DSCN6130 (Kopiowanie)

113

113

2Khs :tti222 ime. njak iejlicztś

urę

W*

Ryc. 3-18. Porównanie budowy: kwasu prostanowego, tromboksanu, prostacykliny i prostaglandyny

y Sirultttm molrhilana atol twych

Tłuszcze odgrywają ważną rolę w komórkach jako składniki strukturalne oraz jako źródło energii. Rozłożenie Ig tłuszczu daje dwukrotnie więcej energii niż rozłożenie Ig węglowodanów. Tłuszcz poza tym nic rozpuszcza się w wodzie i nic reaguje z żadnym z uwodnionych składników komórki magazynowany jest zatem jako „zapas energii" na długi czas. Węglowodany i białka przetwarzane są przez komórki w kwasy tłuszczowe i odwrotnie - a więc np. dieta bogata w cukrowce sprzyja odkładaniu się tłuszczów, podobnie jak dicta bogatotłuszczowa. U ssaków tłuszcze odkładane są w tkance podskórnej (stanowią tzw. podściółke tłuszczowa), która prócz funkcji magazynowania energii spełnia zarazem drugą poważną rolę - izolatora cieplnego. Ssaki żyjące w zimnych okolicach (np. pozbawione owłosienia wieloryby mórz arktycznych) posiadają tuż pod skórą szczególnie grubą warstwę tłuszczu (tran wielorybi), zapobiegającą utracie ciepła.

h, wyizolowanym

po raz pierwszy z gruczołu stcrczowego (łac .glandula prosiatae - stąd nazwa). Chemicznie można je uznać za pochodne hipotetycznego (nic odkrytego do tej pory) kwasu prostanowego (ryc. 3-18). Znanych jest obecnie wiele prostaglandyn i są nad nimi prowadzone intensywne badania, ponieważ PG odgtywają zasadniczą rolę w wielu ważnych procesach fizjologicznych i chorobowych. Na przykład piostaglandyna PGF, alfa powoduje skurcz mięśniówki oskrzeli i naczyń krwionośnych, natomiast PGEj wywołuje ich rozkurcz. Prostaglandyny (ryc. 3-18) powstają w organizmie z kwasu aracliidonowegO. który jest również źródłem związków o budowie podobnej do prostaglandyn. Takim związkiem jest na przykład tromboksan A, (ryc. 3-18), powodujący zlepianie się płytek krwi i powstawanie zakrzepów. Inna cząsteczka - leukotrien - wywołuje groźne nieraz dla życia objawy wstrząsu uczuleniowego (opisywana bywa skrótem SRS-A).

^•AiAiAi^^00"
kwas protonowy	prosłacydłlna (ptotfagłancynt y
Uomboksan A2	pnslnelavbME|

Uważa się, że lecznicze działanie aspiryny polega na hamowaniu syntezy niektórych prostaglandyn (i tym samym zmniejszeniu nasilenia szkodliwych ubocznych skutków procesu zapalnego).

Badania nad prostaglandynami doprowadziły do odkrycia prostacykliny (ryc. 3-18). ważnego leku w leczeniu i zapobieganiu miażdżycy i zawałowi serca. Za prace te w roku 1982 Nagrodę Nobla OBzymali: Bengt i. Samueison (Szwecja), Sunę Bergstrom (Szwecja) i John R. Vane (Wielka Brytania). Wodbychi i badaniach nad prostacykliną ważny udział mieli polscy naukowcy z Akademii Medycznej-’ w Krakowie: Andrzej Szczeklik (internista, ur. 1938 r. 11 Ryszard Omtlcwski (farmakolog, ur. 1932 r).

fosfolipidy stanowią duża i bardzo zróżnicowaną grupę związków. Powstają w reakcji gbcerołu z kwasem fosforowym (na przykład najprostszy - kwas glicerofosforowy). Lecytyny (forfaiyriylftchnliny) to grupa fosfoglicerydów, w których jeden z kwasów tłuszczowych zastąpiony jest resztą /łożoną z kwasu fosforowego i zasady choliny (ryc. 4-6). Stanowią one głów n> składnik hfwi cytopłazmatycznych. Występują również w toksynach bakteryjnych i w jadach węży oraz we

Utec«t wydzul nudyc/ny (Collegium Medicunt) Umwcnyiew JagicloMiego