DSCN2107 (2)

ępci,

mogą icż tworzyć się nie \\: zatrudni. a przez-odcinanie komórek na-końcaeh-sira

'«•

zarodnikonosiiycli. Takie zarodniki nazywają się egzo s por a m i. Typ_0Wc zospory, zwane też k o n i d i a m i. tworzy np. pędzlak (Penicillium). Pion₀„, wzniesiona strzępka, k o n i d i o f o r. wielokrotnie rozgałęzia się na szczycie i ₀₍j° cina na zewnątrz małe mitospory — k o n i d i a, tworzące na końcach odga|ę_Z|- ' paciorkowa te sznury (rys. 5.9).

U glonów i grzybów wodnych mitospory mają często wici i mogą aktywy poruszać się w wodzie. Nazywają się one pływkami, czyli z o .o sjmx-a-nri-|_U| płauosporaaii. U nitkowatego glonu wstężnicy (U/ot/irix) mitospory w postaci pfy

ściana

zarodni

kolumienka

Rys. 5.9. A

endospory u mukora (Mucor mucedo), B

egzospory (konidia) u pędzlaka (Penicillim)

Rys. 5.10. Tworzenie się pływek u wstężnicy (Ulothrix żonata)

248

,_ck powstają w liczbie jednej lub kilku w jednej komórce nitkowatej plechy, a po Wydostaniu się na zewnątrz przez otwór w ścianie komórkowej wytwarzają plamkę ₀₍!_zlui oraz 4 wici i jako formy wiciowcowe swobodnie pływają przez pewien czas _w wodzie (rys. 5.10). Następnie osiadają i przytwierdzają się do podłoża, plamka oczna i wici zanikają, komórka dzieli się i rozwija w nową nitkowatą plechę. Komórka. AV.c\vjuąU:z^ powstają-zoospory (pływki), nazywa się zoos po.r,an.g-i.u.m..

5.2. ROZMNAŻANIE PŁCIOWE

Rozmnażaniu płciowemu towarzyszy powstanjejiowycb kombinacji genów, co powoduje, że — poza specjalnymi i raczej wyjątkowymi przypadkami — potomstwo tóżni się swymi genotypami od rodziców. Rezultatem rozmnażania płciowego są więc nowe kombinacje genów, które mogą okazać się korzystniejsze od kombinacji rodzicielskich, i pod wpływem selekcji przez czynniki środowiska rozpowszechnić się w populacji. W ten sposób proces płciowy odgrywa znaczną rolę w przyspieszaniu ewolucji organizmów.

Proces przypominający zjawiska płciowe prowadzący do rekombinacji genów spotykamy już u bakterii. W populacji komórek bakteryjnych występuje niekiedy zjawisko koni ugacji, polegające na wytworzeniu czasowego połączenia i wymianie odcinków DNA między dwiema komórkami. Po ponownym rozłączeniu się komórek mają one zmieniony skład genetyczny i cechy mieszańcowe.

Rozród płciowy w typowej postaci, jak to już było wspomniane, polega na tym, że rośliny w pewnym stadium swego rozwoju wytwarzają specjalne komórki rozród; czc-—.gamety, które dopiero po połączeniu się-parami-zdolne-są-do dalszego- rozwoju. Proces ten nazywa się zaplodnienienulnb-inaczej sjji gąjn-ią, a powstała w wyniku .syngamii komórką — zygotą. W procesie syngamii każda z gamet wnosi do zygoty swój zespół chromosomów, w związku z czym ich liczba w zygocie jest podwójna. Liczbę chromosomów gamet oznaczamy symbolem n i nazywamy ja liczbą ha-pi o i d a 1 n ą (lub game.tyczną), zaś-liczbę. chromosomów w zygocie oznaczamy ..symbolem In i nazywamy d i p 1 oi Halną Mnh somatyczną). Liczba chromosomów w komórkach organizmu jest — jak wiemy — charakterystyczną i w zasadzie stałą cechą gatunkową lub odmianową rośliny. Aby rozmnażanie płciowe nie prowadziło do podwajania się liczby.chromosomów w każdym nowym pokoleniu, w odpowiedniej fazie cyklu rozwojowego musi nastąpić redukcja liczby dip-loidalnej do^ połowy, Redukcja ta odbywa się podczas specjalnego podzialu-jądra, który nazywamy m e j o z ą. Mejoza, obok syngamii, jest drugim charakterystycznym procesem nierozdzielnie związanym z rozmnażaniem płciowym.

Syngamia

Połączenie się gamet w czasie syngamii obejmuje zlanie się zarówno cytoplazmy (plazmegamię), jak i jąder obu gamet, przy czym polączenie-się-jąder, czyli k a rjjD ga m i a, jest naj bard ziej istotnym momgnlem syogamń. Zwykle oba te procesy