Epicentrum wiadomoĘci.
Epizody towarzyskie
Bez-b"´dne obserwacje
Konferencje, kongresy, kÄ…pielami w basenach hotelu zwanych
zjazdy, sympozja. Úycie  Termami Klimczoka ). Kolejny wyk"a-
zawodowe przeplata si´ dowca, Dr Tomasz WolaÅ‚
czyk wykorzy-
Zainteresowanie sty- u doros"ych z napadami cz´Ä˜ciowymi. z towarzyskim. Mamy sta" weekend w Szczyrku do spotkania
mulacjÄ… nerwu b"´dne- Grupa pacjentów z napadami pierwotnie zamiar informowaç w tej si´ z w"asnÄ… mamÄ…, która, choç jest le-
go w terapii padaczki uogólnionymi, leczonych tą metodą, jest nie do koł
ca powaÅ»nej rubryce o wyda- karzem, nie zajmuje si´ padaczkÄ…,
liczy juÅ» kilka lat. Wyni- na razie zbyt ma"o liczna. Podobnie nie rzeniach towarzyskich zwiÄ…zanych ale jak donoszÄ… osoby dobrze poinfor-
ki pierwszych badał
ma jeszcze wiarygodnych danych doty- z kr´giem ludzi zajmujÄ…cych si´ padacz- mowane, pracuje (o zgrozo!) w Kasie
by"y obiecujÄ…ce, ale zbyt ma"a liczba ba- czÄ…cych dzieci. kÄ…. Zw"aszcza, Å»e ostatnio coraz cz´- Chorych. Dr Andrzej Kozik pojawi" si´
danych pacjentów nie pozwoli"a na ofi- Mechanizm, na drodze którego stymula- Ęciej wyjazd naukowy staje si´ okazjÄ… w Szczyrku sam i moÅ»e w"aĘnie dlatego
cjalne zatwierdzenie metody przez cja nerwu b"´dnego moÅ»e hamowaç po- do spotkania rodzinnego. Podczas wczeĘnie opuĘci" Beskidy. Jego uroczÄ…
FDA.* We wrzeĘniowym numerze Neu- wstawanie napadów, pozostaje niewyja- ostatniej Konferencji  Spotkajmy si´ Å»on´ (teÅ» nie do koÅ‚
ca  cywilnÄ… - gdyÅ»
rology znalaz"o si´ miejsce na omówie- Ęniony. Wiadomo jedynie, Å»e: z Sanofi , która odby"a si´ w dniach jest lekarzem stomatologiem) mieliĘmy
nie wyników wielooĘrodkowych, rando- 1. nie wywo"uje ona widocznych zmian 24-26 wrzeĘnia w Szczyrku, w hotelu okazj´ poznaç podczas czerwcowej
mizowanych badał
kontrolnych. w zapisie EEG,  Klimczok panowa"a wszechobecna ro- konferencji  Spotkajmy si´ z Sanofi ,
Badanie przeprowadzono w grupie 254 2. stwierdzona aktywacja metabolizmu dzinnoĘç, dotyczÄ…ca zarówno goĘci kon- która odby"a si´ w Miko"ajkach. Po zi-
pacjentów, w wieku 13-60 lat, cierpiÄ…- w obr´bie pewnych struktur wzgórza, ferencji, jak i wyk"adowców. WĘród go- mowej przerwie znów ruszy zapewne
cych z powodu nie poddajÄ…cych si´ pnia mózgu i uk"adu limbicznego, mo- Ęci widziano nie tylko PaniÄ… Ew´ Cza- konferencyjna karuzela, o której towa-
leczeniu napadów cz´Ä˜ciowych, którym Å»e poĘredniczyç w efektach stymulacji, piÅ‚
skÄ…, znanÄ… wszystkim Å»on´ Dra rzyskich aspektach nie omieszkamy po-
nie towarzyszy"y inne schorzenia neuro- 3. niedobór norepinefryny w miejscu si- Piotra Czapił
skiego i jednoczeĘnie informowaç. Zapraszamy takÅ»e do infor-
logiczne, psychiatryczne lub internistycz- nawym os"abia przeciwdrgawkowe osob´ profesjonalnie zajmujÄ…cÄ… si´ mowania Epizodów o Ęlubach i rozwo-
ne. Stymulacja nerwu b"´dnego polega dzia"anie stymulacji. problemami padaczki, ale takÅ»e rodziny dach, narodzinach dzieci, awansach
"a na przerywanym pobudzaniu lewego innych wyk"adowców. Pani Dr Joanna i odejĘciach. Zapewniamy, Że wiadomo-
nerwu w jego szyjnym odcinku, za po- J´drzejczak w towarzystwie m´Å»a (po- Ęci nam przes"ane dotrÄ… z pewnoĘciÄ…
Autorzy opisywanych badał
, zach´-
Ęrednictwem implantowanych wokó" nie- Ęrednio związanego z neurologią) wpro- do wszelkich zainteresowanych.
