DSC03307 (3)

56 Hinduizm

Rygweda 10.90 oraz ostatni rozdział Bhagawadgityr^ zentują koncepcję czterech stanów społeczeństw^ranT skiego. Ardźuna jako wojownik powinien realizować obowiązek stanowy, zamiast pragnąć naśladowaćobowią* innych tylko dlatego, że wydają się mu łatwiejsze do I akceptowania, bardziej wartościowe czy też mniej kontry wersyjne. Idea obowiązku społecznego została |^S§|p wiej omówiona w Manusmrya, gdzie bardzo surowo J^H towano lekceważenie własnych powinności-dDziałna adharmiczne, czyli niezgodne z obowiązkiem stanowy* miały być karane wykluczeniem z własnej grupy społeczni lub niższym urodzeniem w następnym życiu, m

Arvind Sharma odważnie podejmuje ten temat w ksiąa Hinduism for Our Times (■Hinduizm w naszych czasacłĘ^M zdaniem należy zrozumieć i zmienić związek międzjik* manem a opartym na kastach społeczeństwem łndyjsiji Jak powiada: „Wedle tradycyjnych poglądów hinauStad urodziny w określonej kaście są zdeterminowane przacz? jegoś karmana w poprzednim życiu”. Hindusi tożsamość kastową w momencie narodzin, przychodnej świat w rodzinie należącej do określonej dzati, ze wzgłfn na czyny popełnione w poprzednim wcieleniu. W katep riach absolutnych Jaźń nie zostaje tym naznaczo^^H ponieważ każda Jaźń zostaje wcielona, znajduje się w określonej kaście wraz z przynależnymi jej obowiązkami i kondycją.

Łatwo przyjąć fatalistyczne stanowisko wobec tego nfl9 rzeczy i wielu nauczycieli hinduskich, idąc za przykłaj Kryszny z Bhagatoadgity, oferowało duchowe recepta fi sobie z nim radzić. Współczesne rozwiązanie Arvindą Shafljl przedstawia się następująco. Fatalistyczna wizja kann| w niczym nam nie pomoże, skoro, jako ludzie, potrafi w każdej chwili zmieniać swoje postępowanie, a co za tyj* idzie - jego konsekwencje. Co więcej, wszystko wygll inaczej, jeśli przyjmiemy, że karman jest procesem przyj nowo-skutkowym zachodzącym nie tyle między poszj gólnymi wcieleniami, ile w ramach jednego życia, To, co|

Zrozumienie Jaźni 57

łimy obecnie, wpływa na to, co zrobimy za kilka minut, wmastępnym tygodniu lub za dziesięć lat. Współczesne ży-i cie, trwające siedemdziesiąt lub osiemdziesiąt lat, odpowiada trzem osobnym żywotom w przeszłości, które były Krótsze i cięższe (jedne narodziny w pojedynczej kaście, Hodczas gdy niegdyś normą były trzy). W tej wizji ważna staje się nie kasta jako wypadkowa przeszłego karmana, lecz Jpecny karman i jego konsekwencje dla stopniowego samo-gpełnienia danej osoby i zmieniających się więzi z innymi Hidźmi. Nowe ujęcie karmana podważa zdaniem Sharmy Fznaczenie kasty oraz związanej z nią niesprawiedliwości. Społeczeństwo, w którym wszyscy dostrzegą własną odpo-Fwiedzialność za poprawę jutrzejszego świata, a nie swojego irzyszlego życia, stanie się społeczeństwem, w którym zaniknie status kastowy jako miara wcześniejszych działań. Umożliwi to - jak powiada Sharma - nauczanie Kryszny K oznaczeniu działań w świecie przy jednoczesnym wyrzeczeniu się ich rezultatów.