DSC06107 (2)

440 Kazi mierz W. Frieske

podjęcia tego rodzaju zatrudnienia są trudności ze znalezieniem stałej pracy.'¹ Dalsze konkluzje przywołanej analizy Eurostatu potwierdzają także i tę część tezy o segmentacji rynku pracy, która kładzie nacisk na to, że obie jego części są od siebie dość konsekwentnie izolowane: „(...jznacząca część osób zatrudnionych na podstawie umów na czas określony znajduje się na marginesie rynku pracy, regularnie podejmując i tracąc tego rodzaju pracę - zwłaszcza w krajach takich, jak Grecja, Hiszpania, Francja, Włochy, Finlandia i Szwecja”³.

Wreszcie, nawet, gdyby miało być tak, że zatrudnienie na krótkoterminowych kontraktach nie stwarza jakichkolwiek kłopotów związanych z równymi prawami osób podejmujących tego rodzaju prace i stałych pracowników, to trudno byłoby wyobrazić sobie powody, dla których sprawą miałaby zajmować się organy UE - tymczasem, okazuje się, że mamy w tej kwestii przynajmniej dwie dyrektywy regulujące sytuację pracowników zatrudnionych na czas określony^{1 2 3}.

Wskazywane tu zjawisko nie jest nowe. Segmentacja rynku pracyijej strukturotwórcze konsekwencje są przynajmniej od ćwierćwiecza systematycznie analizowane przez socjologów i ekonomistów i dość dokładnie wiemy, jakie są jej powody w mniej czy bardziej wolnoiynkowyck społeczeństwach⁴. Wiemy też, że nie tylko mechanizmy tynkowe, lecz

_|al(że centralny planista i prawidłowości organizowanej przezeń gospodarki dzieliły rynek pracy na segmenty lepsze i gorsze: lat ’80 dotyczy teza, wedle której „(■■■) zjawiska uznawane za przejawy segmentacji występuj? również w społeczeństwie polskim i oddziaływają na formowanie się nierówności rozpatrywanych w terminach dystrybucji dóbr”⁵.

Z kolei badania podejmowane w latach ’90 przez ekonomistów I prowadziły ich autorkę do stwierdzenia mówiącego, że „(...) wyniki badań pozwoliły na uwiarygodnienie hipotezy o silnym zróżnicowaniu warunków świadczenia pracy w różnych częściach polskiego rynku pracy (...) na rynku pracy wykształcił się segment o wyraźnie korzystnych (stabilnych, wysoko płatnych) miejscach pracy i segment charakteryzujący się odwrotnymi cechami. Do tego pierwszego należały miejsca pracy i pracujący w instytucjach finansowych, ubezpieczeniowych oraz administracji i wymiaru sprawiedliwości. Drugi tworzyły miejsca pracy i zatrudnieni w handlu oraz rolnictwie. W obu tych segmentach mechanizmy kształtowania płac cechowały się odmiennym sposobem wynagradzania wysiłku ponoszonego przez pracowników na zdobycie wykształcenia” ’.

2. Niepełne zatrudnienie - koncepcja underemployment

Warto też przypomnieć, że - kwestionując prostą opozycję „zatrudnienie k? bezrobocie", segmentacyjne koncepcje rynku pracy zwracają

1

   A. Franco i K. Winqvist: At the margins of the labour market? Women ml men in temporary jobs in Europę', Eurostat, Population and Social Conditions, Theme 3,13/2002: „in 7 of the 14 Member States forwhich dataare available, hali or morę of both women and men with tertiaiy level education in temporary jobs in 2000 were so employed because they could not find a permanent one ratherthan from choice”, s. 5.

2

   Thmże, s. 6.

3

   Council Directive 91/383/EEC of 25 June 1991 supplementing the mas-ures to encourage improvements in the safety and health at work of workeiswlt a fixed-duration employment relationship or a temporary employment relatm-ship (91/383/EEC) i Council Directive conceming the framework agreenH i fixed-term work (31999L0070 / 99/70/ EC).

4

   Zazwyczaj, zarówno w polskiej, jak i zagranicznej literaturze przedmiotu wskazuje się, że coraz szersze wykorzystywanie zatrudnienia na czas określony pozwala na obniżenie kosztów pracy, warto może jednak powiedzieć, że ta - dok powszechnie akceptowana - teza bywa kwestionowana. Wprawdzie cząstkowe.ak interesujące dane empiryczne sugerują, że - po pierwsze: „managemenfs interes in using temporary workers is a reaction to the leveł of worker insurgency in the firm and the ąuality of management labour relations” i - po drugie „the results also imply that... there are „hidden manageriai costs” associated with the iw#

5

contingent workers... hidden manageriai costs rise dramatically with the use of temporaiy workers... the introduction of contingent workers, who are prcsumabiy less costly and morę flexible, paradoxicalIy appears to require the attendant use of organizationa! govemance structures that can be both rigid and costly in the long-term... employers who adopt contingent employment systcms based on generał assumption that they rcduce labor cost and increase flcxibiliły may be making speculative decisions given the possible rise in other administrative and transac-tion costs", B. Ussi, Z. Barsness: Contingent Employment in Britis Establishmenty: Organizationa! Determinanty of the Use of Fixed-Term Hirts andPart-Time Workers, „Social Forces”, vol. 76, nr 3, marzec 1998, s. 999.

s H. Domański: Segmentacja rynku pracy a struktura społeczna, Ossolineum

1987. s. 223.    ,    .    „

9 £ Kryńska: Segmentacja rynku pracy. Podstawy teoretyczne i analiza statystyczna, Łódź 1996, s. 208.