DSC05278

Konstrukcyjność stylu 27

Z obserwacji przyrody powstały ponadto liczne czasowniki określające obrazowo zachowanie człowieka w pewnych sytuacjach. Jeśli ich na ogół potoczny charakter nie stoi na przeszkodzie, można ich używać zamiast neutralnych, lecz mniej obrazowych odpowiedników, por.

LEPIEJ NAPISAĆ: gruchać

najeżyć się

stchórzyć

uświerknąć

zbaranieć

zdębieć

NIŻ:

okazywać sobie miłość przybrać postawę obronną stracić odwagę przemarznąć _; stracić orientację zdumieć się

6. Na obrazowość wpływa korzystnie stosowanie wielkości (miar i wag), które odbiorca może odnieść do własnych doświadczeń. Na przykład czytelnik szybciej skojarzy wielkość aparatu telefonicznego, jeśli napiszemy, że mieści się on w dłoni, niż gdy podamy jego wymiary w milimetrach. Prędzej ogarnie moc produkcyjną piekarni, gdy się dowie, że może ona dziennie wyprodukować pieczywo dla dziesięciu tysięcy mieszkańców, niż gdyby moc jej wyrażono w tonach wyprodukowanego pieczywa.

KONSTRUKCYJNOSC STYLU

1.    Konstrukcyjność tekstu zakłada, iż będzie on zbudowany w sposób precyzyjny, spójny i wyrazisty. Konstrukcyjności nie należy mylić z ozdobnością opartą na wyszukanych figurach stylistycznych, które służą jedynie podniesieniu walorów estetycznych wypowiedzi. Operacje tekstotwórcze służące konstrukcyjności tekstu - przestawienie i powtórzenie - mają walor komunikatywny.

2.    Operowanie miejscem w zdaniu, czyli inwersja zdaniowa, jest jednym z najbardziej skutecznych zabiegów pragmatyczno-retorycznych. W tzw. szyku obiektywnym część początkowa zdania stanowi punkt wyjścia (temat), a część końcowa - rozwinięcie (remat), zob. JASNOŚĆ STYLU, s. 9-11:

Piotr (TJ zakochał się w Annie [R].

Szyk taki nazywa się obiektywnym, gdyż postępuje od znanego do nieznanego, ułatwiając tym samym odbiorcy zrozumienie tekstu. W tzw. szyku subiektywnym 1 odmiennym od zwykłego - część rozwijająca (nieznana odbiorcy) pojawia się na początku, końcową część zdania stanowi natomiast rzeczywisty punkt wyjścia, np.

To w Annie (R| zakochał aie Piotr (Tl.