DSCN0429 (2)

kształty, nieraz bardzo skomplikowane, i są stosowane łącznie, z wykrój nikami, umożliwiającymi prowadzenie przebijaka i dokładne umiejscowienie otworów.

Rys. 94. Podkładka do przebijania

ćr^FrF~i

Rys. 95. Kształt przebijaka

6. Gwintowanie

Gwintowanie, czyli nacinanie gwintów, jest to czynność, dzięki której na okrągłym pręcie lub w okrągłym otworze powstają rowki i występy ułożone wzdłuż linii śrubowej. Rowki nazywamy wrębami, a występy — zwojami. Rysunek 96 wyjaśnia powstawanie linii śrubowej.

Rys. 96. Rozwinięcie linii śrubowej gwintu

Gwinty różnią się pomiędzy sobą zarysem, skokiem i średnicami. Do podstawowych zarysów zaliczamy: trójkątny, prosto kątny, trapezowy, trapezowy niesymetryczny i okrągły (rys. 97 Do śrub złącznych najczęściej są stosowane gwinty o zarysie tró kątnym—natomiast gwint prostokątny i trapezowy stosujen w przypadku przenoszenia ruchu za pomocą śruby i nakrątl np. śruby pociągowe w tokarkach i prasach. Gwinty dzielimy \

nadto na prawozwojne i lewozwojne oraz jedno- i wielokrotne. Zakręcanie nakrętki i wkręcanie śrub z gwintami prawozwojnymi odbywa się w kierunku zgodnym z kierunkiem ruchu wskazówek zegara, a z gwintami lewozwojnymi — w przeciwnym kierunku.

Rys. 97. Zarysy gwintów: a) trójkątny, b) i c) trapezowy, d) okrągły

Gwint charakteryzują następujące wielkości (rys. 98):

1.    Skok gwintu P, tj. wzniesienie się linii śrubowej po pełnym okrążeniu walca, mierzone wzdłuż tworzącej walca.

2.    Kąt zarysu gwintu 2a.

3.    Średnica wewnętrzna d₃—.czyli średnica walca, na której jak gdyby są nawinięte zwoje. Rdzeń jest to część sworznia, która nie została naruszona narzędziem nacinającym gwint.

4.    Średnica zewnętrzna d — czyli największa średnica gwintu, mierzona na wierzchołkach zwoju prostopadle do osi śruby, np. w gwincie oznaczonym ^420 średnica d = 20 mm.

5.    Średnica podziałowa d₂, czyli średnica mierzona na połowie głębokości rowków śrubowych.

Śruby z gwintem o zarysie trójkątnym jako śruby złączne są najbardziej rozpowszechnione. Podstawą ich wykonania są tablice, w których podano cechy charakterystyczne. Rozróżniamy dwa rodzaje gwintów trójkątnych: metryczne (PN-60/M-02013) oraz calotoe (Whitwortha%*PN-54/ftł-02025 i PN/M-02026). Różnią się one między sobą kątem zarysu gwintu, skokiem i wymiarami.

75