ceni ich wynikami, sformu"owali na-
go elektrod, po"ączonych z umieszczo- wadzi"a w swój profesjonalny Ęwiat syna
st´pujÄ…ce zalecenia:
nym podskórnie (pod obojczykiem), Tomasza (jeszcze nie zajmujÄ…cego si´
urzÄ…dzeniem stymulujÄ…cym. Cz´Ä˜ç pa- epileptologiÄ…, wyraÄ™nie za to zaintereso-
Stymulacja nerwu b"´dnego jako
cjentów otrzymywa"a stymulacj´ o duÅ»ej wanego balneologiÄ… stosowanÄ…, czyli
metoda leczenia przeciwpadaczko-
cz´stotliwoĘci, inni o ma"ej cz´stotliwo-
wego moÅ»e byç stosowana u doro-
Ęci. Dodatkowo, kaŻdy chory mia" moŻli-
s"ych oraz m"odzieŻy, mających na-
woĘç uruchomienia stymulatora na
pady cz´Ä˜ciowe nie poddajÄ…ce si´
30 sek. w chwili, gdy czu", Że rozpoczy-
wczeĘniejszemu leczeniu i nie kwa-
na si´ napad.
lifikujÄ…ce si´ do leczenia chirurgicz-
nego (np. lesionektomii czy usuni´-
Wyniki okaza"y si´ nast´pujÄ…ce:
cia p"ata skroniowego).
Stymulacja nerwu b"´dnego przynio-
Przed decyzją o za"oŻeniu stymula-
s"a wi´ksze korzyĘci w grupie pacjentów,
tora chory powinien byç poddany
otrzymujÄ…cych bardziej intensywnÄ… sty-
dok"adnej diagnostyce w celu wy-
mulacj´. Ogólne zmniejszenie cz´stoĘci
kluczenia stanów napadowych nie-
napadów w tej grupie wynosi"o 28% wo-
padaczkowych lub moŻliwej do le-
bec liczby 15% w grupie chorych s"abiej
czenia padaczki objawowej.
stymulowanych. RównieŻ odsetek osób,
W przypadku istnienia wskazał
do
u których iloĘç napadów zmniejszy"a si´
wykonania rezonansu magnetycz-
aÅ» o 3/4, by" wi´kszy w grupie intensyw-
nego najlepiej go wykonaç przed
nie stymulowanej.
za"oŻeniem choremu stymulatora.
Dalsze obserwacje kliniczne pozwoli-
Zawsze naleÅ»y rozwaÅ»yç zyski
"y stwierdziç, Å»e uzyskana w wyniku sty-
i straty, wynikajÄ…ce z zastosowania
mulacji poprawa utrzymywa"a si´, a na-
danej metody leczenia. Stymulacja
wet z czasem wzrasta"a. Dane te jednak
nerwu b"´dnego, przynoszÄ…c obie-
wymaga"yby dalszych potwierdzeł
.
cujące efekty, jest równoczeĘnie
Objawy niepoŻądane, wynikające
metodÄ… inwazyjnÄ…, kosztownÄ… i jak
ze stymulacji nerwu, to chrypka lub
si´ dotÄ…d wydaje, rzadko powoduje
uczucie dyskomfortu w gardle oraz nie-
ca"kowite ustąpienie napadów.
kiedy skrócony oddech. Objawów doty-
czących gard"a i krtani doĘwiadczy"a
1/3 badanych. U Żadnego z badanych
nie wystąpi"y powaŻne objawy uboczne. Neurology 1999; 53: 666-669
W czasie ca"ego okresu prowadzenia
stymulacji nerwu b"´dnego zdarzy"y si´ * FDA - ang. Food and Drug Administration,
przypadki Ęmiertelne, zinterpretowane organ administracji rządowej w USA, zatwier-
jako przypadki nag"ej niewyjaĘnionej dzajÄ…cy dopuszczenie do obrotu leków i cz´-
Ęmierci u chorych na padaczk´, jednak Ęci Ęrodków spoÅ»ywczych.
nie by"y one statystycznie cz´stsze,
niÅ» w grupach chorych leczonych nowy-
mi lekami przeciwpadaczkowymi.
OmawianÄ… metod´ terapii stosowano
Wydawca: Sanofi-Biocom Sp. z o.o.
Redakcja: Redaguje zespó"
Adres redakcji: Gazeta o Padaczce, Sanofi-Biocom Sp. z o.o.
02-672 W-wa, ul. Domaniewska 41, tel: [phone], fax [phone]
ISSN 1509 - 4782
G A Z E T A
rozwiązywanie problemów w codziennej praktyce
Nr 1
o padaczce
styczeł
/luty 2000
Szanowni Pał
stwo!
