DSCN6106 (Kopiowanie)

si:Ui^ i,niln^A^ .^VZ'^W0r7e.ⁿ'^{e cew}*^t0wa'^c8° układu nerwowego i złożonego serca u kręgowy ! ^ ^nOSC P^tat('^,w i ssaków (opanowanie środowisk chłodnych), a lakże powstanie nasion u ro(|j,,' Opanowanie nowego środowiska umożliwia danej gałęzi organizmów radiację nduptutywą czyli szereg adaptacji do różnych nisz ekologicznych (ryc. 2-31). Przystosowaniom towarzym, zmiany anatomiczne doprowadzające do powstania narządów homologicznych, zaś proces i_cj, powstawania nazywamycwolucia rozbieżna albo dywergencja.

Każde środowisko stwarza organizmom określone wymagania, którym muszą sprostać. Latanii nie jest możliwe bez skrzydeł, a więc zarówno owBdy, jak i ptaki oraz nietoperze wytworzyły skrzydła. O ile jednak skrzydło ptaka i nietoperza są to narządy homologiczne (te same zawiąż embriotogiczne. ten sam schemat budowy), to w porównaniu z nimi skrzydło owada stanowi analogiczny <rvc. 2-54). Służy wprawdzie do latania, lecz powstaje z innego zawiązka (wypustta skóry) i pomimo zewnętrznego podobieństwa ma zupełnie odmienną budowę. Narządami analogicznymi są oko kręgowca i oko głowonoga o prawic identycznej budowie, lecz o innym pochodzeniu. Narządami analogicznymi są także na przykład łuski ryby i łuski gada. Narządy analogiczne powstają w procesie ewolucji ŻMoŻBŚi czyli kpnwergcnlnęj. a więc ewolucji różnych grup organizmów, przystosowujących się do tego samego środowiska.

2.4.2. Adaptacja strukturalna I fizjologiczna

Każde środowisko stwarza konieczność odpowiednich przystosowań, tak anatomicznych, jak i fizjologicznych. Rozmnażanie kręgowców na lądzie możliwe jest dzięki zapłodnieniu wewnętrznemu i obecności błon płodowych w okresie embrionalnym (co zapewnia zarodkowi środowisko wodne, zapasy pokarmu, możliwość pobierania tlenu i wydalania produktów przemiany materii). Rośliny rosnące na pustyniach (kserofity) bronią się przed utratą wody przez zmniejszenie powierzchni liścia, wytworzenie warstwy kutikuli, stworzenie specjalnej tkanki magazynującej wodę w łodydze (kaktusy) bądź w liściu (agawa, rozchodnik).

Przystosowania roślin do klimatu polegają także na zrzucaniu liści (na zimę bądź w okresie suszy) lub zdolności zimowania w postaci nasion, cebul czy bulw. Bakterie wytwarzają specjalne przcttwalniki, w postaci których są w stanic przeżyć nawet w wyjątkowo niesprzyjających warunkach (temperatury bliskie 0 K). Jest to tzw. atwbioza.

), mogą zatem być aktywne w nocy

Ptaki i ssaki, j

i w warunkach polarnych. Zamieszkujące te same tereny zwierzętanoikilotcrmiczne (zmiennocieolnti | zapadają na okres chłodu w stan snu zimowego (hibernacji). Ponieważ jednak ptaki i ssaki roślinożerne oraz owadożeme zginęłyby w tym czasie z głodu, migrują one z nastaniem zimy do cieplejszych krajów (ptaki) lub zapadają w sen zimowy (ssaki), podczas którego nie pobierają pokarmu, a ich metabolizm jest znacznie obniżony. Organizmom stałocieplnym przeżycie w warunkach niskich temperatur ułatwia gruba warstwa tłuszczu i grube futro.

Inne są przystosowania organizmów do życia w tropikach - badał je m.in. słynny polski uczony Michał Siedlecki (ur. 1873, zm. w obozie w Sachsenhausen 11.01.1940). Wymienienie wszystkich przykładów adaptacji przekracza ramy niniejszego opracowania - część z nich była już omówioM (przystosowania naczelnych do życia na drzewach, adaptacja człowieka do postawy wyprostowane część zaś będzie przedmiotem późniejszych rozważań.

2.4.3. Adaptacje ochronne

Adaptacje ochronne ułatwiają organizmom walkę o byt, przede wszystkim ochronę drapieżcą Mają one również zarazem charakter anatomiczny i fizjologiczny np. dobra rozwtius*