DSC04206

fCJM'

■OCEN

NI/. !*QLHK! I WV/,VNV MlKiDKOWOPOUlKlR

223

\miu|I sł<? lądolód. który w maksymalnym swym zasięgu objął nieckę bałtycką, jak równioi północne krańce Polski, pozostawiając osady zwłaszcza w dolinie dolnej Wisły. W tym czasie pozostała część kraju znajdowała się w strefie klimatu subarktycznego, a na północy arktyczne-go, umożliwiającego rozwój procesów zmarzlinowych, akumulację lessu i powstanie strefy perygiacjalnej. Poprawa warunków klimatycznych i postępujący za nią zanik lądolodu odbywał się szybko. Nastąpił inter-stadiał koniński, z optimum termicznym niewiele różniącym się od interglacjalnego, a później po powtórnym nawrocie i zaniku lądolodu in-terstadial grudziądzki, zapewne nieco chłodniejszy, ale również długi.

A

		m n. 120-
		tlO-
Fig. 84.	Przekrój (A) i	100-
diagram	pyłkowy (B)
osadów	jeziornych w
Kurzętniku nad Drwę-		90-I

cą (przekrój wg Z. Chur-skiego, 1966; diagram wg T. Przybylskiego)

1    — glina zwałowa dolna,

2    — piaski i żwiry rzeczne, 3 — piaski i gytie je-tiorne, 4 — piaski i żwiry wodnolodowcowe, z brukiem w spągu, 5 — glina zwałowa górna (stadiał główny zlodowacenia pół-nccnopolskiego wg J. E.

Mojskiego)

-2

0    100m

B

Dopiero w stadiale głównym lądolód objął przeważającą część Niżu Polskiego, a zwłaszcza jego zachodnie obszary. Datowania wieku bezwzględnego i wiele danych pośrednich świadczy, że maksymalny rozwój lądolodu stadiału głównego nastąpił około 20 000 lat p.n.e., gdy tymczasem początek ostatniego zlodowacenia przypada przynajmniej na 110 000 lat p.n.e. Ze stadiału głównego pochodzą niemal wszystkie osady glacjalne, wodnolodowcowe i im podobne na Niżu Polskim oraz znaczna część utworów peryglacjalnych, w tym lessów na obszarze wyżyn środ-kowopolskich.

Nadzwyczaj cenne dla odtworzenia zmian warunków klimatycznych w czasie zlodowacenia północnopolskiego są ponadto osady jaskiniowe. Jaskinie należą bowiem do tych nielicznych form rzeźby, w których wyraźnie przeważa akumulacja i sedymentacja nad procesami niszczący-