DSC06330

40    S. Dbpowski, R. Kotliński

1 - echosonda hydrograficzna; 2 - system pozycjonowania statku, urządzeń i sprzętu (na długiej i krótkiej bazie); 3 - echosonda pionowa wieloczęstotliwościowa typu „MBES”; 4 - urządzenie do określania głębokości typu „Pinger"; 5 - sonda udarowa typu Kullenberga; 6 - czerpak skrzynkowy typu Reinecka; 7 - czerpak pneumatyczno-hydraułiczny z kamerą do poboru próbek skał; 8 - czerpak samowypływający; 9 - draga typu „Galatea”; 10 - głębinowa sonda typu „CTD”; 11 - powierzchniowe próbniki do poboru wody; 12 - prądomierz i próbniki do poboru zawiesiny (tzw. pułapki sedymentacyjne); 13 - echosonda sedymentacyjna (tzw. profilograf) i echosonda pozioma (tzw. side-scan-sonar); 14 - foto-teleprofilowanie; 15 - autonomiczny batyskaf załogowy; 16 - nadajniki do nawigacji podwodnej

Rys. 3.1. Schemat wyposażenia statku badawczego do eksploracji dna oceanicznego Źródło: Mat. IOM.

Ich podstawą są opracowane w 1907 r. przez Wiecherta krzywe przebiegu sprężystych fal sejsmicznych P i S, które odznaczają się zmianą prędkości w strefie nieciągłości na głębokości 2900 km. Fakt ten został potwierdzony przez Andriję Mohorovićicia, który opracowując wyniki zapisów trzęsienia ziemi w południowych Niemczech z 16 sierpnia 1911 r., stwierdził skokową zmianę prędkości w przebiegu fal sejsmicznych i wyraźne nieciągłości na różnych głębokościach, m.in. 1200 i 2900 km. Okazało się, że nieciągłość na głębokości 2900 km powoduje znaczny spadek prędkości fal podłużnych Vp i zanik rozchodzenia się fal poprzecznych S. Potwierdziło to istnienie ciekłego jądra Ziemi. Po tym okresie następował systematyczny rozwój metod sejsmicznych.

Morskie badania sejsmiczne wykonywane są obecnie głównie metodą refleksyjną. Stosuje się ją zarówno w badaniach regionalnych, jak też półszczegółowych i szczegółowych. Zasadniczym celem regionalnych badań sejsmicznych jest uzyskanie informacji o przestrzennym układzie i rozciągłości serii skalnych i basenów osadowych, np. rozpoznanie warstw ropo- i gazonośnych tworzących swoiste formy strukturalne, w których mogły powstać i zachować się nagromadzenia ropy naftowej i gazu ziemnego. Badania szczegółowe umożliwiają dokładne rozpoznanie formy struktur lokalnych, z którymi mogą być związane złoża ropy naftowej i gazu ziemnego. W metodzie tej wykorzystuje się własności zmiany prędkości odbitych i załamanych fal sprężystych, na granicach zmian własności fizycznych warstw skalnych, pokrywających się z granicami litologicznymi i / lub Stratygraficznymi (rys. 3.2). Morskie badania sejsmiczne różnią się od lądowych tym, że wzbudza-