W odpowiedzi na, nie zawsze g"oĘno wyraÅ»ane, a raczej jedynie przez nas przeczu- stwa nie to, Å»e zamieszczona wiadomoĘç jest ca"kiem nowa, lecz to, Å»e choç nowa, jest
wane, Pał
stwa pragnienie wzbogacania zdobywanych informacji, czy choçby kon- Wam juÅ» dobrze znana. JeĘli chcecie PaÅ‚
stwo upewniç si´ w przekonaniu, iÅ» epilep-
frontowania swojej wiedzy z tym, co mówiÄ… i piszÄ… inni specjaliĘci w danej dziedzi- tologia ma juÅ» niewiele ukrytych przed Wami tajemnic, wystarczy przeczytaç opis
nie, postanowiliĘmy z inicjatywy Sanofi - Biocom, firmy tradycyjnie przyjaznej pol- przypadku i odpowiedzieç na pytanie: jaki to zespó". Problem padaczki by" nieobcy
skiej epileptologii, stworzyç  Gazet´ o padaczce . Mamy nadziej´, Å»e ukazujÄ…ce si´ co róŻnym s"awnym ludziom, którzy zmagali si´ z nim we w"asnym Å»yciu, o czym rów-
2 miesiÄ…ce pismo choç w niewielkim stopniu wype"ni widocznÄ… luk´ we wspó"czesnej nieÅ» chcemy opowiedzieç. Przypomnimy teÅ» wielkie postacie Ęwiatowej epileptologii.
epileptologii polskiej, luk´ pomi´dzy pismami czysto naukowymi a potrzebÄ… rozwiÄ…- A z czym zmagajÄ… si´ wi´ksze i mniejsze s"awy rodzimej neurologii, np. uchwycone
zywania problemów w codziennej praktyce lekarza neurologa, leczÄ…cego chorych na amatorskim zdj´ciu w atmosferze naukowych spotkaÅ‚
? O tym, konfidencjonalnym
na padaczk´. Na "amach  Gazety pragniemy umoÅ»liwiç PaÅ‚
stwu spotkanie ze spe- szeptem, w kronice towarzyskiej. I wreszcie o tym, Å»e zawsze znajdzie si´ coĘ do Ęmie-
cjalistÄ…, który podzieli si´ swojÄ… najlepszÄ… wiedzÄ… na wybrany temat, a dÄ…Å»eniem je- chu, przekona nasz rysownik. Liczymy takÅ»e na PaÅ‚
stwa uwagi, zapraszamy do dzie-
go b´dzie pogodzenie teorii z praktykÄ… i próba pokazania drogi rozwiÄ…zywania kli- lenia si´ wÄ…tpliwoĘciami i zadawania pytaÅ‚
, na które postaramy si´ odpowiedzieç.
nicznych problemów, zwiÄ…zanych z padaczkÄ…. ChcÄ…c znaleÄ™ç si´ przez chwil´ w cen- Czekamy niecierpliwie na korespondencj´.
trum aktualnych wydarzeł
, proponujemy przypomnienie informacji wyszperanych Z powaŻaniem,
w bieŻącym piĘmiennictwie zagranicznym. Przypuszczamy, Że nie raz zaskoczy Pał
- Zespó" redakcyjny.
danego czynnika. Autorzy wyznaczyli Jakie znaczenie rokownicze ma zapis
Andrzej Kozik
nawet wzór matematyczny, za pomocą EEG?
którego moÅ»na wyliczyç dla danego Szereg kontrowersji i dyskusji wzbudza
Znaczenie rozpoznania zespo"u
chorego ryzyko nawrotu napadów problem znaczenia rokowniczego zapisu
padaczkowego w procesie odstawiania leków
padaczkowych po ewentualnym odsta- EEG. Wydaje si´, Å»e znaczenie to jest
wieniu leków. ewidentnie przeceniane. W przypadku
padaczek uogólnionych, prawid"owy za-
pis EEG w chwili rozpoczynania odsta-
LeczÄ…c chorego na padaczk´, zastana- wistoĘci wieloma chorobami o zbliÅ»o- Czynnikami korzystnymi rokowniczo
wiamy si´ zwykle nad jego przysz"oĘciÄ…, nych objawach. Badania takie, mimo dla decyzji o odstawieniu leków wienia leków niekoniecznie Ęwiadczy
przeciwpadaczkowych wg cytowa-
nad tym, na ile uda nam si´ mu pomóc, szeregu zalet (duÅ»e grupy badanych o dobrym rokowaniu póęnym, zaĘ z kolei
nych badał
sÄ…:
s"owem zastanawiamy si´ nad rokowa- chorych, cz´sto wielooĘrodkowy charak- wyst´powanie uogólnionych zmian na-
1. monoterapia
niem w przypadku tego konkretnego pa- ter badał
, w"aĘciwa analiza statystyczna padowych rokowanie to wybitnie pogar-
2. wiek poniŻej 16 lat
cjenta. Rokowanie w padaczce dzieli si´ wyników), majÄ… jednÄ… zasadniczÄ… wad´. sza. U chorych z padaczkami ognisko-
3. nie wyst´powanie napadów po
zwykle na wczesne i póęne. Wczesne - Odpowiadają one w rzeczywistoĘci wymi, nieprawid"owy zapis EEG nie jest
rozpocz´ciu leczenia
to wielkoĘç szansy na uzyskanie d"ugo- na pytanie o rokowanie u przeci´tnego, bezwzgl´dnym przeciwwskazaniem
4. nie wyst´powanie napadów
trwa"ej remisji napadów (lub ich ca"kowi-  uĘrednionego chorego na padaczk´, do podj´cia próby odstawiania leków,
toniczno-klonicznych (zarówno
tego ustąpienia) w czasie przyjmowania co jest ma"o przydatne przy okreĘlaniu
pierwotnie-, jak i wtórnie uogól- lecz za to pogarszanie si´ zapisu w cza-
leków przeciwpadaczkowych. Rokowa- rokowania w przypadku naszego, zupe"- nionych) sie tego procesu ma niekorzystne zna-
5. nie wyst´powanie napadów mio-
nie póęne okreĘla, jak duŻe są szanse nie konkretnego pacjenta. czenie rokownicze (Guberman i Bruni,
klonicznych
na odstawienie leków przeciwpadaczko- Drugie ęród"o wiedzy to dane na temat 1999).
