DSCN1652

1.3. Krzepnięcie odlewu 59

1.3. Krzepnięcie odlewu 59

z których pierw® śniejszych rozważy z podczas przemiń ■. Z kolei wartościom I żenią faz a i B, aty j k, to mogą zaistnieć ! frontu kiystaiizagi

etapach, obejmując I lagane dla inicjacji miarę ochładzani I ępnie wzrasta jedni iów i? znajdujących i >w .4 przed irontem ’ pewnej chwili tatą ja temu zwiększenie I zez odcinek między tabilnego likwiduso n sprzyjającym jest I Ky ,4(B), szczególnie kowania katalitya-:hni fazy B kosztem i \ stanie się możliwe I cyklu, połączone ze 1 prowadzi do utwo-1 ló na rys. 1.43.

Wm

1)1

cne od rodzaju układ” u poszczególnych y Akacji stopu. Jedoy® ów eutektyki Zgod®¹”

•    regularne (aag. regular), zwane niekiedy normalnymi,

•    prawie regularne (ang. quasi-regular),

•    regularne złożone (ang. complex regular),

•    nieregularne (ang. irregular),

•    z płytkami perforowanymi (ang. broken lamellar),

•    spiralne (ang. spiral),

•    globulame (ang. globular).

Spośród wymienionych rodzajów eutektyk nieco bliżej zostaną przedstawione tylko eutektyki nieregularne i globularne, które występują w najbardziej rozpowszechnionych stopach odlewniczych, jakimi są stopy Fe-C oraz Al-Si. Omówienie tego zagadnienia będzie prowadzone na przykładzie krystalizacji eutektyki w układzie Fe-C.

Układ równowagi Fe-C stanowi podstawę otrzymywania najczęściej stosowanych stopów odlewniczych, jakimi są żeliwo i staliwo (ok. 90%). Ze względu na bogactwo występujących w nim przemian, jego analiza może stanowić doskonały przykład interpretacji układów równowagi zarówno jeśli idzie o krzepnięcie, jak i przemiany fazowe w stanie stałym. Stąd też, omówienie podstawowych przemian w tym układzie: ciecz -* faza(y) stafa(e) czy przemian w stanie stałym będzie okazją do przypomnienia podstawowych wiadomości z metaloznawstwa.

Rysunek 1.44

Schemat fragmentu układu równowagi fazowej stopu Fe-C oraz wykres energii swobodnej faz (linia ciągła - układ równowagi metastabilnej y-Fe₃C, linia przerywana — układ równowagi stabilnej y-grafit) [13]

Krzepnięcie w układzie Fe-C może przebiegać zgodnie z układem równowagi stabilnej Fe-grafit lub równowagi metastabilnej Fe-FejC (cementyt). Fragment tego układu pokazano na rys. 1.44. Występowanie dwóch odmian układu równowagi Fe-C powoduje, że zależnie od warunków krzepnięcia, podczas krystalizacji może powstać eutektyka grafitowa lub cementytowa. Odpowiednie reakcje eutektyczne można zapisać następująco: