DSC03328 (4)

100 Hinduizm

oraz zapoznać się z wysuwanymi współcześnie zadań grup, których koncepcje te dotyczą: dalitów oraz kobi^

Kasta i płeć: kto jest hindusem?

We wcześniejszych rozdziałach opisałam instytucje tw» i dźati oraz koncepcję dharmy - porządku i obowiązku -a także jej znaczenie dla różnych grup społecznych. Jak vy jaśniłam, ważnym tekstem omawiającym te kwestie jest Mam smryti. Wprawdzie zajmuje się on głównie społecznością bramińską, wymienia jednak i inne grupy, w tym przedstawicieli niższej kasty śudrów oraz tych, którzy znajdują się poza systemem kastowym, a których określa się mianem ćandalóto. Obydwu tym grupom, podobnie jak kobietom,* nie wolno było słuchać Vfed ani przechodzić inicjacji dającej status podwójnie narodzonego (oraz prawo noszenia świętego; sznura). Mami wypowiadał się o ćandalach pogardliwie, nazywając ich »go-tującymi psy”, co świadczyło o ich podrzędnym* statusie onz nieczystości. Niskie urodzenie nie pozwalało im posiadać majątku, skazywało na zamieszkiwanie poza wsią oraz na wykonywanie najbardziej poniżających czynności (takich jak sprzątanie, zajmowanie się skórą i usuwanie ekskrementów). Dotknięcie niedotykalnego oznaczało dla przedstawiciela wyższej kasty skalanie i wymagało rytualnego oczyszczenia. Dla braminów, najczystszych spośród wszystkich* obecnosc ćandalów stanowiła największy powód do obaw, choć bez nich czynności uznawane za nieczyste nie byłyby wykonywane. Uważano, że ćandalowie odgrywają niezbędną, lecz marginesową rolę we wsi oraz jej życiu społeczno-religijl^^H Nieczysta była również kobieta w czasie miesiąaśifflej dotknięcie zmuszało bramina do rytualnego obmyc« Kobiety z wysokich kast, jak mawiał Manu, powinny znajdować się pod ochroną ojców, mężów, a następnie synów&Mi-gdy nie powinny być niezależne ze względu na swoją słabą, zmienną naturę oraz konsekwencje społeczne, jakie miSjj by pozostawienie ich poza zasięgiem męskiej władzy Mężczyzna musi jednak szanować swoją żonę, jak tez kontnjfflŁj

Wyzwania dla hinduizmu: kobiety i dalid 101

I _ć ją _ nawet przy użyciu siły, gdyby to było konieczne -[ i dbać, by skupiała się na obowiązkach domowych. Rodze-IJ dzieci, szczególnie synów, było kobiecą cnotą. Dobra [żonanawet demu mężowi powinna służyć jak bogu. Nie Ipowinna zostawiać go, a po owdowieniu nie powinna po-| _nownie wychodzić za mąż. W czasach Manu kobietom nie tbylo już wolno słuchać Wed i pozbawiono je możliwości wyrzeczenia się świata (sannjasa).

[Nakazy Manu dotyczyły kobiet z warstw podwójnie uro-I dzonych i miały bez wątpienia mniejsze znaczenie dla ra*dstawicielek niższych warstw. Niemniej normy i oczeki-■ winią z nich wynikające (na przykład podporządkowanie r woli męża i jego rodziny, tolerowanie złego traktowania, Bjpferowanie synów i ograniczenie wolności) były szeroko rozpowszechnione w społeczeństwie hinduskim, wpływając ■ na to, jak kobiety widziały odpowiednie dla nich zachowa-| nie oraz jak były postrzegane przez innych. Kobiety nie by-I ły odsunięte na margines w tym samym stopniu co ćanda-liowie, ale nie miały bezpośredniego dostępu do tekstów J ^oraz instytucji religijnych ani też prawa do rozwoju ducho-f wego i obcowania z bóstwem^

V Jeśli taka była teoria, jak przedstawiała się praktyka? Ist-P nieje niewiele relacji z życia hindusów w Indiach pochodzą-Pcych sprzed XIX wieku, niewiele wiemy zatem na temat I faktycznego doświadczenia tych dwóch grup. Wiemy nato-I miast, że znaczną możliwość nieskrępowanego rozwoju dawał niektórym grupom ruch bhakd. Poetki, takie jak Antal, Akkamahadewi oraz Mirabaj, poeci z niższej kasty, jak [ Kabir i rymarz Rawidas, pokazywali, że miłość Boga była i dostępna wszystkim ludziom, bez względu na kastę czy I płeć, i że można ją było otwarcie wyrazić w języku ojczy-[ stym. Pozbawieni możliwości słuchania V%d w sanskrycie

oraz dostępu# religii podwójnie urodzonych, odkryli własna ścieżkę duchową i bezpośrednią więź ze swoim Bogiem. DoDieró jednak w XX wieku kobiety i niedotykalni za-T. .^rhnie wyrażać swoje własne poglądy i aktywnie częh P^ov^_ć w debatach dotyczących płci oraz kasty.