DSCF3838

152

Identyczne niemal, jak Micińs kiego, aczkolwiek postulujące inne niej co treści zrozumienie mitu występuje w pismach Brzozowskiego! w jego uznaniu dla mitu społecznego Soreln i filozofii Bergsona!

„Ja głębokie Bergsona wyrzuca w przestrzeń duchowy oh raj swojego zwycięstwa i obrazem tym samo siebie utrzymuje i stwal rza (...) Swoboda, aby być swobodą, musi wchłonąć w siebie cJ ły determinizm. zapanować nad nim [...] Ja głębokie musi mieć! plan działania, pozwalający zapanować nad samymi siłami, wy t wa! rzająeymi społeczeństwo, warunkujące naszą określoną psychikę, mul si wykuć w sobie moc. która pozwalałaby mu brać udział w twoJ rżeniu społeczeństwa, bardziej rzeczywistego niż obecne, a obejmują! cego w sobie tę twórczość, dla której w obecnym nie ma miej! sca"¹¹⁷. Źródła polskiego mitu nadczłowieka doszukuje się Miciń-i ski w filozofii romantycznej (co więcej, „wieszczom" przyznaje sta*! tus nadczłowieczeństwa. będącego źródłem mocy dla życia narodofl wego. W tym polskim panteonie Słowacki znajduje się zawsze nul miejscu pierwszym). Wieszczowie „w podziemiach zapalili słońce! Króla Ducha, abyśmy tym znakiem zwyciężyli*'¹¹⁸. Mieińskicgo czlo-l wiek przyszłości występuje jako człowiek-Jaźń, nadczlowiek i Króli Duch. w' samej nomenklaturze zaświadczając potrójną inspirację! bergsonowską. nietzscheańską i romantyczną.

W metafizyce Micińskiego zawarta jest perspektywa eschatolo-i giczna; symbolizuje ją kabalistyczny Adam Kadmon, Człowiek Dro»l gi Mlecznej, który przełamał wszystkie prawa świata, zniszczył opór I materii i stanowi jedność z Jaźnią Kosmiczną. Adam Kadmon jest| odpowiednikiem Słowackiego „człowieka przeanielonego”, ducha glo-| bowego wyzwolonego z formy materialnej. Ale Adam Kadmon -to fikcja metafizyczna, idealny cel, o którym trudno prawomocnie I orzekać, czy będzie kiedyś osiągnięty. Dla człowieka natomiast, któ-1 ry wyzwolił się ze stada i zaaprobował życie w imię własnej du-1 chowej twórczości, osiągalnym celem, postulatem twórczym jest nie! czysty duch, lecz nadczłowiek. Nadczlowiek zaś to - jak Popieli Słowackiego - ten, kto tworzy w oparciu o moc własną. Nie 1 człowiek-Bóg ani Bóg-człowiek, bo • wtedy byłby poza realnością i

11 ■' s. Brzozowski: Lenettdtt Miotła] Polski, W u rs/.u wu 1910, s. I4.V ti* T Micińcki: Straceńcy, [w.j Po inUiet duszy italskiej, s. 12.

wyzwolony z tragizmu bytu, jego myśl i wola nie napotykałaby ♦adncgo oporu, lecz człowiek, który „jest aż do głębi sobą”.

W filozofii Słowackiego znajduje Miciński zrozumienie godności wniebowstąpienia, przeciwstawionej radości wniebowzięcia. Wniebowstąpienie jest bowiem wywalczeniem sobie niebu i stworzeniem w sobie Boga, bez łaski i Opatrzności. Słowackiego rozwój ducha w formach i przez formy, doskonalący kształty objawu i w kształtach zaświadczający własną moc, jest potwierdzeniem tezy, iż świat stanowi jedyną realność dla człowieka, realność, którą przemienić można tylko przez twórczość. Dziedzina twórczości - to nie duch czysty, ale życie, obejmujące formy przyrodnicze i społeczne. Rozwój wolności odbywać się może tylko przez świat, który jest oporem do tlamania i universum do ukształtowania. Formy kulturowe, systemy religijne i filozoficzne są wyrazem ewolucji duchowej człowieka; tworzą kategorie porządkujące, nakładane na chaos bytu; kategorie coraz bliższe pojęciu wolności. Rozwój nauki i techniki podporządkowuje twórczości świat przyrody.

Nadczłowiek — to człowiek „wiary widzącej”, zespolenie Fausta i Prometeusza; człowiek, który odkrył w sobie Boga-prawodawcę i tworzy świat na miarę własnej woli i godności; którego postulaty metafizyczne i pojęcie transcendencji są wyrazem jego własnego ideału etycznego. Przezwyciężenie człowieka w imię nadczłowieku to przezwyciężenie krępujących praw religii i kultury, stadnej moralności i własnych instynktów, odważne spojrzenie w twarz temu, co niewyjaśnialne, wysiłek stworzenia własnej wiary i własnej wiedzy. To wreszcie obowiązek twórczości we wszystkich dziedzinach życia. „Nie rzucaj się człowiecze w ogień Mroków, bo nie dał ci Bóg siebie — jeno pola i trud, słońce i chmury, kwiaty i ciernie, dzieci i śmierć, miłość i znękanie, ojczyznę i niewolę, gwiazdy i bezmiary, ale absolutny Duch pozostanie w ludzkości nieujętym"¹ głosi Ksiądz Piotr, kapłan życia. Postulaty rozumu praktycznego Bóg, dusza, nieśmiertelność ~~ wyznaczają człowiekowi horyzont celów dla twórczości, ale człowiek twórczy i wolny stanowi największą wartość świata.

Kwintesencją poglądów Micińskiego wydają się nauki /arathustry, ••Bóg jest domniemaniem, lecz ja prugnę. aby domniemania was/e

T. Miciński: Ksiąti; b'au$ł_t s. 336.