6. prawid"owy zapis EEG w chwili
wych bez nawrotu napadów. rokowania póęnego w poszczególnych
rozpocz´cia odstawiania leków
Wydaje si´, Å»e znaczenie rokownicze
zespo"ach padaczkowych. Ich zaletÄ… jest
7. d"ugi (co najmniej 2-letni) okres
prawid"owego zapisu EEG jest raczej
Czy istniejÄ… uniwersalne czynniki analiza dobrze dobranych, jednorodnych
bez napadów
przeceniane.
rokownicze? grup chorych zaĘ wadÄ… cz´sto ma"a li-
Tradycyjnie, wi´kszoĘç neurologów przy czebnoĘç grup badanych. NaleÅ»y jednak
podejmowaniu decyzji o podj´ciu próby zaznaczyç, Å»e wiedza na temat rokowa- Znaczenie wymienionych wyÅ»ej czynni-
odstawienia leków uwzgl´dnia dwa nia w poszczególnych zespo"ach pozwa- ków nie jest oczywiĘcie jednakowe. I tak, Jaka jest rola klasyfikacji padaczek
czynniki. SÄ… nimi po pierwsze d"ugotrwa- la na bardziej indywidualne okreĘlenie okaza"o si´, Å»e koniecznoĘç zastosowa- i ich zespo"ów w ustaleniu rokowania
"y okres bez napadów padaczkowych, szans na pomyĘlne odstawienie leków nia politerapii czy fakt wyst´powania póęnego?
a po wtóre normalizacja zapisu EEG. u danego chorego. Stąd pierwszym kro- (kiedykolwiek) u chorego napadów mio- W aktualnej klasyfikacji padaczek i ich
W rzeczywistoĘci jednak Å»aden z nich kiem do okreĘlenia rokowania u danego klonicznych zmniejszajÄ… szanse na ca"- zespo"ów Mi´dzynarodowej Ligi Prze-
nie ma charakteru uniwersalnego, zaĘ pacjenta jest precyzyjne okreĘlenie ro- kowite wyleczenie ponad 2-krotnie bar- ciwpadaczkowej (1989) wyróŻnia si´
jedynym takim czynnikiem jest zgoda dzaju zespo"u padaczkowego, na który dziej niŻ nieprawid"owy zapis EEG. oko"o 40 zespo"ów padaczkowych.
chorego, rzetelnie poinformowanego choruje (Kozik, 1999). Autor niniejszego artyku"u od kilku lat ko- W ciÄ…gu ostatnich 10 lat opublikowano
o tym, jakie są szanse na powodzenie. WĘród badał
nad rokowaniem w pa- rzysta z opracowanego przez siebie, opisy kolejnych kilkudziesi´ciu zespo"ów
daczce na szczególnÄ… uwag´ zas"uguje na podstawie danych z cytowanej pracy,
praca koordynowana przez Chadwicka programu komputerowego pozwalajÄ…ce-
Jedynym absolutnym czynnikiem
(Chadwick i wsp., 1996). Jej autorzy go na okreĘlenie szans danego chorego
warunkujÄ…cym rozpocz´cie odsta-
analizowali dane 1783 chorych z pa- na to, Że napady padaczkowe nie nawró-
wiania leków przeciwpadaczkowych
W tym
jest zgoda chorego, rzetelnie poin- daczką, u których w wyniku leczenia cą po odstawieniu leków. Wed"ug moich
formowanego o szansach na powo- uzyskano co najmniej 2-letni okres bez doĘwiadczeł
, dane te są niezwykle uŻy-
numerze:
dzenie i moŻliwym ryzyku.
napadów. Nast´pnie chorzy byli przy- teczne u chorych z ogniskowymi pa-
dzielani losowo do 2 grup: pierwszej, daczkami objawowymi i kryptogennymi.
Odstawianie leków
Jakie są ęród"a wiedzy na temat roko- w której leczenie kontynuowano i dru- W przypadku jednak innych padaczek,
przeciwpadaczkowych
wania w padaczce? giej, w której odstawiono leki przeciwpa- uzyskane wyniki tak prowadzonych ana-
Wspó"czesna wiedza na temat rokowa- daczkowe. liz mogÄ… byç zupe"nie b"´dne i naleÅ»y ko- Stymulacja nerwu
nia póęnego pochodzi z dwóch zasadni- Chorzy w obu grupach byli obserwowani rzystaç z wiedzy na temat rokowania
b"´dnego
czych ęróde". Pierwsze z nich to wyniki przez kolejne 2 lata, co pozwoli"o na wy- w danym zespole padaczkowym, a nie
cz´sto szeroko zakrojonych badaÅ‚
doty- znaczenie czynników istotnych dla prze- danych ogólnych, dotyczących wspo- Zagadka z epikryzą
czących rokowania w chorobie zwanej widywania ryzyka nawrotu napadów. mnianego juŻ  uĘrednionego chorego
zbiorczo  padaczkÄ… , b´dÄ…cej w rzeczy- Oceniono takÅ»e istotnoĘç statystycznÄ… na padaczk´ .
