DSCN6149 (Kopiowanie)

Biologią - mpętynorium dla kandydata*- na akademie nri(,,

jednak    na ^}.^Mten)J^al< Styty siłownią” komórki. Wytworzony przez nie ATP mmi bw

jeanak zuzyty „na miejscu" - nie nadaje się do transportu. Tymczasem w wyspecjalizować Komorkach zapotrzebowanie na energię może być różne w różnych częściach komórki. Wówc-J¹ mitochondna wędrują do miejsc, w których zapotrzebowanie na energię jest największe. Wędrp^.] takie obserwowano w żywych komórkach, a w komórkach utrwalonych zgrupowanie mitochondni*. I w jednym miejscu uważa się za przejaw nasilenia w nim procesów metabolicznych.

Ryc. 4-12. Milochondrium w sianie:

Również wygląd mitochondriów zmienia się w zalej. I ności od zachodzących w nich procesów. W badaniach I ultrastrukturalnych (czyli prowadzonych z pomocą I mikroskopu elektronowego) obserwujemy mitochondiij bądź w stanie ortodoksyjnym (rvc. 4-10 i 4-121. bądź tej w skondensowanym (ryc. 4-12). Przypuszcza się, że miin. chondria w stanie skondensowanym są „nisko-energetyczne” (to znaczy gotowe do wytworzenia ATP), a mitochondria ortodoksyjne są „wysokoenergetyczne"

a. ortodoksyjnym i b. skondensowanym (JD) (to znaczy, że wytworzyły już ATP).

ilklariftnhneeo wziął swą nazwę od nazwiska odkrywcy (CamilloGolgi, lekarz włoski, 1844-1926; | nagroda Nobla 1906) i opisany został po raz pierwszy jako „ziarenka i beleczki” w komórce zabarwionej solami srebra.

Układ (.kompleks" lub „struktura") Golgiego obserwowany w mikroskopie elektronowym składa się głównie z błon, należących do układu wakuolamego komórki (por. lyc. 4-3 i 4-4). W układzie Golgiego, I jak i w najbliższym jego otoczeniu, brak jest rybosomów, co wyklucza możliwość syntezy białka. Opisywane organelum składa się z trzech elementów morfologicznych;

I płaszczonych woreczków (zwanych też cysternami), otoczonych pojedynczą błoną cytoplazmatyczną i ułożonych równolegle, występują one zazwyczaj w liczbie 3-8;

1    zgrupowania pęcherzyków o średnicy około 60 nm, zawierających zagęszczony materiał i ściśle związanych z woreczkami;

3. dużych, jasnych wakuol usytuowanych na brzegach układu.

W komórkach roślin i bezkręgowców układ Golgiego jest w znacznej mierze zredukowany (dlatego też przez długi czas uważano, że nie występuje w nich w ogóle) i rozsiany jest w cytoplazmie w postaci ciałek zwanych diktiosomami. Diktiosomy utworzone są prawie wyłącznie ze spłaszczonych woreczków z grupkami małych pęcherzyków na brzegach.

Ułożenie i wielkość układu Golgiego zależą od rodzaju komórki. Komórki wytwarzające wydzieliną (np. komórki gruczołowe) posiadają układ Golgiego dobrze rozwinięty, duży, ułożony przeważnie pomiędzy jądrem a miejscem, w którym wydzielina wydostaje się poza komórkę (ryc. 4-3).

W układzie Golgiego dojrzewa wydzielina komórkowa. W związku z tym czynność tego układu możemy rozpatrywać - według naszej dzisiejszej wiedzy - w pięciu kategoriach cytofizjologicznyck

I- zagęszczanie i ..dojrzewanie” protein wydzielanych przez komórkę (np. hormonów, enzymów trawiennych). Białka proste, powstające w szorstkiej siateczce śródplazmatycznej w formie rozcieńczonej, przedostają się do woreczków układu Golgiego i - wędrując od centrum układu ku jego brzegom - zagęszczają się i łączą z innymi substancjami, np. cukrowcami. Tak powstająca wydzielina „pakowana jest” w powiększający się pęcherzyk, który w końcu oddziela się od woreczków układu Golgiego;

²    wytwarzanie lizosomów - zachodzi ono w sposób analogiczny do opisanego powyżej;

3. synteza suktów prostych i złożonych (np. mukopolisacharydów chrząstki);

⁴- sy-Meza polisacharydów Ściany komórkowa) (wyłącznie w komórkach roślinnych);

5. inałdYWiiwaniB niektórychloisaznprzez ich łączenie z cukrowcami bądź resztami siarczanów"' w związki nietoksyczne (u człowieka proces ten zachodzi przede wszystkim w komórkach wąttob^