DSC06380

90

90

R. Kotuński. E- ROhle

1 - strefy uskokowe rozgraniczające bloki fundamentu z różną orientacją elementów strukturalnych; 2 - strefy oceanicznych pęknięć; 3 - strefa rozdzielająca osady formacji Markizkiej od Clipperton; 4 - izolinie miąższości pokrywy osadowej; 5 - wyniesienia wulkaniczne; 6 — depresje; 7 - pasmowe anomalie magnetyczne, wiercenie DSDP nr 159

Rys. 4.29. Schemat strukturalno-tektoniczny wschodniej części pola Clarion-Clipperton

Źródło: Kotliński na podstawie Tkatchenko, 1993, i danych IOM.

od paleocenu. Miąższość pokrywy osadowej jest zróżnicowana, co uwarunkowane było zmiennym tempem sedymentacji w poszczególnych oceanach (rys. 4.30). Zwykle w basenach oceanicznych miąższość osadów stopniowo zwiększa się w kierunku od osi grzbietów oceanicznych do kontynentów (na Atlantyku), czy w kierunku do osi basenów (na Pacyfiku). Natomiast w szelfowych basenach sedymentacyjnych i w górnych częściach stoków kontynentalnych miąższości osadów mezozoiczno-kenozoicznych osiągają kilka tysięcy metrów, dochodząc nawet do ośmiu-dwunastu tysięcy metrów. Przykładem jest Morze Jawajskie, Zatoka Perska, Zatoka Mek

sykańska, Morze Północne czy szelf wschodniej Kanady. Duże miąższości osiągają także osady deltowe, np. delty Nigru czy Gangesu.

Na podstawie danych z wierceń DSDP, wyników badań paleomagnetycznych, sejsmo-akustycznych oraz litostraty-graficznych praktycznie jednoznacznie przyjmuje się, że fundament pokrywy osadowej stanowi bazaltowa warstwa 2. Struktura fundamentu pośrednio determinuje relief i geomorfologię dna (rys. 4.31). Odznacza się ona stopniowym nachyleniem od grzbietów oceanicznych, wykazując schodko-wo-blokowy styl budowy. Przykładowo, zachodni skłon Wypiętrzenia Wschodniopacy-ficznego odznacza się naprze-mianległością pasmowych anomalii ujemnych i dodatnich, przy czym anomalie dodatnie (powtarzające się co 100-120 km) mają orientację północno-zachodnią. Na Pacyfiku struktury blokowe powstały w wyniku rozładowania naprężeń zasadniczo w kierunku 355—360°. Regionalne wulka-niczno-tektoniczne wypiętrzenia formowane były w wyniku aktywizacji ruchów rozłamowych, o kierunkach 335—340° i 290-300°. Uskoki o orientacji 355—360° aktywizowały się w czasie formowania Wypiętrzenia Wschodniopacyficzne-go. Natomiast uskoki o orientacji 65—70°, ograniczające strefy aktywności wulkaniczno-magmowej, zaznaczają się w postaci wychodni bazaltów na powierzchni dna [Korsaków i in., 1987].

Fundament reprezentowany jest przez dwa kompleksy skał magmowych. Pierwszy, to szereg bazaltów toleitowych, które stanowią stropową część warstwy 2. oceanicznej, został stwierdzony w wierceniach DSDP oraz w osiach rozrostu grzbietów oceanicznych. Przykładowo, na zachodnim skłonie Wypiętrzenia Wschodniopacyficzne-go odkryto bazalty fundamentu o wieku 10 min lat w wierceniu DSDP nr 159 na głębokości 107 m pod pokrywą osadową. Natomiast w wier-