DSC04161

r

M1Y WYSTĘPOWANIA I STRATYO WAFIA

profile z Ferdynandów** i PoJglębokiego (J. E. Mojski, 1980b; J, E. Mojski, J. Rzechowsld, 1989), chociaż autorzy nie przypisują im znaczenia stratygraficznego stadiałów lub faz.

Opierając się na tym przewodnim poziomie gliny zwałowej stadialu maksymalnego, w wielu regionach można przeprowadzić analizę liczebności młodszych poziomów glin zwałowych zlodowacenia środkowopol-skiego, co stanowi podstawę do wyznaczenia liczby stadiałów „recesyjnych”, to znaczy tych, które wyróżnia się w okresie recesji lądolodu po stadiale maksymalnym. W środkowej części Niżu Polskiego najpowszechniej stwierdza się poziom glin zwałowych stadiału mazowiecko-podlas-kiego. Występowanie glin zwałowych stadiału północnomazowieckiego i stadiału mławskiego jest ograniczone do mniejszych obszarów. Jednakże w niektórych regionach poza zasięgiem stadiału północnomazowieckiego, np. koło Łęczycy, występują trzy poziomy glin zwałowych miąższości około 20—30 m każdy, jak np. w Siedlcu i Korytach (M. D. Baraniecka, 1969c).

Interpretacja wiekowa może iść w kierunku zaliczenia najniższego poziomu do stadiału przedmaksymalnego, łęczyckiego. Można by jednak, nawiązując do podziału zlodowacenia środkowopolskiego na terenie Łu-życ i Brandenburgii na Solawę I, Solawę II i Solawę III (A. G. Cepek, 1962, 1967), wyróżnić trzy stadialne poziomy glin zwałowych. W tym. przypadku byłyby to stadialy: maksymalny, mazowiecko-podlaski i trzeci, ewentualnie związany z zasięgiem lądolodu do linii moren ozorkow-skich.

Osady i zjawiska subglacjalne są zazwyczaj traktowane jako wskaźniki pewnych odrębności facjalnych, jednakże równocześnie stanowić one mogą stratygraficzny poziom odniesienia, określający położenie spągu osadów glacjalnych, w szczególności glin zwałowych stadiału maksymalnego. Wśród wymienionych osadów można wyróżnić osady rynien sub-glacjalnych oraz zaburzone bądź warstwowane gliny zwałowe w spągu pokładu stadiału maksymalnego. Osady rynien subglacialnych opracowano (M. D. Baraniecka, 1974) np. z Kroczewa koło Modlina. Są to piaski i żwiry wodnolodrwcowe oraz wyżej piaski, mułki i iły zastoiskowe. Osiągają one miąższość 30—40 m i leżą w spągu warstwy gliny zwałowej miąższości zmniejszonej nieco w tym miejscu.

Ze strefą rynny wiąże się też zmiana struktury gliny zwałowej, szczególnie w jej części spągowej. Glina zwałowa znajdująca się w takiej pozycji jest piaszczysta, krucha, smugowana lub warstwowana piaskiem. Jest to część gliny zwałowej osadzona w wodzie rynny. Podobne struktury gliny zwałowej powstają w przypadku wkroczenia lądolodu na obszar zastoiska. W spągu powstającej gliny zwałowej, również prawdopodobnie w wodzie, występują przewarstwienia iłów zastoisko-wych. W innych sytuacjach, w sprzyjających warunkach ukształtowania podłoża, powstają zaburzenia glacitektoniczne. Przykładem tego może być sytuacja w Gołębiach koło Nasielska (M. D. Baraniecka, 1974).

Kolejnym, młodszym od gliny zwałowej i ostatnim ogniwem stratygraficznym stadiału maksymalnego są osady wodnolodowcowe (sandro-