Tab.1 Podzia" zespo"ów padaczkowych w zaleŻnoĘci od rokowania póęnego. Ryc.1 Algorytm odstawiania leków przeciwpadaczkowych
Czy znasz rozpoznanie
Propozycja podzia"u zespo"ów padaczkowych w zaleŻnoĘci od rokowania póęnego zespo"u padaczkowego
u twojego chorego?
GRUPA I Odstawianie leku po roku od wystÄ…pienia pierwszego napadu
Zespó" padaczkowy Wymagana normalizacja EEG
TAK NIE
Odruchowa padaczka miokloniczna niemowlÄ…t Nie
Czy twój chory od co
Post´powanie jak
najmniej 3 lat nie ma
GRUPA II Odstawianie leku po 2 latach beznapadowych
w tabeli1
napadów?
Zespó" padaczkowy Wymagana normalizacja EEG
Padaczka napadów nieĘwiadomoĘci dzieci´ca Tak
TAK NIE
Padaczka rolandyczna Nie
¸agodna padaczka potyliczna (postaç wczesnodzieci´ca) Nie Czy chory zgadza si´ Nie odstawiaj leków.
na prób´ odstawienia Wróç do problemu, gdy
GRUPA III Odstawianie leku po 5 latach beznapadowych leków? miną 3 lata bez napadów
Zespó" padaczkowy Wymagana normalizacja EEG
TAK NIE
Zespó" Lennoxa-Gastaut Tak
Inne niesklasyfikowane uogólnione padaczki
Czy u chorego wyst´powa"y
napady grand mal po obudzeniu Nie odstawiaj leków
Kryptogenne i objawowe Tak
i/lub miokloniczne?
Padaczki ogniskowe objawowe Nie
GRUPA IV Padaczki ca"ego Życia
TAK NIE
Zespó" padaczkowy Wymagana normalizacja EEG
Jeszcze raz rozwaÅ»
Eye-lid myoclonia with absence Bez znaczenia
rozpoznanie padaczki grand mal
Wykonaj zapis EEG
budzenia i mioklonicznej
Padaczka napadów nieĘwiadomoĘci z miokloniami perioralnymi Bez znaczenia
m"odzieł
czej
Padaczka miokloniczna m"odzieł
cza Bez znaczenia
Czy w zapisie wyst´pujÄ…
Padaczka napadów toniczno-klonicznych budzenia Bez znaczenia
uogólnione wy"adowania
Padaczka napadów nieĘwiadomoĘci m"odzieł
cza Bez znaczenia
zespo"ów iglicy-fali?
GRUPA V Odstawianie leku po 3 latach beznapadowych (inne padaczki, nie uwzgl´dnione w grupach I-IV)
TAK NIE
Zespó" padaczkowy Wymagana normalizacja EEG
¸agodna padaczka potyliczna (postaç dzieci´ca) Tak
Rozpocznij stopniowe
Nie odstawiaj leków
Padaczka miokloniczno-astatyczna Tak
odstawianie leków
Padaczka z mioklonicznymi napadami nieĘwiadomoĘci Tak
Po kaŻdym zmniejszeniu
¸agodna padaczka miokloniczna Tak
dawki kontroluj EEG
Ogniskowe padaczki kryptogenne Nie
Pogorszenie zapisu?
TAK NIE
o zróŻnicowanym nie tylko przebiegu, Å»e dopomaga w podj´ciu decyzji o za-
ale i rokowaniu. Okazuje si´, Å»e klasyfi- koÅ‚
czeniu leczenia, a nie s"uŻy jedynie
Nie zmniejszaj Zmniejszaj dawk´ leku
kacja, choç krytykowana, ma zasadnicze utrudnianiu przygotowywania si´ do eg- dalej dawki itd.
znaczenie w doborze leku przeciwpa- zaminów specjalizacyjnych. Szczegó"o-
daczkowego u danego chorego, ale tak- we omówienie rokowania w poszczegól- nych zespo"ach przekracza znacznie ra- uogólnione, jak ogniskowe o stosunkowo
my tego opracowania. NaleŻy jednak za- dobrym rokowaniu, zarówno wczesnym,
uwaÅ»yç, Å»e wĘród zespo"ów padaczko- jak i póęnym.
wych sÄ… takie, które ust´pujÄ… u wszyst-
kich chorych, takÅ»e bez leczenia. NaleŻą W jaki sposób odstawiaç leki przeciw-
tu np. odruchowa padaczka mioklonicz- padaczkowe?
