DSCN3094 (4)

274 Max Dvofśk

w sobie plastyczności ciał: czy, lepiej powiedziawszy, przykłady malarskich umiejętności, które dzięki wyabstrahowaniu i syntezie dają wrażenie bardziej prawdziwe, aniżeli przy wykorzystaniu konkretnego modelu — przykłady, które stanowią wzór dla całej przyszłej nowej sztuki włoskiego renesansu, tak jak dzieła V wieku p.n.e. — dla sztuki greckiej.

Mistrzostwo takie byłoby nie do pomyślenia bez głębokiej znajomości ludzkiego ciała. Również i w tym wypadku Giotto zapoczątkowuje nową epokę. Zaskakujące to stwierdzenie, gdy ogląda się jego spowite przeważnie w draperie, niekiedy wpro.^ct workowato wyglądające postacie. Tak jak w całym średniowieczu nagie ciało nie odgrywa u niego większej roli, a w odtwarzaniu pewnych części ciała, np. przegubów dłoni, przewyższa go niewątpliwie Giovanni Pisano. Giotto chociaż nie stosuje, jak Pisano, draperii przylegających do ciała i uwydatniających jego kształty, to jednak wyraża relacje między określoną naturalną pozycją ciała a jego wyglądem zewnętrznym tak mistrzowsko i konsekwentnie, jak żaden artysta od czasów klasycznej starożytności. Wreszcie ogólna charakterystyka postaci ludzkiej. W zależności od przyjętych idealistycznych założeń (jak np. u Niccola Pisana) typową dla sztuki romańskiej była postać przysadzista i ciężkawa, dla gotyckiej zaś postać lekka, smukła i pełna wdzięku (jak np. u Giovanniego Pisana). Natomiast u Giotta widzimy całą skalę różnych rozwiązań zależnie od charakteru i roli przedstawionych osób lub sytuacji, w której się znajdują. Widzimy więc — by posłużyć się od razu krańcowymi przykładami - przedstawicieli bezwzględnej siły w Rzezi niewiniątek (11. 27) oraz zachwycająco lekkie i z wdziękiem unoszące się chóry amiołów w Sądzie Ostatecznym. Ich delikatne, prawie dziecięce kształty, pokazane w ruchu i bezruchu, wyrażają przezwyciężenie cielesnego ciężaru, a zarazem ukazują niezwykle sugestywnie nowy. swobodny sposób potraktowania przez Giotta ludzkiej postaci i zmianę jej ogólnego charakteru. Pomijając jednak takie krańcowe przypadki malowidła Giotta stanowią przykład opanowania klasycznego problemu, który polega na wydobyciu ogólnego, a zarazem indywidualnego, charakteru postaci. Gdzie w daw-

27. Giotto di Bondone tiz -