DSCN6105 (Kopiowanie)

91

Ewolucja

morfologicznie, lecz tarto jednego z nich przypada j    drugiego co skutecznie uniemożliwia krzyżowanie międzygntunkowc.

. ' ^nil.^{Z nn}j'^vu^^,icjszych form zapobiegania powstawaniu krzyżówek miedzy gatunkowych jest IfflMEMtWMflUCfliatgr. ^e/*^as_ obyczaj, nawyk) czyli behawioralna, a wiec spowodowana odmiennym zachowaniem się organizmów należących do różnych gatunków. Samce każdego gatunku odbywają charakterystyczne zaloty bądź toki, na które na ogól reagują wyłącznie samice tego gatunku. Dla innych samic ich zachowanie jest niezrozumiale. Przykładów takiego zachowania, które może być odebrane przez partnera płciowego tego gatunku, znamy wiele. Są to bodźce odbierane wzrokiem (stąpanie pawia, wysyłanie błysków przez świetliki), słuchem (śpiew słowika, cykanie świerszczy).

powonieniem (feromony - substancje zapachowe wysylunc głównie przez owady i ssaki) bądź za pomocą specjalnych narządów „rozpoznania chemicznego" (np. u organizmów morskich). Klasyfikację mechanizmów izolacyjnych przedstawiono w tabeli 2-IV.

Tabela 2-IV. Podział mechanizmów izolacyjnych (wg. li. Mayra)

1.    Mechanizmy zapobiegające krzyżówkom międzygatunkowym (mechanizmy zapobiegające kopulacji)

a)    potencjalni partnerzy nic spotykają się (izolacja geograficzna, ekologiczna i sezonowa),

b)    potencjalni partnerzy spotykają się, ale nic kojarzą (izolacja etologiczna),

c)    mimo prób odbycia kopulacji sperma nic zostaje wprowadzona (izolacja mechaniczna).

2.    Mechanizmy ograniczające pełną skuteczność krzyżówek międzygatunkowych (mechanizmy działające po kopulacji)

a)    zachodzi wprowadzenie spermy, ale jajo nie zostaje zapłodnione (śmiertelność gamet),

b)    jajo zostaje zapłodnione, ale zygota ginie (śmiertelność zygot),

c)    z zygoty powstaje mieszaniec FI (pierwszego pokolenia) o zmniejszonej żywotności (nieżywotność mieszańców),

d)    mieszańce FI są w pełni żywotne lecz częściowo albo całkowicie sterylne, albo produkują

upośledzone potomstwo F2 czyli drugiego pokolenia (sterylność hybrydów).    _

2.4. Adaptacja - wynik ewolucji

Dziś istniejące gatunki są „wyspami na morzu śmierci” - istoty, które stanowią jak gdyby pomosty między nimi dawno wymarły. Gatunki istniejące przeżyły, ponieważ do warunków, w jakich się znalazły, okazały się najlepiej przystosowane.

Sam proces powstawania gatunków i ich przemian wraz ze zmianami środowiska wymaga znajomości podstawowych danych z dziedziny genetyki i ekologii - będzie zatem omówiony w rozdziale poświęconym ekologii.

1A.I. Adaptacja w ujęciu ewolucyjnym

Ścisłe przystosowanie organizmu do życia w określonym środowisku nosi nazwę idioadaptacii. Idioadaptacją jest zatem żerowanie larw stonki ziemniaczanej (Leplinoiarsa decemlineata) na ziemniakach (Solanum tubenosum) lub gąsienic szlaczkonia cytrynka na borówce bagiennej. Od tego •ypu drobnych, dokładnych przystosowań odróżniać należy aromorfozę (termin podany przez Siewiercówa), a więc osiągnięcie przez daną linię rozwojową zespołów cech, które podnoszą ich "tgamzację i czynności na nowy, wyższy ewolucyjnie poziom, zazwyczaj umożliwiając opanowanie “*ego środowiska. Aromorfozą było powstanie błon płodowych (umożliwiło gadom rozwój na śdzie), pojawienie się kręgosłupa u kręgowców (zapewniło zdolność sprawnego mchu w różnych