na niemowlÄ…t, w której aktywny okres W kaÅ»dym przypadku leki odstawia si´
choroby trwa zwykle oko"o 7 miesi´cy stopniowo! Ostatnio przewaÅ»a poglÄ…d,
Skuteczny w napadach ogniskowych
i napady ust´pujÄ… samoistnie (Ricci Å»e leki moÅ»na odstawiç w stosunkowo
i wtórnie uogólnionych
i wsp., 1995), postaç wczesnodzieci´ca krótkim okresie (kilku miesi´cy), a postu-
"agodnej padaczki potylicznej czy pa- lowany dawniej okres roczny jest zbyt
daczka z iglicami w okolicy centralno- d"ugi. SzczególnÄ… ostroÅ»noĘç naleÅ»y
¸atwo do"Ä…czyç do kaÅ»dego leku
skroniowej (zwana rolandycznÄ…). Z dru- zachowaç przy odstawianiu fenobarbita-
przeciwpadaczkowego giej strony, znane sÄ… zespo"y padaczko- lu i pochodnych benzodiazepiny, gdyÅ»
we zaliczane do tak zwanych  padaczek zbyt szybkie odstawienie tych leków
ca"ego Życia . Są to na przyk"ad: pa- sprzyja zwykle wystąpieniu zespo"u
daczka miokloniczna m"odzieł
cza czy napadów z odstawienia. Propozycj´
Dobrze tolerowany
padaczka napadów toniczno-klonicz- uproszczonego algorytmu post´powania
nych okresu budzenia. W padaczkach odstawiania leków przeciwpadaczko-
tych, nawet po uzyskaniu wieloletniego wych przedstawiono na rycinie 1.
Pierwszy selektywny i odwracalny
okresu bez napadów, szanse na ca"ko-
inhibitor wch"aniania zwrotnego GABA
W kaŻdym przypadku leki odstawia
wite odstawienie leków są minimalne
si´ stopniowo! Szczególnie ostroÅ»nie
(Roger i wsp., 1992). Wymieniono tu
i wolno naleÅ»y odstawiaç fenobarbi-
moŻliwoĘci skrajne, pozosta"e zespo"y
tal i wszelkie leki z grupy benzodiaze-
padaczkowe wyczerpują ca"ą moŻliwą
pin - ich zbyt szybkie odstawienie po-
gam´ moÅ»liwoĘci poĘrednich. ZróŻnico-
woduje cz´sto wystÄ…pienie zespo"u
wane rokowanie w poszczególnych ze- napadów z odstawienia.
P I ERWSZA J AKOÂå
spo"ach sprawia, Że zróŻnicowany powi-
nien byç takÅ»e okres beznapadowy wy- PiĘmiennictwo:
DRUGI E J S ZANS Y
magany do ewentualnego rozpocz´cia Chadwick D., i wsp.: Epilepsia,1996,37:1043-1050.
odstawiania leków, inna jest takŻe rola Comission on Classification and Terminology of the
rokownicza EEG w poszczególnych ze- International League Against Epilepsy: Epilep-
spo"ach. sia,1989,4:389-399.
W tabeli 1. przedstawiono autorskÄ… pro- Guberman A., Bruni J.: Essentials of epilepsy. Butter-
pozycj´ praktycznego podzia"u zespo"ów worth Heinemann, Boston,1999.
padaczkowych na 5 grup w zaleŻnoĘci Kozik A.: Nowa Klinika, 1999,1:5-11.
od rokowania póęnego. Ricci S., i wsp.: Epilepsia,1995,4:342-348.
Roger J., i wsp.: Epileptic syndromes in infancy, child-
Czy szanse na wyleczenie padaczki hood and adolescence. John Libbey, London, 1992.
u dzieci i doros"ych są róŻne?
Wed"ug aktualnego stanu wiedzy, u cho-
Dr n. med. Andrzej Kozik. Pracuje w Od-
rych, u których uzyskano 2-3 letni okres
dziale Neurologii Dzieci´cej, Centrum
bez napadów, szansa na trwa"e wyle-
Medycyny Ratunkowej DolnoĘląskiego
czenie wynosi u dzieci oko"o 70%, zaĘ
Szpitala Specjalistycznego im. T. Marciniaka
we Wroc"awiu. Autor licznych prac z zakresu
u doros"ych oko"o 60%. Wynika to oczy-
Szczegó"owych informacji udziela: Sanofi-Biocom Sp. z o.o.; ul. Domaniewska 41, 02-672 Warszawa;
epileptologii.
wiĘcie z faktu, Å»e u dzieci cz´sto wyst´-
tel.: [phone], fax [phone]
pują idiopatyczne padaczki zarówno
Zagadka z epikryzÄ… Epitafia
Wielkim lekarzom
i wielkim chorym przesz"oĘci.
