DSCN0457

i Diapauza ma znaczenie nie tylko jako czynnik umożliwiający przetrwanie warunków nie sprzyjających rozwojowi, ale zapewnia również [stałość cyklów rozwojowych i koordynację poszczególnych stadiów rozwojowych z określonymi porami roku. Okres trwania diapauzy, w zależności od gatunku, może być różny — w granicach od kilku dni do kilku lat W stan dia pauzy może zapaść owad w każdym stadium rozwojowym, ale z reguły tylko w jednym. U owadów, które mają j edno^pokolenie w ciągu roku (monocykliczne), diapauza jest_oJl!igatojutJnap> tzn. dia-pauzują one ''zawsze^ w określonym stadium i w określonej porze roku. U owadów, które mają więcej pokoleń w roku (policykliczne), diapauza jest fakultatywna i występuje tylko w niektórych pokoleniach. W przyrodzie przerwanie diapauzy następuje pod wpływem zmiany długości dnia. Przy regulacji cyklów sezonowych decydujące znaczenie ma progowa długość dnia, która warunkuje przejście od rozwoju do dia-pauzy i odwrotnie. Czasem istotną może okazać się różnica jednej .lub nawet pół godziny. Reakcje każdego gatunku na progową długość dnia są utrwalone    Najczęściej owady policykliczne są owadami dnia

długiego (najaktywniejsze w czerwcu i lipcu), natomiast monocykliczne są owadami dnia krótkiego (zapadają w stan diapauzy w czerwcu i lipcu). Wiele badań z tego zakresu przeprowadzono nad motylami. W naszym klimacie większość motyli to owady dnia długiego. Jeżeli zdarzają się motyle dnia krótkiego, to ich rozwój jest przy dniu krótkim szybszy. Gąsienice motyli dnia krótkiego w tym samym czasie osiągają ciężar ciała dwukrotnie większy od ciężaru równocześnie hodowanych gąsienic motyli dnia długiego.

W badaniach nad reakcjami fotoperiodycznymi owadów stwierdzono również, że efekt fotoperiodyczny zależy nie tyle od ilości światła, ile od specyficznego rytmu następujących po sobie okresów światła i ciemności; np. dolna granica natężenia światła, przy której następuje reakcja foto-periodyczna mszyc występujących na ziemniakach, wynosi około jednego luksa, ale sama reakcja zależy od zmiany natężenia światła. Przy braku kontrastu, np. jeżeli stosowano kolejno przez 16 godzin bardzo słabe światło i przez 8 godzin światło o niewielkiej intensywności, to mszyce reagowały jak na stałe oświetlenie i rodziły — jak przy długim dniu — potomstwo bezskrzydłe. Jeżeli natomiast stosowano naprzemian światło słabe i silne (9 tys. luksów), to słabe światło było odczuwane jak ciemność. Reakcja była częściowa i w potomstwie pojawiło się 50% mszyc uskrzydlonych.

Każdy gatunek owadów może wykazywać wrażliwość na fotoperiod w innym stadium rozwojowym, ale zawsze ściśle określonym. U mszyc są to np. embriony larw, u innych owadów jaja albo larwy. Najczęściej wrażliwość na fotoperiod występuje w stadium poprzedzającym diapaiizę. Jeżeli wrażliwy jest zarodek, to efekt, fotoperiodyczny może pojawiać się dopiero po upływie całego okresu rozwoju (jak u mszyc).

Badając reakcje owadów na różne pasma widma słonecznego, stwierdzono, że^ efekt f otopenpdyczny wywoływany jest przez fioletową i zieloną część widma. Część czerwona i pomarańczowa działają jak ciemność. Należy dodać, że reakcje fotoperiodyczne owadów są bezpośrednio zależne od temperatury otoczenia. U owadów zamieszkujących strefę północną granice termiczne i optimum dla reakcji fotoperiodycznych są wyższe niż u ras południowych, które — nawet przy dniu krótkim — rozwijają się przy temperaturze 30°C bez diapauzy. U ras północnych trudniej jest wywołać rozwój bez diapauzy przy dniu krótkim. Temperatura musi być

400