DSC06395

Geneza i geologia oceanów 105

ntlej pływowa

Średni poziom normalnych przypływów

k cdiii poziom uoniiHlnydt odpływów

Rys. 4.38. Podział strefy brzegowej w zależności od zasięgu falowania (a) i pływów (b)

Źródło: Gradziński i in.. 1986.

Rys. 4.39. Podział plaży i przybrzeża Źródło: Gradziński i in., 1986.

Rys. 4.40. Bariera piaszczysta i laguna na wybrzeżu o niewielkiej skali pływów Źródło: Gradziński i in., 1986.

nych frakcji zawierających wapienne kokkolity, występują bioklasty, stanowiące fragmenty muszli małżów i otwomic.

W kierunku do brzegu rejestruje się w osadach wzrost ilości grubszych frakcji piaszczysto-mułkowych. Charakterystycznym elementem w tej strefie są również rafy koralowo-glonowe. Najważniejszymi organizmami rafotwórczymi są korale, glony wapienne i stułbiopławy, przy czym w każdej rafie zaznacza się biologiczna strefowość występowania określonych organizmów (rys. 4.42). Rozwój raf i towarzyszących im osadów determinowany jest zarówno szybkością wzrostu organizmów rafotwórczych, jak też zmianami poziomu morza, ruchów eu-1 statycznych i warunków klimatycznych [Gradziński i in., 1986].

Prowincja środowiska he-mipelagicznego obejmuje pod względem głębokościowym strefę batial-ną, od głębokości około 200 do 4000 m, tj. stok i podnóże stoku kontynentalnego oraz położone w niewielkiej odległości od lądów obszary dna basenów oceanicznych, na których — pod wpływem prądów zawiesinowych i spływów grawitacyjnych — formowane są stożki napływowe.

Według podziału Thurmana (1983), strefa batialna obejmuje strefę mezopelagi-czną (200-1000 m) i batypelagiczną (1000-4000 m). Wyróżnia się ona występowaniem w osadach składników teiyge-nicznych i wulkanicznych. W osadach tych udział ziam, o przeciętnej średnicy powyżej 4 [im, wynosi przeważnie powyżej 25%. Osady z reguły reprezentowane są przez trzy grupy. Pierwszą stanowią muły powstające w wyniku bezpośredniego osadzania się swobodnie opadających cząstek materiału terygeniczne-go i wulkanicznego. Drugą, osady formowane dzięki działaniu prądów przyden-nych, związanych ze strukturą termohali-nową mas wodnych. Prędkość tych prądów może się wahać od 10-30 cm/s, nawet do 70 cm/s [Gradziński i in.,

1986]. Natomiast trzecią grupę reprezentują osady prądów zawiesinowych i spływów grawitacyjnych. ¹ Osady hemipelagiczne występują na obrzeżu osadów pelagicznych i odróżniają się od nich zarówno wyższym tempem sedymentacji, jak też absolutnymi masami składników osadów, tj. dużą ilością dostarczania, wyrażoną przez ich zawartość procentową. Tempo sedymentacji tych osadów wynosi od 10 do 30 mm/tys.lat i przekracza często w basenach głębokomorskich mórz pery-ferycznych nawet 100 mm/tys.lat. Miąższości osadów hemipelagicznych na stoku kontynentalnym osiągają niekiedy do 2 km i więcej. Osady występujące na stoku znajdują się w warunkach nie-