Do Poradni Neurologicz-
Dostojewski i jego
nej zg"osi"a si´ 17-letnia si´ odmieniç
dziewczyna zaniepokojo- postacie, cz´Ä˜ç I. fizycznie lub
na zdarzeniem sprzed kil- Fiodor Dostojewski, wielki umrzeç. Jest to
ku dni. Po sylwestrowej nocy wróci"a rosyjski pisarz i jeden uczucie wyraę-
do domu nad ranem i po"oÅ»y"a si´ spaç, z najwi´kszych twórców literatury Ęwiato- ne i bezspor-
ale spa"a zaledwie 4 godziny. Wsta"a wej, cierpia" na padaczk´. Najprawdopo- ne. Raptem jak
oko"o 11 i pami´ta jedynie, Å»e posz"a dobniej mia" napady cz´Ä˜ciowe proste, gdyby odczu-
do "azienki, gdzie nagle chyba upad"a na cz´Ä˜ciowe z"oÅ»one i wtórnie uogólnione to- wa si´ ca"Ä… przyrod´ i cz"owiek mówi sobie:
ziemi´ i straci"a przytomnoĘç. O tym, co niczno-kloniczne. Choroba naznaczy"a je-  Tak to jest prawda. (...) Najstraszniejsza
si´ sta"o dalej, wie jedynie z relacji rodzi- go Å»ycie, a przetworzona w literatur´ wy- rzecz, Å»e jest tak przeraÅ»ajÄ…co jasno i tak
ców, którzy s"yszÄ…c ha"as w "azience, war"a przemoÅ»ny wp"yw na obraz padacz- radoĘnie. Gdyby to trwa"o d"uÅ»ej niÅ» pi´ç
przybiegli natychmiast i znaleÄ™li córk´ le- ki i chorych na niÄ…, który od XIX wieku zdo- sekund - dusza nie wytrzyma"aby i musia-
ŻącÄ… na pod"odze, gdy mia"a drgawki ca- minowa" europejskÄ… medycyn´ i psycholo- "aby zniknÄ…ç. Przez te pi´ç sekund przeÅ»y-
"ego cia"a. Opisywany napad wystÄ…pi" po gi´. Jego literackie opisy na wiele dziesi´- wam ca"e Å»ycie i za te sekundy odda"bym
raz pierwszy w Życiu pacjentki. Z dalsze- cioleci zdominowa"y sposób myĘlenia ca"e Życie, bo warto . Te s"owa to jeden
go wywiadu jednak wynika"o, Że mniej o objawach i osobowoĘci chorego cierpią- z najwspanialszych opisów stanu eksta-
wi´cej od 2 lat zdarza"o si´ czasem, Å»e cego na epilepsj´. Dostojewskiemu za- tycznego i zaburzenia poczucia czasu to-
wypada"y jej z rÄ…k przedmioty lub wyle- wdzi´czamy kilka najwspanialszych opi- warzyszÄ…cego napadowi. Ale takÅ»e opis
wa"a herbat´ ze szklanki. Zwykle wtedy sów doznaÅ‚
towarzyszących napadowi odmiennej rzeczywistoĘci, którą otwierają
s"ysza"a, Å»e jest niezdarna, gdyÅ» kilka- cz´Ä˜ciowemu prostemu z objawami psy- przed chorym napady, rzeczywistoĘci nie-
krotnie zmywając po Ęniadaniu, st"uk"a chicznymi. Swoją chorobą obdarowa" kiedy przeraŻającej, niekiedy wspania"ej,
talerz lub swój ulubiony kubek. Badanie pisarz kilku bohaterów swoich powieĘci, za której poznanie p"aciç przychodzi cho-
neurologiczne wypad"o prawid"owo. na przyk"ad Kiri""owa z  Biesów , który tak robą i cierpieniem, a którą my usi"ujemy
W zapisie EEG, badania wykonanego opisuje doznania  wieczystej harmonii : nieporadnie opisaç, pos"ugujÄ…c si´ s"owa-
w czuwaniu, stwierdzono nast´pujÄ…ce BywajÄ… sekundy, nie wi´cej jak pi´ç, szeĘç, mi nauki. S"owa Kiri""owa przypominajÄ…
zmiany. kiedy si´ czuje znienacka obecnoĘç wie- nam, Å»e napad to przekroczenie granicy in-
czystej harmonii, osiÄ…gni´tej ca"kowicie. To nego Ęwiata, a my, w naszym w"asnym l´ku
nie sÄ… rzeczy ziemskie. Nie mówi´, Å»e idÄ… usi"ujemy zamknÄ…ç to doznanie, stawiajÄ…c
z nieba, lecz mówi´, Å»e cz"owiek, jako isto- jedynie krzyÅ»yk w odpowiedniej rubryczce
ta ziemska nie moÅ»e tego znieĘç. Trzeba kalendarzyka napadów.
Pierwszy lek po rozpoznaniu padaczki
leczy napady ogniskowe
i uogólnione
dobrze tolerowany
1 x dziennie
Pytanie:
1) Jaki rodzaj padaczki naleŻy roz-
poznaç w Ęwietle takiego
wywiadu?
Episto"y, czyli
listy do eksperta
...by jej marzenia mog"y si´ spe"niç...
Tu jest miejsce na Twoje pytanie.
Skrócona informacja o leku. Sk"ad: Tabletki powlekane o przed"uŻonym dzia"aniu zawierające walproinian sodu i kwas walproinowy w proporcjach równowaŻnych z 300 mg i 500 mg
walproinianu sodu. Wskazania: Padaczka: napady uogólnione i napady cz´Ä˜ciowe: proste lub z"oÅ»one, napady wtórnie uogólnione, zespo"y specyficzne (Westa, Lennoxa-Gastaut).
