DSC06488

200 R. Kotuński, K. Szamałek

się przez ekstrakcję sukcesywnie, kolejno Cu, Mn, Co i Ni [Kubiszta, 1994).

Należy podkreślić, źe wybór poszczególnych metod przerobu konkrecji zależy głównie od wskaźników ekonomicznych odzysku poszczególnych metali. W zasadzie omówione metody były testowane dotychczas w instalacjach pilotowych, co nie daje podstaw do wiarygodnej oceny ich opłacalności i analizy porównawczej wskaźników ekonomicznych. Według obliczeń szacunkowych, koszt przerobu przeż ługowanie amoniakalne waha się w granicach 30-40 USD za tonę, zaś ługowanie kwasem siarkowym 50-60 USD za tonę. Obie te metody odznaczają się stosunkowo niskim jednostkowym zużyciem energii. Metody hydrometalurgiczne pozwalają z reguły nie tylko na odzysk Mn, Ni, Cu i Co z dużą wydajnością, ale także na odzysk Mo, V, Ga czy pierwiastków ziem rzadkich. Natomiast metody piro-hydrometalurgiczne w zasadzie dają ograniczone możliwości odzysku innych metali. Poza tym piece prażalnicze i topie-lne stosowane w tej metodzie są bardzo drogie. Ważne znaczenie w ocenie tych metod mają odpady przemysłowe. Prowadzone są również badania nad metodami ekstrakcji metali przy użyciu bakterii: Acidianus brierleyi; Thiobacil-lus ferrooxidans, Thiobacillus thiooxidans [Ko-nishi, Asai, 1995].

Należy jednak podkreślić, że każda z metod ma określone modyfikacje, które zwiększają efektywność metod przeróbki konkrecji i chronione są z reguły patentami. Ostatnio prowadzone są również badania zmierzające do rozszerzenia spektrum odzyskiwanych metali oraz do wykorzystania konkrecji jako sorbentów do oczyszczania gazów przemysłowych i ropy naftowej od metali ciężkich, czy do produkcji katalizatorów. Wstępne wyniki tych badań jednoznacznie potwierdzają możliwości bardziej efektywnego wykorzystania konkrecji, co bezpośrednio wpłynie na zwiększenie opłacalności ich przemysłowego wykorzystania.

Potencjalne zagrożenie środowiska naturalnego eksploatacją złóż

Badania nad ochroną środowiska mają charakter interdyscyplinarny i w kompleksowym ujęciu zmierzają do wypracowania sposobów, środków oraz technik zapobiegających i kompensujących możliwą degradację środowiska, a przede wszystkim ją ograniczających. Zmiany we wzajemnych relacjach między poszczególnymi elementami środowiska na skutek niekontrolowanego wprowa

dzenia zanieczyszczeń w wyniku działalności gospodarczej człowieka mogą doprowadzić do zakłóceń w funkcjonowaniu świata zwierzęcego i roślinnego, powodując często skutki nieodwracalne. Eksploatacja kopalin głębokomorskich stanowi więc potencjalne zagrożenie związane z ingerencją w ekosystem odznaczający się określoną dynamiką oraz złożonością procesów i zjawisk. Dynamika przebiegu tych procesów jest determinowana zmiennością wzajemnie powiązanych czynników; niski stopień ich poznania ogranicza możliwość przewidywania krótko- i długookresowych następstw przemysłowego wydobycia surowców mineralnych oraz zagrożeń powstałych podczas ewentualnej awarii systemów wydobywczych. Jednym z ważniejszych problemów jest więc bezpieczeństwo ekologiczne podczas wydobycia i po jego zakończeniu. Następstwa potencjalnego szkodliwego wpływu głębokomorskiej eksploatacji kopalin na środowisko naturalne mogą mieć zasięg globalny, wyrażający się np. zmianami w produktywności wód, naruszeniem zasobów biologicznych, zmianami koncentracji metali ciężkich, czy zaburzeniem przebiegu procesów fizykochemicznych. Jednym z warunków otrzymania licencji na rozpoczęcie przemysłowego wydobycia kopalin jest zastosowanie skutecznych metod i technologii ochrony środowiska naturalnego w procesie wydobycia, transportu i przeróbki określonych surowców mineralnych [Ozturgut, 1995]. -

Główne cechy ekosystemów oceanicznych

Ekosystemy oceaniczne są elementami biosfery (ekosfery), czyli sfery życia i rozwoju żywych organizmów na Ziemi. Sferę tę tworzy pas obejmujący dolną część atmosfery (do wysokości ok. 10 km), hydrosferę (wody na powierzchni Ziemi) oraz powierzchniową część litosfery. Morza i oceany stanowią zasadniczą część hydrosfery. Jed-nocześne są one najrozleglejszym środowiskiem życia na Ziemi, zamieszkałym przez organizmy w całej swej różnorodności, od granicy faz atmo-sfera-woda do największych głębi abysalu.

Ekosystem oceaniczny tworzy złożoną mozaikę biocenoz, których parametry (skład gatunkowy, biomasa, produktywność) i wewnętrzne interakcje uwarunkowane są określonymi oddziaływaniami zespołu czynników środowiskowych (abiotycznych), zmieniających się wzdłuż kilku zasadniczych kierunków (gradientów). Gradienty te przebiegają od wybrzeży w kierunku otwartego oceanu równoleżnikowo i od powierzchni morza do dna. Ogólna produktywność pierwotna mórz