DSCF0074

96

Księga pierwsza

Dwaj przeto synowie Jana¹, potomka Jafeta, Lech² i Czech, którym podlegały Dalmacja syrmska³, Sławonia, Chorwacja i Bośnia, pragnąc uniknąć tak obecnych, jak i przyszłych niesnasek i niebezpieczeństw, na równe i zgodne życzenie i postanowienie porzuciwszy pierwotną ojczyznę, zdecydowali się wyszukać nowe siedziby i zaludnić je. Tedy resztę braci pozostawiwszy w Pannonii, oni sami ze wszystkimi osadnikami i rodzinami oraz z całym mieniem, które podlegały ich władzy, wyruszyli ze Sławonii, Serbii, Chorwacji i Bośni, [mianowicie] z zamku Psary⁴, położonego na bardzo wyniosłym brzegu rzeki Huj⁵, opływającej zamek i dzielącej Sławonię od Chorwacji, a którego to zamku ruiny do dziś dnia widoczne są i stwierdzają dawną jego świetność. Tegoż zamku dawną nazwę otrzymała położona pod nim wieś Pszary. W nim to obaj wymienieni książęta Lech i Czech zwykle zamieszkiwali z rodziną i mieniem i wydawali stamtąd poddanym prawa. Podążyli więc Lech i Czech w sąsiednie i najbliższe ziemie w kierunku na zachód (wiedzieli bowiem, że Wschód pełen jest różnych innych narodów). Posuwając się zatem stronami, które oblewają rzeki Morawa⁶, Egra⁷, Łaba i Mołdawa⁸, gdy stwierdzili, że gleba ziemi tej jest urodzajna, odpowiednio nawodniona i obfita w pastwiska, że jednak nie ma nic pól uprawionych, jeno obszerne pustkowie, Czech, młodszy brat, tę krainę dla siebie na skutek wielokrotnych próśb otrzymał od starszego brata

a

[fi§>

e=*

<2ś>

a o

1

   Na temat imienia Jan odpowiadającego Jawanowi por. przyp. 5 s. 87. Pochodzenie Lecha i Czecha od Jawana jest wzięte z pewnymi zmianami — mianowicie bez Rusa — z kroniki wielkopolskiej. Zob. co do tego uwagi B. Kiirbisówny, w Studiach, s. 118 i 132. Semkowicz w Rozbiorze (s. 67—68) zwrócił uwagę, że opuszczenie Rusa występuje również w Hist. Bohemiae ks. III, rozdz. 12 Eneasza Sylwiusza.

2

Imię Lech występuje po raz pierwszy w czeskiej kronice Dali mila z XIII—XIV w.; bratem Czecha zrobił go późniejszy kronikarz czeski Pulkawa (zob. B. Kiirbisówna, Studia, s. 133). W dziejopisarstwie polskim Lech nie występuje jeszcze w kronice Galla Anonima, w kror ’ce Wincentego Kadłubka jest Leszek, jeden z późniejszych „panujących^, Lech występuje dopiero w kronice wielkopolskiej. Pochodzenie Lecha i Czecha ze Sławonii i Chorwacji nie wiadomo skąd jest wzięte, Długosz powtarza jeszcze tę wersję na innym miejscu. Co do używania imienia Lech w Polsce są różne zdania wśród językoznawców. Nie uznaje tego imienia W. Taszycki, Najdawniejsze polskie imiona osobowe, RAU Wydz. Filol. t. LXII, Kraków 1925, z. 5 (cytujemy dalej w skrócie W. Taszycki, Najdawniejsze). Uznaje imię Lecha, jako używane wśród Słowian, L. Otrębski, Słowianie, rozwiązanie odwiecznej zagadki ich nazw, Poznań 1947, s. 152.

3

   Syrmia --- malutki kraik pomiędzy rzekami Sawą a Drawą, starożytne Sirmium. Nazwa jego przeszła do średniowiecza, lecz pojęcie Dalmacji syrmskiej nie jest znane.

4

   Psary — prawdopodobnie Krapina, jeden z najstarszych ośrodków Chorwacji. Wieś o tej nazwie nie

5

jest znana.

6

Nieznana.

⁶    Główna rzeka na Morawach wpada do Dunaju niedaleko Bratysławy.

7

Ohfe, niem. Eger—rzeka w płn.-zachodnich Czechach, lewoboczny dopływ Łaby.

8

   Wełtawa, niem. Moldau — czeska Vltava lewoboczny dopływ Łaby.