DSCN0095 (2)

Z takim za proszeniem zwraca się poeta do Jagi*

Chociaż ty. Jago, samo tylko dwory I miasta chwalisz, nawiedzić obory [...] wiejskie nie wadzi...

Ale ten pomysł poetycki musiał się. załamać przy realizacji tekstowej, nie sposób przecież proponować Jadze przyjęcia realistycznego modelu życia pańszczyźnianej chłopki, a właśnie na tej tendencji realistycznej zasadza się nowatorski pomysł wiersza. Poeta traktuje pracę i obowiązki jako „chłopskie zabawy" :

Ten większym bydłem rznie grzbiet twardej roli,

Ten zasię-w skopiee zbierać mleka.woli.

a dokończywszy pracy „skoczą w taniec/*. Mimo ekspresyjnego słownika i dodatkowych wzmocnień obrazu biologicznej siły poprzez dobór metaforyki:

Wojny nie słyszał, ani widział bitwy,

. Prócz .miedzy drobiem z lotnymi rybitwy,

Oprócz nie krwawej, którą zwodzą byey przy jałowicy ...**•

mimo te środki przeżył — na swój sposób —• rozczarowanie Miętusa, bohatera Ferdydurke:

Gęba — powiedział Miętus —■ nic szczerego, nic naturalnego, wszystko naśladowane, tandetne, fałszywe, skłamane. — A parobka nie ma i nie ma. “*

Dostrzegł i Morsztyn, że to nie „gęba naturalna, ludowa, grubo ciosana i zwykła”, ale „gęba wytworzona”, więc skapitulował i w następnej redakcji wiersza (zestawia te dwie redakcje wiersza St. Kot) uznał ją za gębę „nieokreślonych bliżej społecznie sgospodarzy » — arkadyjskich włości”.

Nie mógł Morsztyn dokonać realistycznego określenia gospodarzy bez naruszenia arkadyjskiego mitu.

Wiek XVIII odkrył formę realizacji marzeń o życiu wewnątrz arkadyjskiej grupy chłopskiej, na zasadzie parateatralnej poetyki umowy.

Marzenie o folwarczku, domku na wsi, było propozycją życia na tle prostej natury, na zewnątrz grupy pro-' staków, tę intencję marzeń o małym, osamotnionym dworku (później domku), intencję alienacyjną, dostrzegamy na pierwszym planie poezji żywotów ziemiańskich. W w. XVni przyjmuje ona kształt rusśówskiej soliiudĄ stąd płynęły ożywcze źródła filozoficzne tradycyjnego marzenia w drugiej połowie wieku, jest to marzenie pokolenia, francuskiej rewolucji — jak pisze P. Trahard — „la petile maison aux Dólets verts dment pour cm nn idóal“^1M, chód oczywiście różne treści kryły się w teorii uprawiania- własnego ogródka.

Marzenie o życiu wewnątrz prymitywnego, chłopskiego społeczeństwa przyjęło kształt zabawy. Formę przystosowania podsunęły tradycyjne i popularne we Francji „fctes de villages^u — wiejskie festyny^1M, znane i w dawnej Polsce, choć o historii ich na naszym gruncie niewiele jeszcze wiemy. Z życia wiejskiego i zabaw pospólstwa (jakie oglądać można było np. na Bielanach) pochodzą rzeczywiste elementy wiejskiego festynu w wersji dworskiej i łączą się z elementami pozawiej-skimi silnie związanymi z tradycją saskiego baroku i nowej mody francuskiej (iluminacje, salwy, żywe .obrazy z mitologii, efekty architektoniczne, alegorie etc.). Były to zabawy w owym wieku dość popularne.

W rocznicę sejmu elekcyjnego Moszyński wyprawia festyn na cześć Stanisława Augusta w Młocinach (27 sierpnia 1765), festyn w guście mieszanym. Jest tam i świątynia Diany, i muzyka turecka, włoska opera z baletem, komedia francuska, loteria, fajerwerki, imprezy sportowe (biegi), ulubiony motyw zeszłego wieku: icon vaiion urn i wreszcie chłopskie zabawy. Goście udali