DSCF5014

nopolskiego Zjazdu Naczelników Więzień i Obozów. Postanowią wówczas, iż przy Departamencie Więziennictwa i Obozów MBp § zorganizowana zostanie szkoła dla wyższych i niższych funkcjo, nariuszy więziennictwa „w celu teoretycznego i praktycznego przeszkolenia personelu więzień i obozów”.³³ W maju 1945 j Wydział Polityczno-Wy chowa wczy, który zajmował się próbie^ matyką szkoleniową, rozpoczął przygotowania do zorganizowania szkoły typu stacjonarnego dla kandydatów na stanowiska zastęp, ców naczelników więzień ds. polityczno-wychowawczych oraz p₀. wołania szkół dla niższych funkcjonariuszy, tj. dla nowo przyję^ tych oddziałowych i strażników.

Pierwsze dwa, trzytygodniowe kursy dla kandydatów na za. stępców naczelników więzień i obozów zorganizowano w okresie maj-czerwiec 1945 r. w Łodzi, tworząc przy tamtejszym WUBp Centralną Szkołę Więziennictwa. Szkoleniem łącznie objęto 200 funkcjonariuszy. Trzeci kurs tego typu zorganizowany został w lipcu 1945 r. w więzieniu w Sosnowcu i szkoliło się tam około 100 funkcjonariuszy. ³⁴ Równocześnie w Warszawie przy więzieniu mokotowskim zorganizowano, w okresie czerwiec—lipiec

1945    r., kurs dla niższych funkcjonariuszy więziennictwa, który ukończyło 121 absolwentów.³⁵

Szkoły dla niższych funkcjonariuszy — strażników i oddziałowych, nowo przyjętych do służby, lokalizowano w latach 1945_

1946    przy większych więzieniach i obozach: Chrusty k/Jaworzna, Łódź, Potulice, Warszawa. Program nauczania na wyżej wymienionych kursach obejmował treści społeczno-polityczne, regulamin więzienny, przepisy wydane przez Departament Więziennictwa i Obozów, szkolenie ogniowe, służbę wartowniczą i musztrę.

Zarysowany podczas I Ogólnopolskiego Zjazdu Naczelników Więzień i Obozów system doskonalenia zawodowego zobowiązywał naczelników jednostek podstawowych do zintensyfikowania działalności szkoleniowej w zakresie znajomości ukazujących się przepisów i wydanych w maju i czerwcu 1945 r. nowych regulaminów obozów i więzień. Szkolenie to, o charakterze wewnątrzzakładowym, organizowano w wymiarze 2—3 godzin po służbie.

Wiosną 1945 r. określony zatem został zarys systemu doskonalenia zawodowego funkcjonariuszy więziennictwa, obejmujący szkolenie wstępne, podoficerskie i oficerskie oraz doskonalące

*    Od 1 stycznia 1945 r. Wydział Więziennictwa i Obozów RBP przekształcony został w Departament Więziennictwa i Obozów Ministerstwa Bezpieczeństwa Publicznego.

^K Okólnik nr 47 z 21 kwietnia 1945 r. Dyr. Departamentu Więziennictwa i Obozów (nie publikowany).

*    Komendantem kursów był ppłk Wincenty Kuczyński.

*    Komendantem szkoły został por. Jan Dutkiewicz.

(wewnątrzzakładowe). System ten obejmował całą kadrę, od strażnika do naczelnika więzienia włącznie. Potrzeba szybkiego przeszkolenia zawodowego funkcjonariuszy zajmujących stanowiska kierownicze i pozytywne doświadczenia związane z pierwszymi stacjonarnymi kursami zawodowymi wpłynęła na decyzję o zorganizowaniu w Warszawie (przy więzieniu mokotowskim) Szkoły dla Wyższych Funkcjonariuszy Straży Więziennej MBP. Działalność swoją rozpoczęła ona we wrześniu 1945 r. W programie trwających trzy miesięce kursów dla naczelników więzień i kierowników działów uwzględniono następujące przedmioty: historię Polski, zagadnienia społeczno-polityczne, więzienioznawstwo teoretyczne i praktyczne, wyszkolenie wojskowe, prawo karne, higienę i ratownictwo. Na szczególną uwagę zasługuje przedmiot „więzienioznawstwo” uwzględniający „cel i zadania więziennictwa, politykę penitencjarną demokracji, organizację więziennictwa polskiego ze szczególnym podkreśleniem obozów pracy — nowum więziennictwa polskiego”. ³⁶ W szkole tej jednorazowo uczyło się 50 funkcjonariuszy. ³⁷ Układ przedmiotów nawiązywał do programu przedwojennej Szkoły dla Wyższych Funkcjonariuszy, różnica natomiast sprowadzała się do czasu trwania i niektórych treści szczegółowych. Do połowy 1946 r. zorganizowano w tej szkole także szkolenia dla kandydatów na zastępców naczelników ds. polityczno-wychowawczych. W programie nauczania rozbudowano wówczas treści społeczno-polityczne.

Szkoła dla Wyższych Funkcjonariuszy Straży Więziennej zorganizowana została na wzór szkoły wojskowej. Po jej ukończeniu absolwenci obejmowali kierownicze stanowiska w więzieniach i obozach, a po kilku miesiącach nienagannej służby mogli awansować na stopień chorążego lub podporucznika.

W latach 1945—1946 w szkole tej zorganizowano pięć trzymiesięcznych kursów szkoląc ponad 200 funkcjonariuszy. Zasilili oni w poważnym stopniu kierowniczą kadrę jednostek podstawowych, jednak nie wpłynęło to na rozwiązanie problemu kwalifikacji zawodowych funkcjonariuszy więziennictwa.

Zagadnienie doskonalenia zawodowego było jednym z centralnych problemów podjętych w trakcie II Ogólnopolskiego Zjazdu Naczelników Więzień i Obozów. ³⁸ W referacie programowym pt. „Nasza polityka penitencjarna” ówczesny Dyrektor Departamentu Więziennictwa i Obozów ppłk Dagobert Jerzy Łańcut stwierdził, że najistotniejszym dla więziennictwa problemem jest odpowiednie przygotowanie polityczne, ogólne i zawodowe funkcjonariuszy, a zwłaszcza kadry kierowniczej. „Sprawa przygotowania

⁸⁶    M. Czerwiec: op. cit., s. 148.

⁸⁷    Komendantem był ppłk Wincenty Kuczyński.

⁸⁸    Odbył się 15—17 lutego 1946 r. w Potulicach.

— 275