DSC06346 (2)

znawczymi". Sformułowania te przyjmują na ogół formę gramatyczną pytania. Nie każde jednak pytanie można uznać za problem naukowy (badawczy). Jest nim — według cytowanego już J. Pietera -- tylko swoiste pytanie, czyli takie, które [...] zakłada pewną wiedzę, coś się wie formułując problem, a czegoś się nie wie i właśnie o to chodzi, aby się dowiedzieć, czyli aby poznać prawdę¹⁰*. Należy jednak odróżnić problem naukowy od dydaktycznego.^ przypadkiem problemu naukowego (w pełnym tego słowa znaczenttt) mamy do czynienia tylko wówczas, kiedy określona niewiedz^ ma charakter obiektywny, to znaczy, że na określony temat nikt nie ma wiedzy. A zatem problem naukowy jest subiektywnym odzwierciedleniem obiektywnego braku wiedzy na dany temat. Jeśli natomiast istnieje już wiedza na dany temat, a tylko my z jakichś powodów jej nie znamy, to mamy do czynienia nie z problemem naukowymia z problemem dydaktycznym lub autodydaktycznym¹⁰¹. Problem jako swoiste pytanie określające jakość i rozmiar pewnej niewiedzy określa jednocześnie ceł i granice danej pracy naukowej¹⁰². Nie może być zatem utożsamiany ze zwięzłą, gramatyczną formułą pytania. Praktycznie, prawie zawsze wymaga wielu objaśnień, czasem nader szczegółowych i dokładnych zwanych pospolicie ustawieniem problemu, czyli jego uzasadnieniem^l03.

Z powyższych konstatacji wynika, że przez problem badawczy w pedagogice należy rozumieć pytanie, na które można uzyskać odpowiedź poprzez badania naukowe. Z tego typu rozumieniem problemu badawczego spotykamy się najczęściej w literaturze metodologicznej z zakresu nauk społecznych, a więc nie tylko w pedagogice. Przykładem może być definicja S. Palki, według którego problem badawczy jest pytaniem, na które odpowiedź uzyskiwana jest na drodze badań naukowych¹⁰⁴. Podobną definicję znajdujemy u S. Nowaka, który pisze, że problem badawczy to tyle, co pewne

⁹⁹    W. Zaczyński: Op. cit., s. 22.

¹⁰⁰    J. Pieter. Op. cit., s. 36.

¹⁰¹    Ibid., s. 35.

¹⁰²    Ibid., s. 37.

'“ibid.

S. Pałka: Metodologia.... op. cit., s. 12.

59