DSC06594 (2)

Rozdział 16

Geologia i kopaliny Morza Bałtyckiego

Morze Bałtyckie, środowisko i walory przyrodnicze

Zlewisko Bałtyku liczy 1721 tys. km², co stanowi około 17% kontynentu europejskiego. Udział Polski w tym zlewisku wynosi 18,1%, przy długości linii brzegowej 590 km [Mikulski, 1986]. Zlewisko to obejmuje różne obszary fizjograficzne Europy. Trójdzielny podział zlewiska bałtyckiego, wynikający z rozczłonkowania powierzchni i struktury geologicznej, charakteryzuje się zróżnicowaniem rzeźby, gleb i szaty roślinnej, których rozwój determinowany był zmianami klimatycznymi zachodzącymi w późnym glacjale i w holocenie [Mojski, 1989; Kotliński, 1991; Dadlez i in., 1995]. Zróżnicowany klimatycznie i krajobrazowo obszar zlewiska dzieli się na regiony fizjograficzne a następnie: obszary, podobszary, prowincje i podprowincje oznaczone odpowiednimi symbolami [Kondracki, 1978, Szukalski, 1987]. Przykładowo symbol 1-924 oznacza Europę jako jednostkę podziału fizjograficznego. Pobrzeże południo-wobałtyckie (Southern Baltic Coastal Plain) oznaczone jest symbolem 1-924.313.

W podziale strefowym podprowincja ta wchodzi w skład strefy subatlanty-ckiej (lasów mieszanych i liściastych). Podprowincja pobrzeża połu-dniowobałtyckiego obejmuje pas wybrzeża z przylegającą częścią lądu i charakteryzuje się zróżnicowaną koncentracją walorów przyrodniczych, reprezentowanych przez parki narodowe i krajobrazowe, obszary krajobrazu chronionego, rezerwaty przyrody i pomniki przyrody. Wyjątkowymi wartościami przyrodniczymi odznaczają się parki narodowe obejmujące również rezerwaty ścisłe (Woliński Park Narodowy, Słowiński Park Narodowy).

Woliński Park Narodowy obejmuje zachodnią część wysoczyzny morenowej na wyspie Wolin o powierzchni 5001 ha, w tym 162 ha stanowi rezerwat ścisły (fot. 16.1). Od strony morza i Zalewu Szczecińskiego granicę parku stanowi aktywny brzeg klifowy. Park ten odznacza się występowaniem wielu rzadkich gatunków roślin (ponad 1300); są wśród nich relikty polodowcowe, m.in.: zimoziół północny, pajęcznica liliowata, rzadka paproć - długosz królewski, woskownica europejska (gatunek atlantycki). W Wolińskim Parku Narodowym dominują stare lasy bukowe z perłówką jednokwiatową i storczykami. Wśród ptactwa wyróżnia się orzeł bielik.

Słowiński Park Narodowy obejmuje obszar wędrujących wydm, lasów, torfowisk, bagien i przybrzeżnych jezior Łebsko i Gardno, o łącznej powierzchni około 18300 ha, w tym pod ścisłą ochroną 3580 ha. Obszar ten charakteryzuje się wyjątkowo skąpą roślinnością wydm z wieloma gatunkami chronionymi (np. mikołajek nadmorski), bogactwem mieszanych zbiorowisk leśnych