DSCN6100 (Kopiowanie)

Biologią . repetytorium dla kandydatów na akademie medto

Ontogeneza nic jest jednak dokładną rckapitulacją filogenezy. Gdyby tak było. zarodek ssakawi*. najpierw wytworzyć szczeliny skrzeiowe (które „odziedziczył” po rybach), dopiero później a) _t

błony płodowe („spadek" po gadach). Tymczasem jest odwrotnie, co jest zresztą zrozumiałe, gjj, _a

bez błon płodowych rozwój zarodków na lądzie byłby niemożliwy. Wiedział o tym już Haecką f

wyróżniając u zarodków tzw. cechy ccnogcnctyczne. czyli specyficzne cechy zarodka |

przystosowaniem do życia embrionalnego. Do takich cech należą na przykład błony płodoa* <

lądowych kręgowców bądź łożysko i sznur pępowiny ssaków. Natomiast struktury będące powtórzeniem struktur występujących u przodków tocechy palingcnetyczne. Należy do nich struną grzbietowa u zarodków wszystkich kręgowców, łuki skrzeiowe gadów, ptaków i ssaków, zawiąg, zębów w szczękach bezzębnych waleni czy też pokrycie całego ciała meszkiem (tzw. lanugo) w rozwoju płodowym człowieka. Wszystkie te struktury później zanikają bądź przekształcają^ w inne narządy.

Teoria filcmhriogcnezy. stworzona przez Anatolija Sicwiercąvva (1866-1936) zakłada, że przyczyn* zmian ewolucyjnych (filogenezy) w dużej mierze jest przebieg rozwoju osobniczego (ontogeneza) Sicwiercow wyróżnił trzy typy „odchyleń od prawa biogenetycznego" w rozwoju zarodkowym zwierząt. Są tnarchalaksa. dewiacta i anabfltia-

Archalaksa (odchylenie pierwotne) stanowi odejście od rodowej linii ewolucyjnej już w pierwszych etapach rozwoju zarodkowego czyli w tzw. stadium zawiązywania się narządw Przykładem tego zjawiska może być liczba kręgów u zarodków węży - pierwotne gady, od których pochodzą węże, posiadały niewielką liczbę kręgów, natomiast zarodek węża ma ich od razu tyk, ile wąż dorosły. Z dewiacja mamy do czynienia wówczas, gdy powtarzanie cech przodków zakłócone zostaje w środkowej fazie rozwoju (w okresie wzrostu narządów) przez powstanie nowej cechy Przykładem może tu być rozwój łusek zarodków gadów. Łuski ryb rozwijają się z tkanki łącznej i u zarodków gadów pojawia się skupienie tkanki łącznej pod naskórkiem - jednak nie rozwija a? ono, ponieważ łuski gadów powstają z samego naskórka. Anabolia (nadstawka) to nabycie przez kształtujący się organizm pewnych nowych cech, których nie było u przodków (dodanie nowych cech do rozwoju). Zachodzi ono w końcowej fazie rozwoju, a więc w okresie poprzedzając)™ uzyskanie dojrzałości płciowej. Przykładem anabolii może być rozwój szczęk u ryby belony (Belom belone), żyjącej także w Bałtyku. Ryba ta posiada silnie wydłużoną szczękę i żuchwę i cecha owa pojawia się w jej rozwoju bardzo późno. Żuchwa poczyna rosnąć u narybku długości 10 ma natomiast szczęka górna - dopiero u rybek osiągających 91 mm, tak iż obie szczęki uzyskują równą wielkość nic wcześniej niż po dorośnięciu belony do długości 100 mm. Zgodnie z teorią filembiogenczy rekapitulacja cech przodków w rozwoju ontogenetycznym zachodzi jedynie wówczas, gdy rozwój osobniczy ma charakter anaboliczny.

U.6. Świadectwa ewolucji z dziedziny biochemii i fizjologii porównawczej

Wszystkie organizmy żywe zbudowane są z podobnej ilości tych samych pierwiastków-z których najliczniejsze to węgiel, wodór, tlen, azot, siarka, fosfor. Tworzą one związki organiczne rozpuszczone w wodzie, przy czym zarówno procentowy udział wody (75-97%), jak i poszczególnych związków jest podobny u wszystkich istot żywych. Ta chemiczna jedność świata organicznego jest jednym z ważnych dowodów pośrednich ewolucji. Podobieństwo składu płynów tkankowych zwierząt do wody morskiej (tabela 2-11!) przemawia za przyjęciem przedstaw ioncjjui wcześniej hipotezy, że płyny te stanowią „wewnętrzne morze” organizmów, powstałe drogą ewolucji w oceanach i że owo „morze” zostało zabrane przez zwierzęta również na ląd. Ze składu jonowej.'' płynów tkankowych zwierząt niektórzy uczeni wnioskują o skłudzie chemicznym pradawnych ntóW które miałyby znacznie mniej jonów magnezu i nieco mniej jonów sodu niż obecnie.