DSCN6158 (Kopiowanie)

Ryc 4 - 18 Amilo/ii. Obserwuje Mę kolejni! pod/ial pderek (1), wydłużenie Się i przewężenie jądra (2,3). przewężenie cytoplnzmy (4). podział jądra na dwa jądra potomne i dalsze przewężenie plazmy aż do jej rozdzielenia (5,6) (JD)

Pozostałe dwa podziały nazywamy, w odróżnieniu od amitozy, podziałami pośrednimi, ponieważ w ich przebiegu wyodrębniają się fragmenty chromatyny, zwane chromosomami.

Wyobraźmy sobie przeprowadzkę z dotychczasowego mieszkania do dwóch innych, Warunk iern jej dokonania jest spakowanie szeregu przedmiotów, które dotąd pełniły różne funkcje (np. książki, ubrania, naczynia, sztućce itp.) i były porozmicszczanc po różnych pomieszczeniach Trzeba je obecnie spakować do określonych pudeł czy walizek. Tak sporządzone pakunki powędrują do nowych mieszkań po ich przetransportowaniu zostaną ponownie rozpakowane, by zawarte w nich przedmioty mogły spełniać swe zadania: książki w bibliotece, naczynia w kuchni, ubrania w szafie itp. Analogicznie przedstawia się sprawa podziałów komórki. Łańcuchy dczoksyrybonuklcoproteidu, rozwinięte i „pracujące” w okresie międzypodziałowym, na czas podziału „upakowane” zostają w struktury zwane chromosomami. Chromosomy po podziale rozwijają się, stają się niewidoczne i tworzą wówczas chromatynę jąder potomnych.

4JJ. Mitoza

Mitozę po raz pierwszy opisał w roku 1875 Polak, Wacław Majzeł, pracownik Zakładu HisUttogn i Fizjologii Szkoły Głównej w Warszawie. Jest to typowy podział komórki. W jej wyniku powstają dwie komórki potomne, mające dokładnie taką samą liczbę i takie same rodzaje chromosomów, jak komórka macierzysta, a zatem zawierające tę samą informację genetyczną. Podczas mitozy dochodzi do szeregu zjawisk, zachodzących w sposób ciągły i w określonej kolejności. Biolodzy, badający len proces, podzielili go dla ułatwienia na cztery fazy . profazc. metafaze. anafazę i telofaze. W dzielącej się komórce jedno stadium przechodzi niemal niezauważalnie w następne.

iimteriaze Komórka

Po zakończeniu podziału komórka wchodzi wg

w tej fazie „odpoczywa” jedynie w tym znaczeniu, że się nie dzieli. Tym niemniej zachodzi w niej szereg - nieraz bardzo aktywnych - procesów metabolicznych, dotyczących zarówno DNA. jak i innych związków.

Mitoza przebiega nieco inaczej w komórkach zwierzęcych niż w roślinnych, lecz zawsze rozpoczyna się podziałem jądra. Kariokineze poprzedza intensywna produkcja kwasu deoksyrybonukleinowego - dopiero po uzyskaniu odpowiedniego stężenia DNA możliwe jest rozpoczęcie podziału. Uważa się, że w drodze syntetyzowania DNA każdy chromosom zawarty w jądrze wytwarza sw oją replikę - na miejscu więc każdego chromosomu istnieją już dwie. zupełnie identyczne, połączone ze sobą chromatvdv. Zaś proces powstawania nowych łańcuchów DNA na matrycy dotychczasowego DNA określą się mianem replikacji

Mitozę w komórkach zwierzęcych ilustruje ryc. 4-20, zaś fotografia na ryc. 4-19 przedstawia mitozę w komórkach roślinnych.

Profaza. Na początku profa/;. nici chromatynowc poczynają się zagęszczać i przypominają

-----... fcjębek wełny - etap ■— nazwano zatem aładitan Kfehka zbitego" (rys Ina ryc 4-20)

Następnie zanika jąderko. a nici chromatyny - wciąż grubiejąc i skracając wytwarzają tfammmemy. na neoe widoczne jeszcze jako plątanina „sznureczków” wewnątrz jądra- ta* ojMka <«Ł*a kZUCgt/ tr/s 2 na ryc. 4-20).