DSCF6478

u kraińskich do Polski oraz Rumunii jako przejściową ?vpkupację. W UNDO występowały rozmaite nurty, gdyż organizacja ta pragnęła występować jako przedstawicielka całego społeczeństwa ukraińskiego w Polsce, starając się znaleźć wspólną, kompromisową platformę dla różnych ugrupowań. Dużą rolę odgrywała w rozmaitych związkach gospodarczych, społecznych i kulturalno-£ -oświatowych. W praktyce zdołała zjednoczyć środowis-&a głoszące .umiarkowany program narodowy, o tendencjach demokratycznych, odrzucające zarówno kon-tó^Dcje socjalistyczne, jak też nacjonalistyczny radyka-

lizm.

Ten ostatni nurt reprezentowataBfaaińśka Organizacja Wojskowa (TTWO) n rharaktprze terrorystycznym. ^ala|ąca jiielegąlftie. Jej polityczna reprezentacj ą była W, utworzona w 1929 r. — Organizacja, Ukraińskich i Nacjonalistów (OtJN). Przeciwstawiała się legalizmowi, propagując walkę zbrojną, licząc — zwłaszcza w latach

i ;li^3ziStych -33^1100^    na-

j dzieje wiązała wówczas z Niemcami hitlerowskimi. UWO była początkowo organizacją bez większych, wpływów w społeczeństwie, zyskując na znaczeniu dopiero w latach trzydziestych^ Sądzić można, że umiarkowana, nieraz kompromisowa taktyka działaczy UNDO wobec władz polskich wywoływała niecierpliwość wśród młodego pokolenia inteligencji ukraińgkieirTreahawio-I nego perspektyw pracy i zarobkŁżarówno w wyniku \ puli tyki władz polskich, jak i pod wpływem wielkiego kryzysu gospodarczego. Autor anonimowego opracowania sporządzonego na potrzeby Ministerstwa Spraw Wewnętrznych pisał w 1935 r., że około 2,5 tys. Ukraińców kończy co roku szkoły średnie i wyższe. „Urzędy pąń-i\ stwowe są dla nich zamknięte, handel zmonopolizawa-11 ny przez Żydów. Gzęste się adarżaTTe Ukrainiec i z^wyKsziałcemem wyższym sprzedaje w budce papierosy i zapałki. Bywają wypadki, że taki inteligent wraca do domu rodzicielskiego na wieś, gdzie nie ma dla niego zajęcia, gdyż gospodarstwo jest małe i może bez trudu być uprawiane rękoma rodziców, sióstr i braci. Wskutek,warunków^wyżej opisanych inteligencja ukraińska po ukończeniu szkółjy ege tu j e w warunkach tra-* gicznych.JRozgoryczenie jest tu duże. Staje się ona. w tych warunkach podatna wszelkiej propagandzie rewolucyjnej i antypaństwowej i gamie się do antypaństwowych organizacji

Odmienna przeszłość Galicji Wschodniej oraz Wołynia spowodowała, Jże narodowy ruch ukraiński rozwinął się przede wszystkim na obszarze trzech województw południowo-wschodnich. Różnice te starała się podtrzymać administracja polska, stawiając prze-szkody na drodze współpracy Ukraińców z obu tych terenów; na przykład poczta często nie doręczała mieszkańcom Wołynia prasy wydawanej przez organizacje ukraińskie w Galicji Wschodniej. Przez wiele lat urząd wojewody wołyńskiego sprawował Henryką Jozęwski^ który usiłował realizować własną koncepcję polityki wobec Ukraińców. Pod jego auspicjami powstała lokalna partia —^Wołyńskie Zjednoczenie Ukraińskie (WUO). W wywiadzie dla jednego z tygodników mówił o sytuacji na JWołynitf były wojewoda lwowski Piotr Du-, nin Borkowski: _>aW stosunku do Ukraińców ta polityka przejawiła sie w likwidacji wszystkich legalnych-or-ganizacji gospodarczych i Jtulluralnych. znajdujących ślę haterenie Wołynią^pod wpływami galicyjskiego UNDO. Były to więc z jednej strony czytelnie »Pros-wity«, z drugiej kooperatywy mleczarskie i handlowe. Organizacje te zostały zastąpione przez »Proswickie Chaty« stojące oficjalnie pod wpływem WUO w dziedzinie kulturalnej i przez mieszane kooperatywy polsko-ukraińskie w dz^zińie^ gospodarczej. (...) WUO, które jak wiadomo, składa się z Ukraińców, słusznie nie jest uważane za jakieś stronnictwo w zachodnioeuropejskim znaczeniu, ale za wyraz woli byłego wojewody wołyńskiego”.

63