DSCN6076 (3)

■ ‘ I < ■»■ ■ ■ ‘ ■ 11

ści. Obraz człowieka wpisanego w koło — iw kwadrat — stał się na długie wieki punktem wyjścia dla wielu spekulacji teologicznych, matematycznych i artystycznych. Obie figury, koło i kwadrat jako geometryczne odpowiedniki najdoskonalszego boskiego tworu — człowieka, zyskały szczególny autorytet formalny i symboliczny. W De ąuantitae animae św. Augustyn (wychodząc z przyjętej przez siebie za podstawę piękna proporcji opartej na zasadzie równości, ustala hierarchię doskonałości figur geometrycznych i stawia kwadrat wyżej niż trójkąt równoboczny, gdyż w trójkącie równe kąty wypadają naprzeciw równych boków, natomiast w kwadracie odpowiadają sobie nawzajem rów-

Ryc. 8 Wykresy kwadratury w Unterweisung Lache-ra (wg reprodukcji w przedruku Reichensper-ger a)

o Schemat planu kościoła wg norm L. Lachera ^RyCBo0Zi Der Baumeister des Golik, o. c., s. 45

<nak, iż kwadratowi przyznawano w determinowaniu form budynku rolę zasadniczą, wynikającą z głęboko, jeszcze od starożytności zakorzenionego, przekonania o „doskonałości” tej figury. Witruwiusz wielbi zasługi Platona, który odkrył metody geometrycznej redukcji i podwojenia kwadratu (ks. IX, przedmowa) i opisuje szereg rozwiązań przestrzennych, których proporcje wynikają z tej samej zasady. Źródłem jednak wyjątkowej „kariery” kwadratu w wyobrażeniach średniowiecza stał się głównie słynny ustęp z księgi III (1) poświęcony proporcjom ciała ludzkiego, które Witruwiusz stawia architekturze za wzór doskonało