘç wiÄ…zana by- rze ekstazy religijnej interpretowaç jako
gdyŻ ma ona charakter rokrocznie powtarza- "a z padaczką od dawna. napady. Ma to róŻne podstawy. W przy-
Sto"y ugina"y si´ od jad"a i napitku.
nych uroczystych obrad poĘwi´conych proble- Z jednej strony wiÄ…zano jÄ… padku wielkiego mistyka i wizjonera Swe-
w nastrój odpowiedni do wys"uchania cz´Ä˜ci matyce padaczki. Tym razem odby"a si´ z cechami osobowoĘci denborga, opisujÄ…cego cudowne prze-
naukowej sympozjum, sk"adajÄ…cej si´ z czterech w dniach 31 maja  2 czerwca 2001r. w goĘcin- charakterystycznymi dla strzenie wype"nione anio"ami, to, Å»e mia"
wyk"adów wyg"aszanych przez znanych w nych wn´trzach Mi´dzynarodowego Centrum chorych. W XIX wieku napady padaczkowe toniczno-kloniczne,
Ęrodowisku epileptologów. Jednak wspomnienia Biocybernetyki PAN w Warszawie. Maudsley pisa", Å»e chorzy daje asumpt do takich spekulacji. DoĘç
cz´Ä˜ci towarzyskiej spotkania zapewne przyçmi"y Sta"ych bywalców majowych konferencji na padaczk´ majÄ… nasilone sentymenty wÄ…tpliwe jest natomiast interpretowanie
nie zaskoczy"o tradycyjnie otwie- religijne, a wielki niemiecki psychiatra Kra- g"osu Boga, który od 12 roku Życia s"ysza-
rajÄ…ce obrady sympozjum konty- epelin zauwaÅ»y", Å»e religijne treĘci myĘle- "a Ęw. Joanna d Arc, jako napadu cz´Ä˜cio-
nuujące wątek zatytu"owany  Pa- nia są bardzo typowe dla chorych i wielu wego, mimo Że g"os ten zawsze s"ysza"a
daczka i ciÄ…Å»a . Dyskutowane z nich sp´dza czas modlÄ…c si´ g"oĘno lub jedynie przez moment. OsobnÄ… historiÄ…
zagadnienia dotyczy"y aspektów czytajÄ…c Bibli´. W czasach wspó"czesnych jest przypisywanie padaczki Ęw. Brygidzie,
psychiatrycznych w padaczce, le- badania wi´kszych grup pacjentów nie po- co wiÄ…Å»e si´ z faktem, Å»e podczas ogl´dzin
czenia choroby w róŻnych gru- twierdzi"y za"oÅ»enia, Å»e cierpiÄ…cy na pa- jej relikwii stwierdzono w latach pi´çdzie-
pach wiekowych, a takÅ»e proble- daczk´ sÄ… bardziej religijni niÅ» osoby z in- siÄ…tych zmiany sugerujÄ…ce, Å»e mia"a ona
mów zwiÄ…zanych z diagnostykÄ… nymi zaburzeniami. Z drugiej strony oponiaka. Jednak charakter wizji Ęwi´tej
napadów niepadaczkowych. opisano szereg napadów cz´Ä˜ciowych z"o- Brygidy  d"ugich, z"oÅ»onych, metaforycz-
Pewną nowoĘcią dla co wpraw- Żonych, które mia"y charakter iluminacji, nych, z licznymi odniesieniami do sytuacji
niejszych epileptologów okaza"o widzenia, kontaktu z Bogiem, ekstazy reli- politycznej ówczesnej Europy  doĘç trud-
Dr Maria Barał
ska-Gieruszczak zakuta w dyby.
si´ wystÄ…pienie, którego autor gijnej. Jeden z opisanych pacjentów mia" no jednoznacznie przypisaç napadowi...