DSCN1705

54 Grupa interesu

Gouldner A. W., 1992, Norma wzajemności. Pre-iiminaria (w: ] Współczesne teorie wymiany społecznej. Zbiór tekstów, pod red. M. Kernp-nego, J. Szmatki. PWN. Warszawa.

Grupa interesu, zob. interes, ruchy społeczne.

Grupa pierwotna, grupa społeczna, którą charakteiyzują: 1) wyłącznie kontakty bezpośrednie, 2) niewielka liczebność, 3) niewyspecjalizowany charakter, 4) względna trwałość, 5) osobisty lub intymny osobowy charakter kontaktów między uczestnikami [C.H. Cooley, R.C. Angcll, L.J. Carr 1933, s. 55].

Termin „grupa pierwotna" (primary group) pojawił się po raz pierwszy w 1909 r. w pracy C.H. Cooleya Soda! Organization. Według Cooleya w grupach pierwotnych, takich jak rodzina (dla dzieci), dziecięce grupy zabawy i zbiorowości sąsiedzkie, jednostka może doświadczać po raz pierwszy przeżyć wspólnoty oraz identyfikacji grupowej, wyrażającej się w świadomości „my”. „Jaźń grupowa, to «ja», które włącza inne osoby, kształtowana jest w grupie pierwotnej. W tym sensie grupy pierwotne są źródłem ideału moralnej całości, moralnej wspólnoty. Jest to pierwszy ze społecznych ideałów, będący podstawą współżycia społecznego ludzi. (...) Cooley nadaje prawom człowieka ograniczoną interpretację, różną od teorii kontraktu społecznego Rousseau. Nie ma suwerennych jednostek poza społeczeństwem i nie ma wolności poza organizacją społeczną. (...) Natura ludzka i organizacja społeczna - jaźń społeczna i grupa pierwotna - tworzą według Cooleya organiczną całość (...). Społeczeństwo i jednostki są tylko fazami wspólnej całości”

[E. Hałas 1994, s. 22].

Określenie „pierwotna" oznacza podstawowa. pierwszorzędna w sensie logicznym, a także początkowa w sensie chronologii życia ludzkiego. (M.P.)

Zob grupa społeczna, grupa wtórna, typologia grup społecznych jako problem.

Literatura:

Cooley C.H., 1922, Humań Naturę and ilu • ciał Order, Scribner, New York.

Cooley C.H., Angcll R.C., Carr L.J., 1933 , troduciory Sociology, Charles Schbńa-Sons, New York.

Hałas E., 1994, Obywatelska socjologia Sóa Chicagowskiej, KUL, Lublin.

Grupa społeczna, pewna liczba osób charakteryzująca się obiektywną, zewnętrz, nie postrzegalną wspólnotą pewnego ty* (np. wspólnotą krwi, wspólnotą terytorium wspólnotą ideologii czy też wspólnotą «. lu), strukturą i organizacją wewnętrzną, podobieństwem uczestników pod względem istotnej cechy (cech) związanej z udziałem w grupie oraz świadomością przynależności do grupy i jednocześnie świadomością odrębności od innych grup (świadomością „my”).

Grupa społeczna stanowi system społeczny o znacznym stopniu złożoności i jako system zawiera w sobie elementy prostsze: działania społeczne, pozycje, role, stosunki i osobowości społeczne. Pamiętać należy, że grupa, zgodnie z zasadą emer-gentyzmu, jest z jednej strony całością jakościowo odmienną od sumy swych elementów, z drugiej strony, elementów grup) nie można pojmować tylko jako części większej całości. Względna izolacja grupy jako systemu wynika z jej struktury, tj. „wszystkich związków, które łączą elementy systemu w sposób, w jaki żaden z nich nie jest połączony z jakimkolwiek przedmiotem zewnętrznym” [F. Znaniecki 1934, s. 16]. Warunkiem istnienia struktury grupowej jest wspólnie uznawana zasada odrębności, którą kierując się uczestnicy grupy świadomie podzielają doświadczenia i czynności innych uczestników, wyłączając z udziału nie-członków.

Podobieństwo uczestników grupy jest rezultatem dwóch okoliczności. Po pierwsze, czynników selekcji i doboru operujących w procesie rekrutacji do grupy. Po drugie, wykonywania powtarzających się czynności w grupie, co urabia także wła-