DSCN0612

ial ‘dla jakiejś przyczyny¹ iel 'jakoś, w jakiś sposób’ iom ‘trochę* iam 'kiedyś*

iu ‘ktoś, któryś* io ‘coś* ia ‘jakiś* ie 'gdzieś*

ien ‘dokądś (do jakiegoś miejsca)’ ies ‘czyjś*

Zaimki z końcówką -es są zaimkami dzierżawczymi podobnie jak mia, via, lia itd. i oznaczają posiadającego: kies? (de kiul) czyj? ties tego, np.: malfelića estas la knabo, kies la patro mortis antam longe '... którego ojciec horlogo kaj ties konsistpartoj i tegoż części składowe’ (albo: kaj giaj konsistpartoj ‘i jego części składowe*).

Po czasownikach oznaczających czynności i zjawiska przyrody albo też ogólne wyrażenia bezpodmiotowe, kładzie się zawsze samo słowo osobowe bez zaimka osobowego, np.: pluvas 'deszcz pada’, negas 'śnieg pada’, okazas ‘zdarza się’ itd.

Przedrostki i przyrostki mogą być także samoistnymi wyrazami, np.: ege 'ogromnie, nadmiernie’, małe ‘przeciwnie’, ree 'znowu, powtórnie’, ilo ‘środek, narzędzie’, ejo ‘miejsce’, ulo 'osobnik’, etulo 'malec*, eta 'drobny, mały’ itd.

Imiesłów współczesny czynny otrzymuje końcówkę -ant i końcówkę gramatyczną -a, -o lub -e, np. lemanta knabo ‘uczący się chłopiec’, lernanto ‘uczeń’, lernante ‘ucząc się*, itd.

B. YORTOJ

aktiva czynny antaulri poprzedzać aperajo zjawisko atingi osiągać batali walczyć Bjalistok Białystok brlll błyszczeć Brnselo Bruksela brusto pierś komuna wspólny konkordo zgoda kreinto twórca kvinpinta pięcioramienny libera wolny

Ludoviko Ludwik

Majenco Moguncja

malestimo pogarda

malkomprenigo nieporozumienie

celi dążyć

ćirkauajo okolica

defendi bronić

diskuti dyskutować

disputi kłócić się

gvidi kierować, prowadzić

lenerale w ogólności

harmonio zgoda, harmonia

himno hymn

ilaro sprzęt, przybory problemo problem, zagadmemć' pronomo zaimek sankta święty standardo sztandar stelo gwiazda

instituto instytut juda żydowski Marsejlo Marsylia memstare samodzielnie obsem obserwować paco pokój

pinto szczyt, wierzchołek

suprenomita wyżej nazwany uniyersala powszechny, światowy

C. KONYERSACIAJ EKZERCOJ

El demandaj au montraj vortoj ni povas facile formi la nedi-finitajn vortojn. Ni detranćas de iii la komencan literon k aut kaj la vortoj restas sen kapo. Sed iii estas ankau gravaj vortoj, kiuj signifas ion nedifinitan.

La gravaj vortoj kun finajo -es signifas posedanton. Entute la gravąj vortoj havas dek diversajn finajojn: u, o, a, e, en, al, el, om, am, es,

Sufiksoj kaj prefiksoj povas esti ankau memstaraj vortoj. Vi me-moras, lernantoj (-inoj), la vorton etulo, kiu konsistas el du sufiksoj -et kaj -ul. Same la vorto ilaro konsistas el du sufiksoj kaj gi signifas kolekton da iloj, aparatoj, instrumentoj. Ni diras, ke Łirurgo be-zonas de operacie eksterordinare puran ilaron.

En la Esperanta lingvo estas verboj, kiuj signifas agojn kaj ape-rajojn en libera naturo kaj iii ne bezonas personan pronomon, ekz. pluvas, negas, okazas k. t. p.

Lernantoj (-inoj)! Atentu! Atentu! Mi povas starigi al vi du di-

versajn, sed samsencajn demandojn kaj vi devas respondi ilin

sdmmaniere: Kiu el vi havas postrancilon? au:

Ću iu el vi havas postrancilon?

—    Jes, mi havas postrancilon (au: ne, mi ne havas postrancilon). Ću en la skatol o estas io7

rr Jes, en la skatolo estas io, sed ni ne scias kio.

Kia libro kusas sur la tablo?

—    Sur la tablo kulas ia libro (Esperanta au pola), sed ni ne scias,

kia.

Kie estas mi a ruga krajono?

— Ni ne scias, kie estas via ruga krajono — en via polo au en la skatolo, sed gi estas (devas esti) ie inter viaj objektoj.

IM

147