DSCF0025

czyli stosowaną. W grafice artystycznej cały proces twórczy mieści się w rękach arty» sry-grafika. Fazy procesu: szkic koncepcyjny, projekt, rysunek, dobór odpowiedniej techniki i opracowanie płyty, klocka (negatywu), wykonanie odbitek. Odbitki uważa się za oryginalne dzieła grafiki. Rodzaj techniki warunkuje ilość wykonanych plansz-odbitck.

Techniki graficzne dzielą się na: wypukłe, wklęsłe i płaskie. Do wypukłych należą: drzeworyt, linoryt, gipsoryt i pochodne. Farba drukarska przylega do części wypukłych i przenosi je na papier. Części wgłębione za pomocą rylca pozostają białe. W technice wklęsłej, zwanej także metalową — przeciwnie: farba zatrzymuje się w rowkach wyżłobionych rylcem i pod naciskiem prasy oddaje wykonany rysunek na papierze, zazwyczaj wilgotnym, który wchłania farbę.,Do technik płaskich należy litografia i jej pochodne.

Drzeworyt sztorcowy, techniki druku wypukłego. Rozróżniamy klocki drzeworytnicze cięte wzdłuż słojów, stąd drzeworyt wzdłużny, czyli langowy, oraz cięte w poprzek słojów, skąd nazwa drzeworyt poprzeczny, czyli sztorcowy; wynaleziony z końcem XVIII w., stosowany często w w. XIX. Drzeworyt sztorcowy, przy użyciu najtwardszego drewna (bukszpan) i precyzyjnych narzędzi, pozwalał oddać subtelne półtony w reprodukcjach rysunków i obrazów olejnych, miał szerokie zastosowanie jako ilustracje czasopism. Wynalazek drzeworytu sztorcowego odrodzi! drzeworyt w ogóle, nieco zaniedbany przez wielki rozkwit technik metalowych.

Miedzioryt, technika druku wklęsłego. Z płyty negatywu można uzyskać kilkaset odbitek. Cechuje je cienka, subtelna, ostra kreska. Jest to najstarsza technika metalowa. W XVII w. osiągnęła wysoki poziom, stając się samodzielną gałęzią sztuki.

Akwaforta, technika druku wklęsłego. Rycinę otrzymuje się przez wytrawienie rysunku kwasem azotowym na płycie miedzianej, którą powleka się woskiem, nierozpuszczalnym w kwasie werniksem i sadzą. Na czarnej powierzchni wykonuje się igłą rysunek, odsłaniając przy tym powierzchnię miedzianej płyty. Przez zanurzenie w kwasie następuje wytrawienie rysunku tylko w miejscach odsłoniętych l»|₄, Żabien ten HtuilW powtarzać, stosując też połączenie techniki miedziorytu g akwafortą. /, tak opracowanego negatywu można uzyskać odbitki o nader aróżnieowauoj, bogatej kresce użjżjBt) elekty malarskie.

Akwatinta, technika druku wklęsłego, jest również kwasorytom, od akwaforty różni się tym, że kwas trawi nie kreskę, lecz plamy na powierzchni płyty¹ Uzyskuje się to przez powtarzanie procesu trawienia. Opracowany negatyw daje w odbitka¹ h efekty przypominające rysunek lawowany tuszem lub sepią. Stosuje się też kombinacje technik akwaforty z akwatlntą.

Sucha igła, sucho ryt, technika druku wklęsłego. Płytę opracowuję się za pomocą stalowej igły bez użycia kwasów 1 rylca. Na gładkiej powierzchni płyty pozostają metalowe wiórki, które także przy odbitkach zatrzymują farbę, dając efekty głębokiej czerni, Pierwsze odbitki są najpiękniejsze, dalsze, przez ścinanie się wiórek, mają rystttnk lnu > dziej suchy, linearny. W XVII w. stosowano suchą igłę najczęściej) przy retuszach akwu fort,

Mezzotinta, jedna z technik graficznych metalowych. Powierzchnię płyty poddaje się gęstym, jednostajnym zadrapaniom, posiekaniu. Następnie wytrawia się kwasem właściwy rysunek, kontur obrazu. W ramach rysunku konturowego wygładza się pewne partie płyty, przez co na odbitce następuje rozbielcnie tych części, gdyż wygładzona płyta mniej przyjmuje farby. Mezzotinta odznacza się delikatnymi przejściami od bieli do głębokiej czerni, jest to technika trudna i pracochłonna.

³ Dzieła główne: ilustracje w dziele S. Pufendorfa, De mm Carolo G'ustaw Suetiae Rejjc aestis..., Norlmbergae 1969; I. J. Dahlbergh, Sueela antUjua et hoMema, wyd. 1, Paris—Stockholm 1716.¹

³ Por. przypis 1.

1

— Dahlbergh w Polsce