2964939008

448 SPRAWOZDANTE Z KUCHU KULIG LUs EGO,

stanąć na czele tego rodzaju ruchu, muszą zrzucie ze siebie jarzmo dynastycznych trosk, i zając stanowisko odrębne i niezależne od jakichbądź politycznych stronnictw^.

Zawiązanie stronnictwa , mającego na pierwszym planie na oku, — jak tego żąda hr. de Mun_? — obronę interesów katolickiego Kościoła i katolickiego ludu , niezmierne miałoby znaczenie i choc zwolna, sprowadziłoby podobno losy i rządy Francy i na inne, lepsze tory. Wszyscy tu dzisiaj, prócz garstki zaciekłych masonów, znużeni walką kulturną; wszyscy, prócz czerwonych radykałów, głośniej lub ciszej wyznają, że katolikom oddawna niesprawiedliwość się dzieje, i że na niesprawiedliwości tej , na usuwaniu i prześladowaniu religii cała Francya nie pod jednym tylko względem dotkliwie cierpi. Tak, aby jeden tylko przykład przytoczyć, sprawo* zdanie, złożone w ostatnich paru miesiącach ministrowi oświaty o nauce „ moralności^u, która wedle dzisiejszego planu szkolnego zastępuje urzędowo naukę „religii^, przejąć mogą i przejmują zbyt słusznym strachem nawet i tych, którzy chełpią się, że w nic nie wierzą. „Dawniej, — czytamy w streszczeniu z tych sprawozdań, ułożonem dla użytku ministra — nauka religii i nauka moralności tak ściśle ze sobą się łączyły, że wielu bardzo nauczycielów po usunięciu pierwszej osądziło, że i druga została usuniętą. Z tej przyczyny istnieją całe okręgi, w których nauka moralności, pomimo litery prawa, absolutnie nie ma miejsca. Sprawozdawca z AngouUme pisze: „Na sto szkół mego okręgu, w sześćdziesięciu zupełny jest brak wychowam a moralnego; lekcy a trwa od trzech do pięciu minut i obraca się zawsże w kole czysto praktycznem, nigdy prawie do wyżyny zasad się nie podnosząc¹¹. Sprawozdawca z Limoges donosi: „Nikt nie wykłada nauki moralności w szkołach mego okręgu^u. Podobne skargi dochodzą z Clamecy i z Co-sne: „Nauczyciele nasi ani nie wykładają, ani nie rozumieją nauki moralności ; brak im do tego zdolności, a bardziej jeszcze silnych przekonań. W największej liczbie szkół nauczyciel wtedy tylko występuje z praktyczną jaką nauką, gdy w szkolnym podręczniku spotka zupełnie przypadkowo zdanie, dające mu do tego odpowiednią sposobność. Gdzieindziej uczniowie kupie sobie musieli podręczniki do nauki moralności, i recytują je machinalnie na pamięć. Wielu mięsza pojęcie wychowania moralnego i obywatelskiego..