DSCN1447

spokąjania. Jako pierwsze realizowane są potrzeby podstawowe (niedostatku), następnie potrzeby wyższego rzędu. Stojące najniżej w hierarchii potrzeby fizjologiczne czy bezpieczeństwa są zaspokajane dzięki pracy, za którą pracownik otrzymuje wynagrodzenie. Najwyżej w hierarchii mieści się potrzeba samorealizacji, którą są w stanie odczuwać i zaspokoić tylko nieliczne osoby. Maslow opierając się na badaniach grupy wybranych osób, które osiągnęły samorealizację opracował cechy osoby samorealizującej się. Osoba samore-alizująca się cechuje się dobrym zdrowiem i zaspokojeniem podstawowych potrzeb, dąży do prawdy, doskonałości oraz posiada satysfakcjonującąpracę. Człowiek samorealizujący się utożsamia obowiązek pracy z przyjemnością. Praca zatem, stanowi źródło zadowolenia. Podobnie jak inne zachowania, praca jest determinowana popędami i potrzebami. Maslow zalicza pracę do zachowań utylitarnych cechujących się celem i funkcją. Samorealizacja objawia się także koncentracją na problemie, samodzielnością podejmowania decyzji i nowatorstwem. Praca stanowi drogę samorealizacji, pod warunkiem, że sprawia przyjemność, pozwala osiągnąć cele (na przykład zaspokoić potrzeby) i wyzwala twórczość. Dzięki takiej pracy człowiek dokonuje zmian na lepsze w środowisku i samym sobie (Maslow, 1990).

Teoria X i Y Douglasa Mc Gregora

Teoria Mc Gregora (1960) wyróżnia dwa przeciwstawne poglądy na pracę zwane teoriąX oraz teorią Y. Wśród wyznawców teorii X sąnp. F. W. Taylor (1911) czy M. Weber (1994), a wśród zwolenników teorii Y np. E. Mayo (1945) oraz F. J. Roethlisberger i W. Dickinson (1939). Zwolennicy teorii X twierdzili, że człowiek ma wrodzoną niechęć do pracy, należy więc pod groźbą kary zmuszać pracownika do wysiłku. Teoria Y głosi, że człowiek posiada naturalną skłonność do aktywności i samodyscypliny, posiada zdolności twórcze i chętnie bierze odpowiedzialność za własnąpracę. Żadna z tych dwóch koncepcji człowieka nie jest jedynie słuszna i wyklucza pozostałą. Człowiek bowiem działa zgodnie z wymaganiami środowiska pracy. Jeśli środowisko, głównie społeczne (kierownik, współpracownicy) postępuje wobec pracownika zgodnie z założeniami teorii X, to pracownik ten będzie unikał wysiłku, wydajny będzie tylko pod groźbą kary. Jeśli środowisko traktować będzie pracownika jako odpowiedzialnego, chętnego do pracy i samodyscypliny to właśnie tak będzie on funkcjonował.

Zgodnie z teorią Mc Gregora człowiek jest istotą reaktywną i postępuje adekwatnie do oczekiwań innych. Jest taki, jakim chce go widzieć środowisko pracy. Środowisko pracy determinuje zachowanie człowieka i kształtuje jego cechy indywidualne.