DSCN6130 (Kopiowanie)

j. Stndtuni molekularna atol iywyck II)

j. Stndtuni molekularna atol iywyck II)

de h_F 'atomu

npsnK

iejlinfe

m

Ryc. 3-18. Porównanie budowy: kwasu prostanowego, tromboksanu, prostacykliny i prostaglandyny

Tłuszcze odgrywają ważną rolę w komórkach jako składniki strukturalne oraz jako źrodlo energii. Rozłożenie Ig tłuszczu daje dwukrotnie więcej energii ni/ rozłożenie Ig węglowodanów, I łuszcz poza tym nie rozpuszcza się w wodzie i nie reaguje z żadnym z uwodnionych składników komórki magazynowany jest zatem jako „zapas energii" na długi czas. Węglowodany i białka przetwarzane są przez komórki w kwasy tłuszczowe i odwrotnie a więc np. dicta bogata w cukrowce sprzyja odkładaniu się tłuszczów, podobnie jak dicta bogatotłuszczowa. U ssaków tłuszcze odkładane są w tkance podskórnej (stanowią tzw. podściółkc tłuszczowa), która prócz funkcji magazynowania energii spełnia zarazem drugą poważną rolę - izolatora cieplnego. Ssaki żyjące w zimnych okolicach (np. pozbawione owłosienia wieloryby mórz arktycznych) posiadają tuż pod skórą szczególnie grubą warstwę tłuszczu (tran wielorybi), zapobiegającą utracie ciepła.

Prosta {land vnv (w skrócie PG) są specyficznym rodzajem kwasów tłuszczowych, wyizolowanym po raz pierwszy z gruczołu stcrczowego (łac.glandulaprostatae - stąd nazwa). Chemicznie można je uznać za pochodne hipotetycznego (nic odkrytego do tej pory) kwasu prostanowego (ryc. 3-18). Znanych jest obecnie wiele prostaglandyn i są nad nimi prowadzone intensywne badania, ponieważ PG odgrywają zasadniczą rolę w wielu ważnych procesach fizjologicznych i chorobowych. Na przykład prostaglandyna PGF, alfa powoduje skurcz mięśniówki oskrzeli i naczyń krwionośnych, natomiast PGE, wywołuje ich rozkurcz. Prostaglandyny (ryc. 3-18) powstają w organizmie z kwasu ąrachidonowego. który jest również źródłem związków o budowie podobnej do prostaglandyn. Takim związkiem jest na przykład tromboksan Aj (ryc. 3-18), powodujący zlepianie się płytek krwi i powstawanie zakrzepów. Inna cząsteczka - leukotrien - wywołuje groźne nieraz dla życia objawy wstrząsu uczuleniowego (opisywana bywa skrótem SRS-A).

kwas prosa no wy	ptceBcyWlna (ptosJagUm^fta y
Uombofcsan A?	piosmglanfljfiB E

Uważa się, że lecznicze działanie aspiryny polega na hamowaniu syntezy niektórych prostaglandyn (i tym samym zmniejszeniu nasilenia szkodliwych ubocznych skutków procesu zapalnego).

Badania nad prostaglandynami doprowadziły do odkrycia prostacykliny (ryc. 3-18), ważnego leku w leczeniu i zapobieganiu miażdżycy i zawałowi serca. Za prace te w roku 1982 Nagrodę Nobla otrzymali: Bengt J. Samuelson (Szwecja), Sunę Beigstróm (Szwecja) i John R. Vane (Wielka Brytania). Wodbyciii i badaniach nad prostacykliną ważny udział mieli polscy naukowcy z Akademii Medycznej¹ * Krakowie: Andrzej Szczeklik (internista, ur. 1938 r:) i Ryszard Giyglewski (farmakolog, tir. 1932 r.).

Fosfolipidy stanowią dużą i bardzo zróżnicow aną grupę związków. Pow stają w reakcji glicerolu z kwasem fosforowym (na przykład najprostszy - kwas głicerofosforowy). Lecytyny (fosfatvdy[pęłiplinv) u> grupa fosfogliceiydów, w których jeden z kwasów tłuszczowych zastąpiony je« resztą /łożoną z kwasu fosforowego i zasady choliny (ryc. 4-6) Stanowią one głów n> składnik Mon cytopJazmatycznych. Występują również w toksynach bakteryjnych i w jadach węży oraz w c

ró—» .yay medyczny rCoHcmum Medfcuro) Uiuwetsytdu JagictoMiego