DSCF0007

VII

a podzielona obecnie na trzy księgi, uchodziła za ustawę wydaną jeszcze przez Karola Wielkiego dla Sasów w 810 r., natomiast część druga, obejmująca prawo lenne — za ustawę wydaną przez cesarza Fryderyka L Już w XIV w. zaczęto wydawać glosę do części obejmującej prawo ziemskie. Glosa miała wykazać zgodność przepisów zawartych w tej części Zwierciadła z prawem rzymskim i kanonicznym. W Niemczech posługiwano się tą częścią Zwierciadła zarówno w sądach ziemskich, jak i w sądach miejskich.

W okresie zakładania miast polskich na prawie niemieckim stało się Zwierciadło Saskie, a mianowicie jego część pierwsza, podstawą prawa miejskiego w Polsce obok drugiej kompilacji, tzw. prawa miejskiego magdeburskiego (Magdeburger Weichbild, Ius Municipale).

Już w wieku XIII Zwierciadło przełożono w Polsce na język łaciński, z początkiem zaś XIV stulecia pojawił się łaciński przekład Weichbildu.⁷

Oba te pomniki prawa zwano w praktyce prawem magdeburskim.

W 1535 r. ukazał się nowy przekład łaciński wspomnianych pomników prawnych wraz z glosami, dokonany przez Mikołaja Jaskiera.

Przekład Jaskiera zasługuje na uwagę dlatego, że na podstawie rozporządzenia króla Zygmunta Starego z dnia 2 października 1535 r. przekład ten uzyskał moc obowiązującą w miastach i wsiach rządzących się prawem magdeburskim. Nie miał więc on, jak mylnie twierdzi St. Kutrzeba, jedynie charakteru pracy prywatnej, cieszącej się zresztą wielką powagą.⁸ We wspomnianym rozporządzeniu czytamy bowiem:⁹ „Illud iuris Saxonici piovincialis¹⁰ tum et municipalis Maydeburgensis opus per... egregium Nicolaum Iaskierum... ex sermone Germanico in Latinum fideliter ac diligenter versum acceptantes... de consensu et consilio eon-siliariorum nostrorum... approbamusąue et confirmamus in omnibus ar/i-culis, clausulis, punctis et paragraphis, decernentes omnes et singulos ofłiciales et iuris illius iudices et praefectos ac cives, oppidanos et villarum incolas in iure Maydeburgensi in regno et dominiis nostris ubilibet loca-

c=ł -

<o

^{D    7} O Zwierciadle Saskim i Weichbildzie w Polsce patrz Stanisław Kutrzeba:

Historia źródeł dawnego prawa polskiego. T. II, s. 203 i nast.

⁸    Stanisław Kutrzeba: op. cit., s. 212.

⁹    „Owo dzieło obejmujące Zwierciadło Saskie oraz prawo miejskie magdeburskie przez znakomitego Mikołaja Jaskiera... z języka niemieckiego na język łaciński wiernie

,_iy i pilnie przełożone... za zgodą i radą członków naszej Rady aprobujemy i zatwierdzamy

we wszystkich jego artykułach, klauzulach, punktach i paragrafach postanawiając, iż wszyscy i poszczególni urzędnicy i sędziowie tego prawa oraz burgrabiowie i obywatele, mieszczanie i mieszkańcy wsi w miejscowościach lokowanych na prawie magdeburskim w Królestwie i posiadłościach naszych we wszystkich swych sprawach sądowych nie

^C===U mają się posługiwać po wieczne czasy innym prawem, jeno tym, które przełożył wspornik niany Mikołaj Jaskier z języka niemieckiego na łaciński."

¹⁰    Terminem „Ius Saxonicum provinciale" określano Zwierciadło Saskie.