DSCN6158 (Kopiowanie)

Ryc 4 ■ 18. Amitoz*. Obserwuje się kolejno: podział j^Jcfck (I). wydłużenie się i przewężenie jądra (2,3), | przewężenie cytoplazmy (4). podział jądra na dwa jądra potomne i dalsze przewężenie plazmy aż do jej rozdzielenia (5,6) (JD)

Pozostałe dwa podziały nazywamy, w odróżnieniu od amitozy, podziałami pośrednimi, ponieważ w ich przebiegu wyodrębniają się fragmenty chromatyny, zwane chromosomami.

Wyobraźmy sobie przeprowadzkę z dotychczasowego mieszkania do dwóch innych. Warunkiem jej dokonania jest spakowanie szeregu przedmiotów, które dotąd pełniły różne funkcje (np. ksiażfc i. ubrania. naczynia, sztućce itp.) i były porozmieszczane po różnych pomieszczeniach. Trzeba je obecnie spakować do określonych pudeł czy walizek. Tak sporządzone pakunki powędrują do nowych mieszkań - po ich przetransportowaniu zostaną ponownie rozpakowane, by zawarte w nich przedmioty mogły spełniać swe zadania: książki w bibliotece, naczynia w kuchni, ubrania w szafie itp. Analogicznie przedstawia się sprawa podziałów komórki. Łańcuchy dezoksyrybonukleoproteidu, rozwinięte i „pracujące” w okresie międzypodziałowym, na czas podziału „upakowane” zostają w struktury zwane chromosomami. Chromosomy po podziale rozwijają się, stają się niewidoczne i tworzą wówczas chromatynę jąder potomnych.

43.2. Mitoza

Mitozę po raz pierwszy opisał w roku 1875 Polak, Wacław Maj/eł, pracownik Zakładu Hntołogh i Filologii Szkoły Głównej w Warszawie. Jest to typowy podział komórki. W jej wyniku powstają dwie komórki potomne, mające dokładnie taką samą liczbę i takie same rodzaje chromosomów, jak komórka macierzysta, a zatem zawierające tę samą informację genetyczną. Podczas mitozy dochodzi do szeregu zjawisk, zachodzących w sposób ciągły i w określonej kolejności. Biolodzy, badający ten proces, podzielili go dla ułatwienia na cztery fazy: profazc.metafazc. anafazc i tclofazę. W dzielącej się komórce jedno stadium przechodzi niemal niezauważalnie w następne.

Po zakończeniu podziału komórka wchodzi w stadium miedzypodztakiwe czyli interfazę. Komorka w tej fazie „odpoczywa" jedynie w tym znaczeniu, że się nie dzieli. Tym niemniej zachodzi w niej szereg - nieraz bardzo aktywnych - procesów metabolicznych, dotyczących zarówno DNA. jak i innych związków.

Mitoza przebiega nieco inaczej w komórkach zwierzęcych niż w roślinnych, lecz zawsze rozpoczyna się podziałem jądra. Kariokinczc poprzedza intensywna produkcja kwasu deoksyrybonukkinowego - dopiero po uzyskaniu odpowiedniego stężenia DNA możliwe jest rozpoczęcie podziału. Uważa się, że w drodze syntetyzowania DNA każdy chromosom zawarty w jądrze wytwarza swoją replikę - na miejscu więc każdego chromosomu istnieją już dwie, zupełnie identyczne, połączone ze sobą chromatvdv. Zaś proces powstawania nowych łańcuchów DNA na matrycy dotychczasowego DNA określa się mianem replikacji.

Mitozę w komórkach zwierzęcych ilustruje ryc. 4-20, zaś fotografia aa ryc. 4-19 przedstaw u Mozę w komórkach roślinnych.

Profaza Na początku profazy nici chromałynowe poczynają się zagęszczać i przypominają kłębek wełny - etap ten nazwano zatem , stadium kłębka zbitego** fm. I aa tyt 4-20) Nawępme zanika jąderfco, a bici chromatyny - wciąż grubiejąc i skracając się wytwarzają dwum/tomy. na rz/te widocznejeszcze jako plątanina „sznureczków"'wewnątrzjądra kUttOySuHuo fcłęfc&a luźnego (rvt 2 aa rye. 4-20).