DSC04210

nkopi.k TOCBN NI/ 1'OI.HKI t W V /. V N V ftllOIIKOWOPnUlKIR 227

lessowi młodszemu unjnŁżHzemu według podziału 11. Maruszczaka r/fl76 1980). W profilach lessowych Polski południowo-wschodniej wy-,,,,)uje on na globie ezarnozlemnoj ze schyłku interglucjału eemskiego

icst przykryty drugim, młodszym poziomem takiegoż czarnoziemu. profilów takich w pasie naszych wyżyn nie ma wiele* li. Maruszczak wymieni* tu m. in. Hulcze i Komarów Górny na Grzędzie Sokalskiej. i ,<ss ten cechuje niewielka stosunkowo miąższość (do 2,2 m), nikła zawartość węglanów i większa niż w lessach młodszych zlodowacenia pół-nornopolskiego zawartość frakcji koloidalnej i A1₂0₃ (H. Maruszczak, 1980). Istotną cechą tego lessu jest obecność w nim struktur zmarzlino-wych typu poligonów. Głębokość szczelin może osiągać 1,5 m. Jest to _I;,pis niewątpliwych warunków peryglacjalnych, jakie wówczas musiały panować w obszarze wyżyn środkowopolskich.

Przy ocenie znaczenia opisywanego poziomu lessu dla stratygrafii zlodowacenia północnopolskiego należy zwrócić uwagę, że less stadiału kaszubskiego może obecnie stanowić jedynie szczątki jego pierwotnej pokrywy. Po akumulacji lessu istniały przecież niejednokrotnie warunki sprzyjające szybkiej degradacji utworzonej wówczas pokrywy eolicz-nej, jak i nakładaniu się na nią gleby; najbardziej sprzyjające temu warunki istniały najprawdopodobniej w stosunkowo ciepłym intersta-diale konińskim. Nieznajomość zatem pierwotnych cech pokrywy lessowej stadiału kaszubskiego utrudnia rekonstrukcję warunków klimatycznych, jakie panowały w czasie tego stadiału na przedpolu lądolodu, a w każdym razie nakazuje zachowanie daleko idącej ostrożności przy tego rodzaju rekonstrukcjach. Formułowanie np. wniosku o dużej wilgotności podczas akumulacji tego poziomu lessu na podstawie względnie większej zawartości frakcji koloidalnej i nikłej zawartości węglanów może być słuszne, ale tylko w stosunku do zachowanej części pokrywy lessowej. Część zniszczona mogła mieć inne cechy, świadczące o silniejszych wpływach kontynentalnych. Przypuszczenie takie można sformułować mając na uwadze zmiany cech litologicznych lessu w lepiej zachowanym jego pokładzie, jak np. w najmłodszym lessie zlodowacenia północnopolskiego.

W wielu profilach lessowych less stadiału! sandomierskiego nie występuje bądź nie został dotychczas rozpoznany. Jest on zapewne często przykryty w całości glebą czarnoziemną bądź glebą innego typu, która niejednokrotnie obejmuje jeszcze górne części gleby eemskiej. Sytuacja taka dodatkowo utrudnia rozpoznanie lessu opisywanego poziomu. H. Maruszczak dodaje również, że w niektórych miejscach, bardziej podatnych na spłukiwanie, zamiast lessu występują jedynie deluwia lesso-wo-glebowe (H. Maruszczak, 1974; W. Chmielewski i in., 1977).

Istotne dla korelacji lessu młodszego najniższego ze stadiałem kaszubskim jest jego datowanie (fig. 86). Według H. Maruszczaka (1980) less ten powstał w okresie 110—95 tys. lat temu. O ile data pierwsza nie może być podważona, ponieważ oznacza ona raczej schyłek eemu, to, jak przyznaje zresztą H.' Maruszczak, data druga jest granicą umowną. Autor sądzi, że można ją przesunąć do około 80 000 lat, zgodnie z chronologią podziału stratygraficznego zlodowacenia północnopolskiego, przyjętego w niniejszym opracowaniu. Dane z obszarów lessowych nie przeczą takiej zmianie wieku.

W dolinach rzecznych, zwłaszcza na Wyżynie Lubelskiej, jak np. w