Profilaktyka choroby afektywnej dwubiegunowej w przypadku nieskutecznoĘci preparatu litu, karbamazepiny. Przeciwwskazania: Zaburzenia czynnoĘci i niewydolnoĘç wÄ…troby, przebyte
przez pacjenta lub cz"onka rodziny, nadwraÅ»liwoĘç na walproinian sodu. Dzia"ania niepoŻądane: Bardzo rzadko polekowe uszkodzenie wÄ…troby, szczególnie u dzieci poniÅ»ej 3 r.Å».,
Gorąco zapraszamy Pał
stwa do dzielenia si´ z nami wszelkimi wÄ…tpliwoĘciami, doty-
mogÄ…ce nawet zagroziç Å»yciu. Obserwuje si´ trombocytopeni´, mogÄ…cÄ… rzadko doprowadziç do zaburzeÅ‚
krzepni´cia. Obserwowano przypadki zwi´kszenia ci´Å»aru cia"a, moÅ»liwego do
zwalczania dietą, przemijające wypadanie w"osów i drŻenie cia"a. CiąŻa: ca"kowite ryzyko wystąpienia wad wrodzonych u dzieci kobiet leczonych walproinianem podczas pierwszego
czącymi problematyki padaczki oraz do nadsy"ania listów z pytaniami, na które zawsze
trymestru ciÄ…Å»y nie jest wyÅ»sze niÅ» ryzyko zwiÄ…zane ze stosowaniem innych Ęrodków przeciwdrgawkowych. Kwas walproinowy moÅ»e wywo"aç wady cewy nerwowej u 1 do 2% potomstwa.
Wady te mogÄ… byç diagnozowane w okresie przedporodowym. Interakcje: Fenytoina, fenobarbital, karbamazepina zmniejszajÄ… st´Å»enie walproinianów w surowicy krwi. Walproinian
postarajÄ… si´ odpowiedzieç zaproszeni przez nas eksperci. OczywiĘcie, jeĘli b´dÄ…
nasila dzia"anie neuroleptyków, inhibitorów MAO, leków przeciwdepresyjnych, kwasu acetylosalicylowego i antykoagulantów. Cymetydyna
i erytromycyna moÅ»e powodowaç wzrost poziomu walproinianu w surowicy krwi. Dawkowanie: DoroĘli: poczÄ…tkowo 600 mg zwi´kszajÄ…c co 3-7 dni
sobie tego Pał
stwo Å»yczyç, dane autora listu pozostanÄ… do wiadomoĘci redakcji.
o 300 mg. Przeci´tna dawka 20-30 mg/kg m.c./dob´. Dzieci powyÅ»ej 17 kg m.c.: przeci´tna dawka 30 mg/kg m.c../dob´. W monoterapii lek podaje
si´ jednorazowo wieczorem. Opakowanie: 1 opakowanie zawiera 30 tabletek. Szczegó"owych informacji udziela: Sanofi-Biocom Sp. z o.o.;
ul. Domaniewska 41, 02-672 Warszawa; tel.: [phone], fax [phone]
ca"ego Życia .
walproinowy. Niestety, jest to  padaczka
wyboru jest kwas
lekiem z
jest dobre, a
pienia napadów u leczonych chorych
fotostymulacj´. Rokowanie co do ustÄ…-
EEG, stwierdza si´ takÅ»e wraÅ»liwoĘç na
zapisie
wyŻej nieprawid"owoĘciami w
wi´kszoĘci pacjentów, poza opisanymi
U
prawdopodobniej na chromosomie 6.
postaci choroby jest zlokalizowany naj-
gen dla rodzinnej
sto bywa pozytywny, a
kierunku padaczki cz´-
wiad rodzinny w
dziewczynki. Wy-
jÄ… na niÄ… ch"opcy, jak i
okresu dorastania. Równie cz´sto choru-
stanowi najcz´stszy zespó" padaczkowy
M"odzieł
cza padaczka miokloniczna
spo"ów wieloiglica-fala.
obr´bie ze-
wi´kszÄ… iloĘciÄ… iglic w
sto z
czasie napadu klinicznego, cz´-
rych w
cho-
giczne zmiany mogÄ… wyst´powaç u
cz´stotliwoĘci powyÅ»ej 3 Hz; analo-
la o
wieloiglica-fa-
nych zespo"ów iglica-fala i
uogólnionych wy"adował
, nieregular-
ci krótkich, niekiedy asymetrycznych
posta-
mi´dzynapadowym w
zapisie EEG
zmiany w

snu;
prowokowanie ma"ą iloĘcią
ko po przebudzeniu oraz ich
porze porannej, krót-
dów w
nicznej wyst´powanie napa-
dzieł
czej padaczki mioklo-
bardzo typowe dla m"o-

czÄ…tku choroby;
wet po kilku latach od po-
90 proc. chorych, na-
nym u
szÄ…ce napadom mioklonicz-
niczno-kloniczne towarzy-
uogólnione napady to-

rÄ…k;
rzucaç przedmioty z
których chory moŻe np. wy-
czasie
mioklonicznych, w
wyst´powanie zrywaÅ‚


18. rokiem Życia;
12. a
poczÄ…tek choroby mi´dzy

razu klinicznego:
wiajÄ… nast´pujÄ…ce cechy ob-
opisanej chorej przema-
u
czej padaczki mioklonicznej
Za rozpoznaniem m"odzieł
-
OdpowiedÄ™: